Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία Λυκείου – Θεωρία: Τα σημεία στίξης

Α. Νέα Ελληνικά Λυκείου / Νεοελληνική Γλώσσα-Λογοτεχνία: Σημεία στίξης

Κάθε γραφική σημείωση η οποία παρέχει στον αναγνώστη πληροφορίες για τη δομή, την τροπικότητα ή τη διαλογική αξία του γραπτού κειμένου. Ανάλογα με τη λειτουργία που επιτελούν, μπορούμε να διακρίνουμε τρεις κατηγορίες σημείων στίξης:

δομικά σημεία στίξης: τέτοια είναι οι τελείες, οι άνω τελείες, τα κόμματα, οι παρενθέσεις, οι αγκύλες κλπ. Σημειώνουν ή αντανακλούν τις σχέσεις που συνέχουν τα δομικά στοιχεία του κειμένου, σχέσεις οι οποίες μπορεί να είναι συντακτικές, σημασιολογικές ή επιχειρηματολογικές. Στην πραγματικότητα, τα δομικά σημεία στίξης υπονοούν την επιστροφή στον προφορικό λόγο (πρβ. παύσεις και διακοπές που δηλώνονται από τις τελείες· πτώση του επιτονιστικού επιπέδου στο μέσο του εκφωνήματος, που δηλώνεται από τις παρενθέσεις· άνοδος του επιτονιστικού επιπέδου σε περιπτώσεις παράταξης, που δηλώνεται από τα κόμματα κλπ.), έτσι ώστε ο αναγνώστης να μπορέσει να ανασυνθέσει τον τρόπο με τον οποίο θα είχε εκφωνηθεί το ίδιο κείμενο. Εντούτοις, όπως δείχνει και η αδυναμία ορισμένων μαθητών να στίξουν “σωστά” τα γραπτά τους ή οι ποικίλοι κανόνες στίξης ανάλογα με τη γλώσσα, η κατανομή των δομικών σημείων στίξης είναι και αυτή σε κάποιον βαθμό συμβατική και καθορίζεται από εξωγλωσσικούς παράγοντες·
τροπικά σημεία στίξης: είναι οι τελείες, τα θαυμαστικά και τα ερωτηματικά. Υποδεικνύουν την αποφαντική (Ήρθε ο Τάκης), την αναφωνητική ή προστακτική (Ήρθε ο Τάκης! Ή Έλα Τάκη!) και την ερωτηματική (Ήρθε ο Τάκης;) τροπικότητα της πρότασης.
διαλογικά σημεία στίξης: τέτοια είναι τα εισαγωγικά, οι παύλες, τα αποσιωπητικά κλπ. Σημειώνουν τις διαλογικές αξίες ενός κειμένου: την πολυφωνικότητα (τα εισαγωγικά σημαίνουν πως παρατίθεται ο λόγος ενός “άλλου”), τη συνομιλιακή εναλλαγή (οι παύλες σημαίνουν την υπολαβή του λόγου από κάποιο άλλο πρόσωπο), την παραπομπή στα συνομιλιακά υπονοήματα (τα αποσιωπητικά) κλπ.

Ευνόητο είναι πως κάθε ανάλογη παρέμβαση σε ένα κείμενο (π.χ. υπογραμμίσεις, πλαγιογράμματα στοιχεία) συνιστά εξίσου στίξη, στον βαθμό που αποτελεί επιπλέον μεταγλωσσική πληροφορία για την ανάγνωση.

Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση της άνω τελείας και της τελείας;

Η άνω τελεία χρησιμοποιείται, για να σημειώνουμε μικρότερη διακοπή από την τελεία και μεγαλύτερη από το κόμμα. Ειδικότερα, η άνω τελεία χρησιμοποιείται στο εσωτερικό μιας περιόδου στις εξής περιπτώσεις:

Για να διακρίνει στο εσωτερικό της περιόδου μία πρόταση, η οποία αποτελεί επεξήγηση (διευκρίνιση) – συμπλήρωση των προηγουμένων ή αντίθεση προς τα προηγούμενα ( στις περιπτώσεις αυτές συνήθως λείπει ο επεξηγηματικός ή αντιθετικός σύνδεσμος ).
Μετά από δύο τελείες, για να χωρίσει μεταξύ τους ημιπεριόδους, οι οποίες αποτελούν επιμερισμένες επεξηγήσεις των προηγουμένων.
Καθιστά το ύφος κοφτό, προσωπικό και δίνει έμφαση στο λόγο.
Όταν υπάρχει απαρίθμηση στοιχείων.
Πολλές φορές χρησιμοποιείται από το συγγραφέα ( όταν διαθέτει ποιητική ιδιοσυγκρασία ), για να προσδώσει μια στοχαστική ατμόσφαιρα, αφήνοντας χρονικά περιθώρια στον αναγνώστη να προβληματιστεί.

Η τελεία σηματοδοτεί την ολοκλήρωση ενός πλήρους νοήματος. Το τμήμα του λόγου που μεσολαβεί από τελεία σε τελεία ονομάζεται περίοδος, (παράδειγμα: Θα βγούμε το Σάββατο)

Να δικαιολογήσετε τη χρήση του κόμματος:

Tο πιο συχνό και το πιο δύσκολο σημείο στίξης.

Το κόμμα χρησιμεύει για να χωρίζονται:

Ι. Μέσα στην πρόταση:

α) Όμοιοι όροι, δηλαδή υποκείμενα, αντικείμενα, κατηγορούμενα, προσδιορισμοί κλπ. (παράδειγμα: Ο γιατρός δέχεται Δευτέρα, Τετάρτη, Παρασκευή)

β) Οι μετοχικές προτάσεις, όταν είναι επεξηγήσεις ή όταν είναι πολύ μεγάλες.

γ) Τα ρήματα που έχουν το ίδιο υποκείμενο, όταν είναι ασύνδετα, χωρίζονται με κόμμα.

δ) Επίθετα που αναφέρονται στο ίδιο ουσιαστικό. Χωρίζεται με κόμματα η παράθεση και η επεξήγηση.

ε) Πριν και μετά την κλητική προσφώνηση, (παράδειγμα: Βασιλάκη, μην απομακρύνεσαι)

στ) Τα αρνητικά ή βεβαιωτικά μόρια και επιρρήματα στην αρχή της πρότασης.

ζ)Μεταξύ ασύνδετων λέξεων και προτάσεων

η) Πριν και μετά επιρρήματα, βεβαιωτικά μόρια, διαρθρωτικές λέξεις / φράσεις π.χ. λοιπόν, βέβαια, επίσης …

θ) Πριν και μετά τις μετοχικές προτάσεις, όταν αυτές τίθενται ως επεξήγηση, (παράδειγμα: Εχθές, γυρίζοντας από το σχολείο, συνάντησα το Θανάση)

ι) Πριν και μετά από κάθε τμήμα του λόγου που τίθεται παρενθετικά και θα ήταν δυνατό να παραλειφθεί, (παράδειγμα: Δέχθηκε να μείνουμε μαζί και, αργά ή γρήγορα, να παντρευτούμε).

ΙΙ. Μέσα στην περίοδο:

α) Χωρίζονται με κόμμα οι δευτερεύουσες από τις κύριες προτάσεις, εκτός εάν αποτελούν αντικείμενο ή υποκείμενο ρήματος ή επιθετικό προσδιορισμό, (παράδειγμα: Αν το ζητήσεις, δε θα σου αρνηθεί)

Συγκεκριμένα χωρίζονται:

οι αιτιολογικές
οι αποτελεσματικές, συμπερασματικές
οι υποθετικές
οι εναντιωματικές
οι χρονικές
οι τελικές (εκτός όταν εισάγονται με το να)
οι αναφορικές που δεν είναι απαραίτητο συμπλήρωμα της κύριας

Δε χωρίζονται

οι ειδικές (εκτός αν είναι επεξήγηση ή βρίσκεται πριν από την κύρια).
οι πλάγιες ερωτήσεις (εκτός αν βρίσκεται πριν από την κύρια).
οι διστακτικές/ ενδοιαστικές
οι αναφορικές που είναι απαραίτητο συμπλήρωμα της κύριας

β) Χωρίζονται με κόμμα οι κύριες αντιθετικές προτάσεις, όταν συνδέονται με αντιθετικούς συνδέσμους.

