Ψευδο-΄Ομηρος, «Βατραχομυομαχία» (αποσπάσματα)

(Μετάφραση-σχόλια)

Η ομηρική Ιλιάδα αποτελεί πηγή έμπνευσης για τα έπη του τρωικού κύκλου, αναφορικά με την πραγμάτευση του Τρωικού πολέμου. Στο μοτίβο της Ιλιάδας βασίζεται η «Βατραχομυομαχία», παρωδία του ομηρικού έπους. Σε 303 στίχους καταγράφεται η σύρραξη μεταξύ βατράχων και ποντικών μέσα σε μία ημέρα. Το παρωδιακό έργο[1] διαθέτει ένα προοίμιο, με επίκληση του συγγραφέα στις Μούσες ως πηγή έμπνευσης των ιστορούμενων συμβάντων. Διακωμωδείται η εμπάθεια των Αργείων στον τρωικό πόλεμο. Ο Πρόκλος αποδίδει το κείμενο στον Όμηρο. Σύμφωνα με τον Πλούταρχο, αποδίδεται στον αρκετά μεταγενέστερο ποιητή Πίγρητα από την Αλικαρνασσό. Το έργο χρονολογείται πιθανόν τον 5^ο π.Χ. αιώνα ή και παλαιότερα. Το αρχικό κείμενο πιθανόν να υποβλήθηκε σε απανωτές γραφές μέχρι και τη βυζαντινή περίοδο.

Ο πρίγκιπας του γένους των ποντικών, ο Ψιχάρπαγας, έπινε νερό στη λίμνη, αφού ξέφυγε από το κυνήγι μιας γάτας. Τον προσέγγισε ο βασιλιάς των βατράχων της λίμνης, ο Φυσίγανθος, και του ζήτησε να τον ξεναγήσει στο βασίλειό του, κουβαλώντας τον πάνω στην πλάτη του[2]. Μόλις είδαν ένα νερόφιδο, ο Φυσίγανθος τρομοκρατήθηκε κι έπεσε στη λίμνη να σωθεί, αφήνοντας αβοήθητο τον Ψιχάρπαγα, που δεν ήξερε κολύμπι και πνιγόταν. Πριν παραδώσει το πνεύμα του, απειλεί ότι οι θεοί και οι ποντικοί θα εκδικηθούν για το χαμό του. Ο ποντικός Λειχοπίνακας βρισκόταν κοντά στη λίμνη, είδε τη σκηνή και ειδοποίησε τους ποντικούς. Ο βασιλιάς Τρωξάρτης εξοργισμένος κήρυξε τον πόλεμο των ποντικών εναντίον των βατράχων. Στη συνέλευση των βατράχων ο αγγελιαφόρος τους ενημέρωσε ότι η επίθεση των ποντικών οφειλόταν στην πράξη του Φυσίγανθου. Ωστόσο ο βασιλιάς των βατράχων καταλόγισε συκοφαντία στους ποντικούς, ενώ «απέδωσε τον πνιγμό του Ψιχάρπαγα στην επιθυμία του να μιμηθεί τον τρόπο που κολυμπούν οι βάτραχοι»[3]. Στο συμβούλιο των θεών, που πραγματοποιήθηκε στον Όλυμπο, τέθηκε το ζήτημα της στάσης των θεών στον πόλεμο. Η Αθηνά έπεισε τους θεούς να κρατήσουν ουδετερότητα κρίνοντας ότι και τα δύο γένη είναι ενοχλητικά. Εν τέλει παρατάχθηκαν σε θέση μάχης και οι δύο στρατοί ένοπλοι, με απόρροια πολλές απώλειες, που παρωδούν τους θανάτους των αντίπαλων στρατιωτών στον ιλιαδικό τρωικό πόλεμο. Υπερείχαν όμως οι ποντικοί και ο Δίας, οικτίροντας τους βατράχους, αποφάσισε να τους συνδράμει, αλλά ο Άρης δήλωσε αδυναμία, όπως και η Αθηνά, να καταργήσει τις συρράξεις. Ο Δίας, μολονότι έριξε κεραυνό, δεν αναχαίτισε τον πόλεμο. Έτσι έστειλε καβούρια που έτρεψαν σε φυγή τους τρομαγμένους ποντικούς. Με τη δύση του ήλιου έληξε η βατραχομυομαχία.

