Μετατροπή Ενεργητικής σύνταξης σε Παθητική: Συντακτικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας
Επιμέλεια: Άρης Ιωαννίδης
Κατά τη μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική παρατηρούνται αλλαγές αναλόγως με τη σύνταξη του ενεργητικού ρήματος. Συγκεκριμένα:
Όταν το ρήμα είναι μονόπτωτο:
- το ενεργητικό ρήμα τρέπεται σε παθητικό
- το υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται ποιητικό αίτιο
- το αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται υποκείμενο του παθητικού.
| ενεργητική σύνταξη | υποκείμενο | ρήμα | αντικείμενο |
| Οἱ Λακεδαιμόνιοι | ἐνίκησαν | τοὺς Ἀθηναίους | |
| παθητική σύνταξη | Οἱ Άθηναῖοι | ἐνικήθησαν | ὑπὸ τῶν Λακεδαιμονίων |
| υποκείμενο | ρήμα | ποιητικό αίτιο |
Όταν το ρήμα είναι δίπτωτο:
- το ενεργητικό ρήμα τρέπεται σε παθητικό
- το υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται ποιητικό αίτιο
- το άμεσο αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται υποκείμενο του παθητικού
- το έμμεσο αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος δεν μεταβάλλεται και παραμένει ως αντικείμενο του παθητικού.
Εξαιρέσεις
α) Όταν το ρήμα έχει τη σημασία του αἰτῶ (ζητώ), υποκείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται το έμμεσο αντικείμενο και όχι το άμεσο, π.χ.
| ενεργητική | υποκείμενο | ρήμα | άμεσο αντικ | έμμεσο αντικ. |
| Ὁ Ἡριππίδας | αἰτεῖ | τὸν Ἀγησίλαον | ὁπλίτας | |
| παθητική | Ὁπλῖται | αἰτοῦνται | ὑπὸ τοῦ Ἡριππίδου | τὸν Ἀγησίλαον |
| υποκείμενο | ρήμα | ποιητικό αίτιο | αντικείμενο |
β) Στην περίπτωση των ρημάτων ἀποκόπτω τινός τι, ἀποτέμνω τινός τι, ἐκκόπτω τινός τι, ἐπιτάσσω τινί τι, ἐπιτρέπω τινί τι, υποκείμενο του παθητικού ρήματος γίνεται το έμμεσο αντικείμενο σε γενική ή δοτική, π.χ.
| ενεργητική | υποκείμενο | ρήμα | έμμεσο αντικ | άμεσο αντικ. |
| Οὗτοι | ἐπέτρεψαν | τοῖς ἑννέα ἄρχουσι | τὴν φυλακὴν | |
| παθητική | Οἱ ἑννέα ἄρχοντες | ἐπιτετραμμένοι ἦσαν | ὑπὸ τούτων | τὴν φυλακήν |
| υποκείμενο | ρήμα | ποιητικό αίτιο | αντικείμενο |
Παρατήρηση:
Όταν το ρήμα είναι δίπτωτο με δύο αιτιατικές, η μία αντικείμενο και η άλλη κατηγορούμενο του αντικειμένου, τότε:
- το ενεργητικό ρήμα τρέπεται σε παθητικό
- το υποκείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται ποιητικό αίτιο
- το αντικείμενο του ενεργητικού ρήματος γίνεται υποκείμενο του παθητικού
- το κατηγορούμενο του αντικειμένου γίνεται κατηγορούμενο του υποκειμένου.
Όταν το ρήμα συντάσσεται με σύστοιχο αντικείμενο:
- το σύστοιχο αντικείμενο ενός μονόπτωτου ρήματος τρέπεται σε σύστοιχο υποκείμενο: π.χ. γράφω γραφὴν → ἡ γραφὴ γράφεται ὑπ΄ἐμοῦ
ενεργητική:Ἡμεῖς οὕτως ἐπολεμήσαμεν τὸν πόλεμον
παθητική:Ὁ πόλεμος οὕτως ἐπολεμήθη ὑφ’ ἡμῶν
- ενώ, το σύστοιχο αντικείμενο ενός δίπτωτου ρήματος δεν μεταβάλλεται, παραμένει σύστοιχο αντικείμενο του παθητικού ρήματος.
___________________________________
Βιβλιογραφία:
- Συντακτικό Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας Α’, Β’, Γ” Γυμνασίου, Πολυξένη Μπίλλα, ΟΕΔΒ, Αθήνα, Έκδοση Α 2007
- Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής, Α. Β. Μουμτζάκης, ΟΕΔΒ, Αθήνα, Έκδοση 2006
- Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας, Λιναρδής Ιωάννης, εκδ. Χατζηθωμά, Θεσσαλονίκη, 2009
- Εγχειρίδιο γλωσσικής διδασκαλίας, ΟΕΔΒ
- Συντακτικό της Αρχαίας ελληνικής, Aναγνωστόπουλος Δ. Βασίλης, Εκδόσεις Αναστασάκη
- Ψηφιακά Εκπαιδευτικά Βοηθήματα, Υπουργείο Παιδείας
Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος
Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για τα Αρχαία Ελληνικά Λυκείου
- Πώς θα εξετάζονται τα Αρχαία ελληνικά στη Β’ και τη Γ’ Λυκείου
- Αρχαία Ελληνικά Γ΄ Λυκείου: Κριτήρια αξιολόγησης από το ΙΕΠ σύμφωνα με τις νέες ρυθμίσεις
- 15 δωρεάν βοηθήματα για το «άγνωστο κείμενο» στα αρχαία ελληνικά
- «Συνοπτικό Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας» δωρεάν e-book
- «Αρχαία Ελληνικά: Ασκήσεις Γραμματικής και Συντακτικού» δωρεάν e-book
- Κατεβάστε δωρεάν τη Γραμματική και το Συντακτικό του Αχιλλέα Τζάρτζανου
- Κατεβάστε δωρεάν 200+ σχολικά βοηθήματα από το schooltime.gr
1. Αρχαία Α’ Λυκείου, 2. Αρχαία Β’ Λυκείου, 3. Αρχαία Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Γραμματική, 6. Συντακτικό 7. Άγνωστο κείμενο
