Συντακτικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας – Ανάλυση επιρρηματικής μετοχής (Εναντιωματική–Παραχωρητική)

Του Άρη Ιωαννίδη

Εναντιωματική μετοχή

Στην ανάλυση τη  λαμβάνουμε υπόψη μας τον τρόπο εκφοράς των εναντιωματικών και υποθετικών προτάσεων. Δηλώνει εναντίωση, δηλαδή σχέση λογικής αντίθεσης με το ρηματικό τύπο από τον οποίο εξαρτάται καθώς ανάμεσα στην έννοια της μετοχής και του ρήματος υπάρχει κάτι το ασυμβίβαστο.

Αναλύεται σε εναντιωματική πρόταση με:

εἰ καὶ + οριστική (η εναντίωση  γίνεται σε κάτι που είναι ή θεωρείται πραγματικό) ή ευκτική και

ἔάν, ἄν, ἢν και + υποτακτική ανάλογα με το ρήμα της κύριας  και ανάλογα με το εκφραζόμενο νόημα .

Ἕλλην ὢν Ἕλληνας ἀδικεῖ =Εἰ καί ἐστι Ἕλλην, Ἕλληνας ἀδικεῖ

Τῆς πολιτείας διεφθαρμένης οὐδὲν φροντίζομεν οὐδὲ σκοποῦμεν, ὅπως

ἐπανορθώσομεν αὐτήν  =Εἰ καὶ ἡ πολιτεία διέφθαρται, οὐδὲν φροντίζομεν

οὐδὲ σκοποῦμεν, ὅπως ἐπανορθώσομεν αὐτήν.

Οι εναντιωματικές μετοχές δηλώνουν πιο συχνά το πραγματικό, την απλή σκέψη του λέγοντος και το μη πραγματικό.  Οι αιτιατικές απόλυτες ἐξόν, ἐνόν, προσῆκον, δοκοῦν, προσταχθέν, οἶον τ’ ὄν … και η φάσκων είναι συνήθως εναντιωματικές.

Οι λέξεις που συνοδεύουν ενίοτε την εναντιωματική μετοχή [καί, καίπερ, μηδέ (χωρίς να συνδέουν τη μτχ.), καίπερ, καίτοι, ὅμως (συνήθως μετά από τη μτχ.), καί ταῦτα, εἶτα καίἔπειτα (στην αρχή ευθείς ερώτησης), πάνυ], δεν περιλαμβάνονται στη δευτερεύουσα εναντιωματική πρόταση.

Παραχωρητική μετοχή

Αναλύεται σε παραχωρητική πρόταση ως εξής:

καὶ εἰ + οριστική ή ευκτική και 
καὶ ἐάν, ἄν, ἢν + υποτακτική ανάλογα με το ρήμα της κύριας. 
Αν όμως στην κύρια υπάρχει άρνηση, τότε η μετοχή αναλύεται σε παραχωρητική πρόταση με: 
οὐδ΄ εἰ, μηδ’ εἰ + οριστική ή ευκτική ή 
οὐδ΄ἔάν, μηδ΄ ἔάν + υποτακτική, ανάλογα την εκφορά της κύριας. 
Οι λέξεις που συνοδεύουν ενίοτε την παραχωρητική μετοχή (καί, μηδέ, οὐδὲ κλπ.), δεν περιλαμβάνονται στη δευτερεύουσα παραχωρητική πρόταση. 

 Καὶ ἀποστᾶσα πόλις ἀφίξεται εἰς σύμβασιν. = Καὶ ἂν ἀποστῇ πόλις, ἀφίξεται εἰς σύμβασιν. 
Οὐδὲ δὶς ἀποθανόντες δίκην δοῦναι δύναντ΄ ἂν ἀξίαν. = Καὶ εἰ δὶς ἀποθάνοιεν, οὐ δίκην δοῦναι δύναντ΄ ἂν ἀξίαν.

__________________________________________

Βιβλιογραφία:

  • Ασωνίτης, Ν. Σ., Αναγνωστόπουλος, Β. Δ. χ. χ. Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (σε 66 ενότητες). Αθήνα: «Φιλολογικές εκδόσεις Εμμ. Αναστασάκη».
  • Liddell, H. G., Scott, R. 1940. A Greek-English Lexicon. Revised and augmented throughout by Sir Henry Stuart Jones with the assistance of Roderick McKenzie. Oxford: Clarendon Press
  • Μανδηλαράς, Β. 1990³. Η δομή της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας. Αθήνα: Εκδόσεις Καρδαμίτσα.
  • Μουμτζάκης, Α. Β. 2004. Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής. Α΄, Β΄, Γ΄ Ενιαίου Λυκείου. Αθήνα: ΟΕΔΒ.
  • Μπαχαράκης, Μ. Ι. 1987. Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής. Θεσσαλονίκη: Μπαχαράκης.
  • Μπίλλα, Π. 2007¹. Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας. Α΄, Β΄, Γ΄ Γυμνασίου. Αθήνα: ΟΕΔΒ.
  • Σταματάκος, Ι. Δ. 1972. Λεξικόν τῆς Ἀρχαίας Ἑλληνικῆς Γλώσσης. Αθήνα: Βιβλιοπρομηθευτική.

Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος

Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για τα Αρχαία Ελληνικά Λυκείου

1. Αρχαία Α’ Λυκείου, 2. Αρχαία Β’ Λυκείου, 3. Αρχαία Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Γραμματική, 6. Συντακτικό 7. Άγνωστο κείμενο

Ακολουθήστε την επίσημη σελίδα μας στο facebook schooltime για να βλέπετε τις σημαντικότερες ειδήσεις στη ροή του schooltime.gr

Ακολουθήστε μας στο facebook