η συνέλευση των θεών (στ.168-198)

Ζεὺς δὲ θεοὺς καλέσας εἰς οὐρανὸν ἀστερόεντα,
καὶ πολέμου πληθὺν δείξας κρατερούς τε μαχητάς,
170πολλοὺς καὶ μεγάλους ἠδ᾽ ἔγχεα μακρὰ φέροντας,
οἷος Κενταύρων στρατὸς ἔρχεται ἠὲ Γιγάντων,
ἡδὺ γελῶν ἐρέεινε· τίνες βατράχοισιν ἀρωγοὶ
ἢ μυσὶν ἀθανάτων; καὶ Ἀθηναίην προσέειπεν·
Ὦ θύγατερ μυσὶν ἦ ῥα βοηθήσουσα πορεύσῃ;
175καὶ γὰρ σοῦ κατὰ νηὸν ἀεὶ σκιρτῶσιν ἅπαντες
κνίσῃ τερπόμενοι καὶ ἐδέσμασι παντοδαποῖσιν.
Ὣς ἄρ᾽ ἔφη Κρονίδης· τὸν δὲ προσέειπεν Ἀθήνη·
ὦ πάτερ οὐκ ἄν πώ ποτ᾽ ἐγὼ μυσὶ τειρομένοισιν
ἐλθοίμην ἐπαρωγός, ἐπεὶ κακὰ πολλά μ᾽ ἔοργαν
180στέμματα βλάπτοντες καὶ λύχνους εἵνεκ᾽ ἐλαίου.
τοῦτο δέ μοι λίην ἔδακε φρένας οἷον ἔρεξαν.
πέπλον μου κατέτρωξαν ὃν ἐξύφηνα καμοῦσα
ἐκ ῥοδάνης λεπτῆς καὶ στήμονα μακρὸν ἔνησα,
τρώγλας τ᾽ ἐμποίησαν· ὁ δ᾽ ἠπητής μοι ἐπέστη
185καὶ πράσσει με τόκον· τὸ δὲ ῥίγιον ἀθανάτοισιν.
χρησαμένη γὰρ ἔνησα καὶ οὐκ ἔχω ἀνταποδοῦναι.
ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὣς βατράχοισιν ἀρηγέμεναι βουλήσω.
εἰσὶ γὰρ οὐδ᾽ αὐτοὶ φρένας ἔμπεδοι, ἀλλά με πρῴην
ἐκ πολέμου ἀνιοῦσαν ἐπεὶ λίην ἐκοπώθην,
190ὕπνου δευομένην οὐκ εἴασαν θορυβοῦντες
οὐδ᾽ ὀλίγον καταμῦσαι· ἐγὼ δ᾽ ἄϋπνος κατεκείμην·
τὴν κεφαλὴν ἀλγοῦσαν, ἕως ἐβόησεν ἀλέκτωρ.
ἀλλ᾽ ἄγε παυσώμεσθα θεοὶ τούτοισιν ἀρήγειν,
μή κέ τις ὑμείων τρωθῇ βέλει ὀξυόεντι·
195εἰσὶ γὰρ ἀγχέμαχοι, εἰ καὶ θεὸς ἀντίον ἔλθοι·
πάντες δ᾽ οὐρανόθεν τερπώμεθα δῆριν ὁρῶντες.
Ὣς ἄρ᾽ ἔφη· καὶ τῇ γε θεοὶ ἐπεπείθοντ᾽ ἄλλοι,
πάντες δ᾽ αὖτ᾽ εἰσῆλθον ἀολλέες εἰς ἕνα χῶρον[4].

Και ο Δίας αφού συγκάλεσε στον ολόγιομο με αστέρια

ουρανό συνέλευση των θεών,

τους έδειξε το μέγεθος του πολεμικού οπλισμού και ικανούς

170 μαχητές, πολλούς και μεγαλόσωμους, με δόρατα μακριά,

παρόμοιους με στρατό Κενταύρων, που ελαύνει, ή Γιγάντων,
και μειλίχιο γέλιο τους ρωτά⸱ Ποιοι αθάνατοι θα γίνουν βοηθοί

των βατράχων ή των ποντίκων; Και έπειτα στην Αθηνά είπε⸱
άραγε, κόρη μου, σκοπεύεις να συνδράμεις τους ποντικούς;
175 και μάλιστα όλοι στο ναό σου χοροπηδούν πάντοτε,
απολαμβάνοντας την κνίσα και κάθε λογής φαγητά.α
Αυτά είπε του Κρόνου· και η Αθηνά του αποκρίθηκε.
Πατέρα, δε θα μπορούσα τα ποντίκια, που κινδυνεύουν,

ποτέ να βοηθήσω, γιατί μου προξένησαν πολλά κακά,
180καταστρέφοντας τα στέμματα και τα λυχνάρια

θηρεύοντας το λάδι.