γ) Πριν από το και.

Όταν μεσολαβεί δευτερεύουσα πρόταση.
Όταν το και ενώνει όλα τα προηγούμενα με το παρακάτω ή ενώνει με διαφορετικό τρόπο.
Όταν ευκολύνεται το σωστό διάβασμα.

Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση παραδειγμάτων;

Τα παραδείγματα, συνήθως, δίνουν ζωντάνια στο λόγο του συγγραφέα και διευκολύνουν τον αναγνώστη να κατανοήσει πλήρως τις απόψεις του που έχουν αποδοθεί θεωρητικά. Καθιστούν το κείμενο πιο οικείο, πιο προσιτό στον αναγνώστη. Αρκεί, βέβαια, να είναι εύστοχα, να μη διακόπτουν την πορεία της σκέψης του και να μην πλεονάζουν.

Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση της διπλής τελείας ( : ) ;

Η διπλή (άνω και κάτω) τελεία σημειώνεται :

Πριν από λεγόμενα που καταγράφονται αυτούσια ( ενδέχεται να κλείνονται σε εισαγωγικά ), (παράδειγμα: Ο Αρχιμήδης είπε: «Εύρηκα»).
Πριν από απαρίθμηση, (παράδειγμα: Υποβιβάστηκαν στη Β΄ Εθνική τρεις ομάδες: Καλαμαριά, Βέροια και Ατρόμητος).
Όταν ακολουθεί η ερμηνεία ή το αποτέλεσμα μιας ενέργειας, (παράδειγμα: Προσπάθησε πολύ και το αποτέλεσμα τον δικαίωσε: πέρασε πρώτος στη σχολή που επιθυμούσε)
Έπειτα από πρόταση που αναφέρει γνωμικό , παροιμία.
Όταν όσα ακολουθούν επεξηγούν αυτά που προηγήθηκαν, (παράδειγμα: Θα γίνουν όλα όπως τα σχεδιάσαμε: θα πάμε διακοπές και θα περάσουμε υπέροχα)

Σημείωση: η λέξη ύστερα από τη διπλή τελεία γράφεται με κεφαλαίο γράμμα, όταν η διπλή τελεία έχει τη θέση τελείας.

Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση παρενθέσεων [ ( ) ] ή διπλής παύλας [ – – ] ;

Όταν χρησιμοποιείται παρένθεση ή διπλή παύλα, εμπεριέχεται μια φράση που λειτουργεί ως εξής:

Επεξηγεί όσα προηγήθηκαν, (παράδειγμα: Ο Οδυσσέας Ελύτης (φιλολογικό ψευδώνυμο του Οδυσσέα Αλεπουδέλη) έχει βραβευθεί με το νόμπελ Λογοτεχνίας)
συμπληρώνει όσα προηγήθηκαν, (παράδειγμα: Αρνήθηκε να τη συνοδεύσει (κάτι που ήταν και δική της επιθυμία).

Επισήμανση: Ενώ ό,τι περικλείεται στην παρένθεση είναι συνήθως επιπρόσθετο, ό,τι περικλείεται σε διπλή παύλα είναι συνήθως απαραίτητη παρεμβολή στη συνέχεια του λόγου.

Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση του θαυμαστικού [ ! ] ;

Η χρήση του θαυμαστικού προσδίδει οικειότητα, ζωντάνια, αμεσότητα και παραστατικότητα. Σχολιαστικό σημείο στίξης ( π.χ. για να δηλώσει συναίσθημα ). Χρησιμοποιείται στις παρακάτω περιπτώσεις:

Μετά από επιφωνήματα
Μετά από φράση που εκφράζει θαυμασμό, έκπληξη ή έντονο συναίσθημα ( χαρά, φόβο, πόνο κ.ά. )
Για να δηλωθεί η υπερβολή σε μια ενέργεια ή σε μια αντίληψη, (παράδειγμα: Ο υπουργός κατηγόρησε τους διανοούμενους!)
Για να υποδηλωθεί η ανησυχία του συντάκτη σχετικά με όσα διαπιστώνει, (παράδειγμα: Στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις κυριαρχεί η ανωνυμία, η εσωστρέφεια, η μοναξιά και η αλλοτρίωση!)
Για να εκφραστεί έμμεσα ο σαρκασμός του πομπού ( ειδικά μέσα σε παρένθεση ), (παράδειγμα: Δήλωσε ότι θα καταστείλει το οργανωμένο έγκλημα (!)
Για να αισθητοποιηθεί η προσταγή ή η απορία του ομιλούντος, (παράδειγμα: Σου είπα να κλείσεις το τηλέφωνο!)

Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση παρομοιώσεων ;

Ο λόγος γίνεται πιο παραστατικός, πιο ζωντανός, εν τέλει πιο πειστικός. Η θέση του συγγραφέα καθίσταται εύληπτη και κατανοητή. ( Πρέπει να γράψουμε πρώτα τι παρομοιάζεται με τι , με ποιο σκοπό όσον αφορά στο νόημα του κειμένου και, στη συνέχεια, να αναφερθούμε στη λειτουργία των παρομοιώσεων στον αναγνώστη ).

Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση των αποσιωπητικών – σχολιαστικών [ … ] ;

Τα αποσιωπητικά τίθενται :

Για να εκφραστεί ο προβληματισμός του πομπού (παράδειγμα: Πολύ δυσάρεστη η εξέλιξη αυτή…)
Για να δηλωθεί ειρωνεία ή αμφισβήτηση (ελλειπτικότητα), (παράδειγμα: Φαντάζομαι ότι συγκινήθηκες…)
Όταν ο πομπός δεν επιθυμεί να ολοκληρώσει τη φράση του ή επειδή διακόπηκε ή επειδή, λόγω συγκίνησης, δεν μπορεί να συνεχίσει ( παράλειψη ), (παράδειγμα: Θα ήθελα … Δεν ξέρω πώς να το πω…)
Για να εκφραστεί υπαινιγμός για όσα μέχρι εκείνη τη στιγμή διατυπώθηκαν (παράδειγμα: Ο πρόεδρος των ΗΠΑ δήλωσε ότι οι εκπομπές CO2 δεν επιβαρύνουν το οικοσύστημα…
Και παραπέμπουν σε ελλειπτικότητα ή φανερώνουν παράλειψη
Όταν δηλώνεται ότι αυτό που ακολουθεί είναι κάτι απροσδόκητο (παράδειγμα: Με χαστούκισε κι έπειτα υποστήριξε ότι … με αγαπάει)
Για να εκφραστεί περιφρόνηση ή απειλή (παράδειγμα: Μπορείς να καταλάβεις ποιες θα είναι οι κυρώσεις την επόμενη φορά…)

Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση στατιστικών στοιχείων ;

Προσδίδουν αποδεικτική ισχύ κι εγκυρότητα στο λόγο, αφού αποτελούν ισχυρά τεκμήρια που συνήθως καθηλώνουν τον αναγνώστη, ο οποίος δύσκολα μπορεί να τα αμφισβητήσει.

Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση του ερωτηματικού [ ; ] ;

Το ερωτηματικό σημειώνεται :

Για να εκφραστεί ο προβληματισμός για το τι πρέπει να γίνει με αμεσότητα, ζωντάνια, παραστατικότητα, προσδίδοντας διαλογικό χαρακτήρα στο κείμενο (παράδειγμα: Ποιες θα μπορούσαν να είναι οι επιπτώσεις σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο;)
Για να εκφράσει ο πομπός την απορία του (παράδειγμα: Τώρα, τι κάνουμε;)
Για να εκφράσει ο πομπός την επιθυμία να πληροφορηθεί κάτι που γνωρίζει
Για να εκφράσει εντονότερα μια προτροπή ή μια παράκληση, με αποτέλεσμα να γίνεται το ύφος πιο ζωηρό ή να διατυπώνεται πιο ευγενικά
Για έμφαση στις ρητορικές ερωτήσεις
Για πρόκληση συναισθημάτων
Για να προκαλέσει το ενδιαφέρον
Για παραστατικότητα
Σε προτάσεις που λειτουργούν μεταβατικά, διευκολύνοντας τον αναγνώστη να παρακολουθήσει ευκολότερα τη συλλογιστική πορεία του συγγραφέα (παράδειγμα: Ποιους τρόπους αντιμετώπισης θα μπορούσαμε να σκεφτούμε, ώστε να ανατραπεί αυτή η δυσάρεστη πραγματικότητα;
Μέσα σε μια πρόταση, μετά το τέλος μιας λέξης και εντός παρένθεσης (;), με σκοπό να δηλωθεί ειρωνεία ή αμφιβολία για την αξιοπιστία όσων έχουν προηγηθεί (παράδειγμα: Ο δημοκρατικός (;) ηγέτης της Κίνας ανέλυσε την πολιτική της χώρας του απέναντι στο Θιβέτ)

Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση των εισαγωγικών [« »] ;

Τα εισαγωγικά δηλώνουν :

Επανάληψη εκφράσεων που διατυπώθηκαν από άλλο πρόσωπο με τα ίδια λόγια (παράδειγμα: Με ρώτησε «τι χαμπάρια;» σαν να μην είχε συμβεί τίποτε μεταξύ μας)
Ειρωνεία του πομπού (σχολιαστικό) ή απαξίωση μιας έννοιας (παράδειγμα: Η «φιλαλήθειά» σου είναι παροιμιώδης)
Μεταφορική χρήση μιας έννοιας (παράδειγμα: Στον πολιτικό «στίβο» αναπτύσσονται οξύτατοι ανταγωνισμοί)
Ειδική ορολογία, τίτλο βιβλίων – εφημερίδων … (παράδειγμα: Όταν διάβασα τα «Μαύρα Φεγγάρια του Έρωτα», θεώρησα αποτυχημένη την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου)
Έμφαση (παράδειγμα: Όταν τα παιδιά βλέπουν την τηλεόραση, απομακρύνονται από το «εδώ» και το «τώρα»)
Μεταφορά με ακρίβεια των λεγομένων κάποιου
Λέξεις – φράσεις που ανήκουν σ’ ένα ειδικό λεξιλόγιο
Λέξεις που ανήκουν σ’ ένα γλωσσικό ιδίωμα
Παροιμιώδεις ρήσεις (παράδειγμα: Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει απομακρυνθεί από το «μηδέν άγαν» των αρχαίων)

Σε τι αποσκοπεί ο συγγραφέας με τη χρήση της κάθετης γραμμής [ / ] ;

Η κάθετη γραμμή με συνώνυμες λέξεις :

Δίνει έμφαση

Διευρύνει την έννοια ( π.χ. εμπορικό / οικονομικό)

*Από το βιβλίο του Άρη Ιωαννίδη:«Θεωρία στην Έκφραση – Έκθεση»

Β. Τα σημεία στίξης – Νεοελληνική Γλώσσα/Έκφραση-Έκθεση Λυκείου

Όταν μιλούμε, ανεβάζουμε ή κατεβάζουμε τη φωνή μας, σταματάμε λίγο ή περισσότερο, αλλάζουμε τον τόνο της φωνής μας, ρωτάμε, απορούμε ή θαυμάζουμε, για να γίνουν καλύτερα κατανοητά, από άλλους, όσα λέμε. Δηλαδή χρωματίζουμε τη φωνή μας και τονίζουμε τις λέξεις που θέλουμε περισσότερο να προσέξει ο άλλος, που μας ακούει.

