Πρόκειται για τον πέμπτο (5ο) μήνα του Γρηγοριανού ημερολογίου, διάρκειας 31 ημερών. Βέβαια, στο Ρωμαϊκό ημερολόγιο («Majus»), που διαρκούσε 10 μήνες, ήταν ο τρίτος μήνας. Στο Αττικό ημερολόγιο ήταν ο ενδέκατος μήνας, «Θαργηλιών».
Ο Μάιος έλαβε το όνομά του – μάλλον – από τη ρωμαϊκή θεότητα «Maja» (Μάγια), αντίστοιχη της Κυβέλης. Το όνομα «Maja», με τη σειρά του, προήλθε από τη λέξη Μαία (τροφός), δηλαδή τη μητέρα του θεού Ερμή, στον οποίο μάλιστα ήταν και αφιερωμένος. Η «Maja» ήταν η θεά της γονιμότητας, στην οποία οι Ρωμαίοι προσέφεραν θυσίες την πρώτη μέρα του μήνα αυτού.
Βέβαια, υπάρχουν και άλλες εκδοχές, σχετικά με την προέλευση της λέξης. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, προέρχεται από τη λατινική λέξη «maior» (ως προσδιοριστικό πρεσβύτερης ηλικίας, «μεγαλύτερος», «Μαϊώρεις γαρ οι πρεσβύτεροι»), συγκριτικός βαθμός του επιθέτου «magnus» (ονομάστηκε έτσι είτε γιατί η διάρκεια της μέρας μεγάλωνε, είτε –κατ’ άλλους – γιατί τον μήνα αυτό τελούνταν οι γάμοι των αρχόντων των Ρωμαίων) , που σημαίνει μεγάλος, ενώ σύμφωνα με τον Οβίδιο από τη λατινική λέξη «Majestas», που σημαίνει μεγαλειότητα. Παραπλήσια είναι και η εκδοχή που τη θέλει να παράγεται από τη λέξη «μαγιόρες», δηλαδή οι ένδοξοι πρόγονοι των Ρωμαίων. Οι δε Λατίνοι συγγραφείς στα έργα τους τον εκφέρουν με τη λέξη «mensis» (μήνας) ή Kalendae (καλένδες). Μάλιστα, επί αυτοκράτορος Κλαυδίου, η Σύγκλητος πρότεινε την αλλαγή της ονομασίας του σε Κλαύδιο, όμως τελικά η ονομασία αυτή δεν επικράτησε.
Σύμφωνα με τη λαϊκή μας παράδοση, ο Μάιος λέγεται και Μάης, Κερασάρης (καθώς τότε βγαίνουν τα κεράσια), Πράσινος (γιατί πρασινίζει όλος ο τόπος), Πενταδείλινος (γιατί μεγαλώνει η μέρα), Λούλουδος (γιατί ανθίζουν τα λουλούδια).
Στην Αρχαία Ρώμη το μήνα Μάιο γιορτάζονταν τα Φλοράλια (Floralia), τα αντίστοιχα ρωμαϊκά Ανθεστήρια, προς τιμή της θεάς Flora, θεάς της βλάστησης και της άνοιξης, τα Λεμούρια (Μειλίχια), για τον εξευμενισμό των νεκρών, ενώ την Πρωτομαγιά οι Ρωμαίοι τιμούσαν την Αγαθή Θεά (Bona Dea).
Στη αρχαία Αθήνα γιορτάζονταν τα Ολυμπιεία, προς τιμή του Δία, τα Μουνίχια, προς τιμή της θεάς Αρτέμιδας, και τα Θαργήλια, προς τιμή του Απόλλωνα, γιορτή αφιερωμένη κυρίως στον εξαγνισμό της πόλης από τα μιάσματα. Κατά τη διάρκεια της εν λόγω γιορτής, περιέφεραν στους δρόμους της Αθήνας τα «καθάρματα», δηλαδή ανθρώπους που είχαν προεπιλέξει βάσει κάποιων χαρακτηριστικών τους, όπως τη φτώχεια, την ασχήμια, τη φαυλότητα του χαρακτήρα τους, παράνομες δραστηριότητες … ως αποδιοπομπαίους τράγους, προκειμένου να μαζέψουν πάνω τους όλο το κακό της πόλης κι εν συνεχεία τους εξόριζαν.
Ο Μάιος όμως ανέκαθεν υπήρξε ο μήνας των λουλουδιών και της βλάστησης. Γι’ αυτό ακριβώς το λόγο την Πρωτομαγιά πλέκουμε στεφάνια («Μάηδες», «Μαγιοστέφανα»), έθιμο που παραπέμπει στην ευφορία της γης. Μάλιστα, στη λαϊκή συνείδηση συσχετίζεται παρετυμολογικά με τα μάγια και τη μαγεία. Γι’ αυτό το λόγο άλλωστε υπάρχουν και πολλές προλήψεις γύρω από το συγκεκριμένο μήνα, όπως για παράδειγμα ότι δεν πρέπει να γίνονται γάμοι, ούτε όμως και κάποια σοβαρή εργασία κατά τη διάρκειά του («Το Μάη μήτε δέντρο να φυτέψεις, μήτε παιδί να παντρέψεις» ).
Ο μήνας Μάιος όμως σχετίζεται άμεσα και με την Κωνσταντινούπολη και τον Μεγάλο Κωνσταντίνο, τη μνήμη του οποίου η εκκλησία μας γιορτάζει στις 21 Μαΐου. Στις 11 του ίδιου μήνα γιορτάζονται τα εγκαίνια της πόλης, το 330 μ.Χ., ενώ την αποφράδα μέρα στις 29 Μαΐου, «τούρκεψε η Πόλη».
(Πρώτη δημοσίευση στο schooltime.gr: Μάιος 2018)
Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος
Διαβάστε ακόμα:
Ο Μάιος και η Πρωτομαγιά στη νεοελληνική ποίηση
Η ιστορία της Εργατικής Πρωτομαγιάς
Δείτε τις τελευταίες ειδήσεις στο Newsroom schooltime.gr – Βρείτε μας στο Google News