Στο γραπτό λόγο για να το πετύχουμε αυτό χρησιμοποιούμε τα σημεία στίξης. Μ’ αυτά δείχνουμε πού τελειώνει μια σκέψη, πού θέλουμε να σταματήσουμε, πώς να χρωματίσουμε τη φωνή μας. Τα σημεία στίξης ξεκουράζουν τον ομιλητή και τον αναγνώστη. Άρα, αν δεν χρησιμοποιήσουμε σωστά τα σημεία στίξης, το γραπτό μας χάνει από την αξία του.

Τα κυριότερα σημεία στίξης είναι:

Τελεία (.): βάζουμε στο τέλος μιας πρότασης ή μιας περιόδου, όταν τελειώνει το ολοκληρωμένο νόημα, που εκφράζουμε και υποδεικνύει ότι πρέπει να γίνει διακοπή της φωνής.

Π.χ. Ο άνθρωπος, αλλά και κάθε λαός, χρειάζεται ένα σκοπό στη ζωή του. Αυτό τον ενεργοποιεί. Του δίνει νόημα και ουσία.

Άνω τελεία ή άνω στιγμή ( ˙ ): σημειώνεται, για να δηλώσει μικρότερη διακοπή από την τελεία και μεγαλύτερη από το κόμμα. Συγκεκριμένα τίθεται εντός μιας περιόδου, για να διαχωρίσει προτάσεις που συνδέονται μεταξύ τους με σχέση επεξήγησης, συμπλήρωσης ή αντίθεσης, προσδίδοντας έμφαση στον λόγο. Βάζουμε, όταν το νόημα είναι αρκετά ολοκληρωμένο, αλλά όχι τέλειο.

Π.χ. Πέντε μήνες απουσιάζει˙ πέντε ολόκληρους μήνες. Ωστόσο δεν στενοχωριέται˙ δεν σκέφτεται ακόμη να επιστρέψει.

Κόμμα ( , ): Είναι το κυριότερο σημείο στίξης και το χρησιμοποιούμε συχνά για να χωρίσουμε προτάσεις, νοήματα, όμοιους όρους, λέξεις, πριν και μετά την κλητική προσφώνηση, πριν και μετά τις δευτερεύουσες προτάσεις, εκτός από τις ειδικές, τις πλάγιες ερωτηματικές, τις ενδοιαστικές (διστακτικές) και τις βουλητικές. Η σωστή χρήση του βοηθά στην ανάγνωση και στην κατανόηση του κειμένου.

π.χ.: Ταξίδεψε, είδε και έμαθε πολλά.

Ερωτηματικό (; ): Το βάζουμε στο τέλος μιας φράσης με την οποία ρωτάμε κάτι και αποτελεί σχολιαστικό σημείο στίξης. Με τη χρήση του ο συγγραφέας εκφράζει συνήθως προβληματισμό ή απορία και επιδιώκει να αφυπνίσει, να κινητοποιήσει, να προκαλέσει το ενδιαφέρον του δέκτη και να διεγείρει συναισθήματα, προσδίδοντας στον λόγο έμφαση, ζωντάνια και παραστατικότητα. Μετά το ερωτηματικό. όταν κλείνει η ερώτηση, αρχίζουμε με κεφαλαίο γράμμα.
θαυμαστικό ( ! ): Βάζουμε στο τέλος μιας λέξης ή πρότασης, όταν θέλουμε να εκφράσουμε θαυμασμό, χαρά, έκπληξη, λύπη, φόβο, συγκίνηση, ενθουσιασμό, καθώς και για να δηλωθεί η υπερβολή. Και αυτό αποτελεί σχολιαστικό σημείο στίξης. Μετά το θαυμαστικό αρχίζουμε με κεφαλαίο γράμμα αρκεί η πρόταση που ακολουθεί να μην αποτελεί συνέχεια της επιφωνηματικής.

π.χ. Πώς να το πιστέψω!

Μακάρι να προκόψει!

Παρένθεση ( ): Μέσα στην παρένθεση κλείνουμε μια λέξη ή μια φράση, που επεξηγεί ή συμπληρώνει ένα νόημα.

π.χ. Καλοί αγωγοί της θερμότητας είναι τα μέταλλα (σίδερο, χαλκός, άργυρος…)

Οι γονείς μου πήγαν διακοπές στο νησί της Αφροδίτης (Κύπρο).

Διπλή τελεία ( : ): Είναι δύο τελείες η μια επάνω στην άλλη. Σημειώνεται:

πριν από φράσεις που αποδίδονται αυτούσιες, όπως ειπώθηκαν,
πριν από ρήσεις, γνωμικά και παροιμίες,
πριν από απαρίθμηση,
όταν παρουσιάζουμε τα αποτελέσματα μιας πράξης, ενός φαινομένου ή ενός προβλήματος.

Αποσιωπητικά (…): Τα βάζουμε στο τέλος μιας πρότασης ή μιας λέξης, όταν θέλουμε να γράψουμε κάτι ακόμη, αλλά το παραλείπουμε, το αποσιωπούμε είτε γιατί διακόπηκε η ομιλία είτε για διάφορους λόγους (από συγκίνηση, σεβασμό, περιφρόνηση, συμπάθεια, προβληματισμό, αμφισβήτηση, ειρωνεία, υπαινιγμό…). Αποτελούν σχολιαστικό σημείο στίξης

π.χ. Ποιος ξέρει, τι κάνει…

Εισαγωγικά ( « » ): Τα χρησιμοποιούμε για να δηλώσουν:

επανάληψη αυτούσιων των λόγων άλλων, π.χ.: Η μητέρα μου μάς είπε αυστηρά: «Μην κάνετε φασαρία».
ειρωνική/απαξιωτική αναφορά σε κάτι,
μεταφορική χρήση μιας έννοιας.

Παύλα (-): Η παύλα σημειώνεται στον διάλογο, για να δηλώσει την αλλαγή του προσώπου που μιλάει.
Διπλή παύλα (- -): Ανάμεσα σε δύο παύλες εμπεριέχεται μια φράση, η οποία επεξηγεί ή συμπληρώνει τα γραφόμενα και αποτελεί απαραίτητο στοιχείο για την κατανόηση του λόγου.

12.Κάθετη γραμμή (/): Η κάθετη γραμμή χρησιμοποιείται συνήθως ανάμεσα σε λέξεις συνώνυμες ή με παραπλήσιο σημασιολογικό περιεχόμενο, προσδίδοντας έμφαση στον λόγο.

Από το βιβλίο της Χαράς Ανδρονίδη και των Εκδόσεων schooltime.gr «Έκφραση – Έκθεση Γ’ Λυκείου: Θεωρία & Διαγράμματα Θεμάτων»

Σχετικό άρθρο:

«Τα σημεία στίξης, Νεοελληνική Γλώσσα/Έκφραση – Έκθεση Γ’ Λυκείου» δωρεάν βοήθημα, Αρ. Ιωαννίδης, Εκδ. schooltime.gr

Επισήμανση:

Προσαρμόστε το εκπαιδευτικό υλικό στα δεδομένα του εκάστοτε μοντέλου εξέτασης – Το εκπαιδευτικό υλικό διατίθεται στο διαδίκτυο αποκλειστικά από το schooltime.gr

Διαβάστε ακόμα:

Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για τα Νέα Ελληνικά/Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία – Έκθεση Λυκείου

1. Νέα ελληνικά Α’ Λυκείου, 2. Νέα ελληνικά Β’ Λυκείου, 3. Νέα ελληνικά Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Σχεδιαγράμματα, 6. Γραμματική-Συντακτικό

Δείτε τις τελευταίες ειδήσεις στο Newsroom schooltime.gr – Βρείτε μας στο Google News

Ακολουθήστε την επίσημη σελίδα μας στο facebook schooltime για να βλέπετε τις σημαντικότερες ειδήσεις στη ροή του schooltime.gr