Πιο πολύ μου πλήγωσε την καρδιά αυτό που προξένησαν.
Μου κατέφαγαν το πέπλο[5], που έγνεσα κοπιάζοντας
με λεπτή κλωστή και μακρύ στημόνι το ύφανα,
και τρύπες το κάνανε· και ο τεχνίτης ήρθε, με αμοιβή
185να το επιδιορθώσει· είναι για τους αθάνατους αυτό

φριχτό. Αφού το ύφανα με δανεικά, να τα επιστρέψω

δεν μπορώ. Μα ούτε τους βατράχους θέλω να συνδράμω·
γιατί ούτε αυτοί έχουν λογική, αλλά προηγουμένως που

εγώ γύριζα από τον πόλεμο αρκετά κουρασμένη και είχα

190 ανάγκη από ύπνο, μα δε με άφησαν κάνοντας θόρυβο
ούτε λίγο να αναπαυτώ· και εγώ ξάπλωσα άγρυπνη⸱
με πονοκέφαλο, μέχρι που λάλησε κι ο πετεινός.

Αλλά εμπρός ας μη βοηθούμε τέτοια πλάσματα,

μην τραυματιστεί κανείς από εσάς από αιχμηρό βέλος⸱
195 γιατί είναι ετοιμοπόλεμοι, ακόμα κι αν τους επιτεθεί

θεός⸱ και ας ευφραινόμαστε όλοι κοιτάζοντας την μάχη

από τον ουρανό.

Αυτά λοιπόν είπε· και οι άλλοι θεοί συμφωνούσαν

μαζί της, και όλοι σε μια αίθουσα ευθύς μπήκαν αθρόοι.

* * *

με την επέμβαση του Δία, τερματίζεται ο πόλεμος
(στ.260-303)

260 Ἦν δέ τις ἐν μυσὶ παῖς Μεριδάρπαξ ἔξοχος ἄλλων,
Κναίσωνος φίλος υἱὸς ἀμύμονος ἀρτεπιβούλου·
οἴκαδ᾽ ἴεν, πολέμου δὲ μετασχεῖν παῖδ᾽ ἐκέλευεν·
οὗτος ἀναρπάξαι βατράχων γενεὴν ἐπαπείλει·
ἀγχοῦ δ᾽ ἕστηκεν μενεαίνων ἶφι μάχεσθαι
265 καὶ ῥήξας καρύοιο μέσην ῥάχιν εἰς δύο μοίρας
φράγδην ἀμφοτέροισι κενώμασι χεῖρας ἔθηκεν·
οἱ δὲ τάχος δείσαντες ἔβαν πάντες κατὰ λίμνην·
καί νύ κεν ἐξετέλεσσεν ἐπεὶ μέγα οἱ σθένος ἦεν,
εἰ μὴ ἄρ᾽ ὀξὺ νόησε πατὴρ ἀνδρῶν τε θεῶν τε.
270 καὶ τότ᾽ ἀπολλυμένους βατράχους ᾤκτειρε Κρονίων,
κινήσας δὲ κάρη τοίην ἐφθέγξατο φωνήν⸱

Ὢ πόποι ἦ μέγα θαῦμα τόδ᾽ ὀφθαλμοῖσιν ὁρῶμαι·
οὐ μικρόν με πλήσσει Μεριδάρπαξ ὃς κατὰ λίμνην
Ἅρπαξ ἐν βατράχοισιν ἀμείβεται· ἀλλὰ τάχιστα
275Παλλάδα πέμψωμεν πολεμόκλονον ἢ καὶ Ἄρηα,
οἵ μιν ἐπισχήσουσι μάχης κρατερόν περ ἐόντα.
Ὣς ἄρ᾽ ἔφη Κρονίδης· Ἄρης δ᾽ ἀπαμείβετο μύθῳ·
οὔτ᾽ ἄρ᾽ Ἀθηναίης Κρονίδη σθένος οὔτε Ἄρηος
ἰσχύει βατράχοισιν ἀμυνέμεν αἰπὺν ὄλεθρον.
280ἀλλ᾽ ἄγε πάντες ἴωμεν ἀρηγόνες· ἢ τὸ σὸν ὅπλον
κινείσθω μέγα τιτανοκτόνον ὀβριμοεργόν·
ὥς ποτε καὶ Καπανῆα κατέκτανες ὄβριμον ἄνδρα
καὶ μέγαν Ἐγκελάδοντα καὶ ἄγρια φῦλα Γιγάντων,
κινείσθω· οὕτω γὰρ ἁλώσεται ὅς τις ἄριστος.
285Ὣς ἄρ᾽ ἔφη· Κρονίδης δὲ βαλὼν ἀργῆτα κεραυνὸν
πρῶτα μὲν ἐβρόντησε, μέγαν δ᾽ ἐλέλιξεν Ὄλυμπον.
αὐτὰρ ἔπειτα κεραυνὸν δειμαλέον διὸς ὅπλον
ἧκ᾽ ἐπιδινήσας· ὁ δ᾽ ἄρ᾽ ἔπτατο χειρὸς ἄνακτος.
πάντας μέν ῥ᾽ ἐφόβησε βαλὼν βατράχους τε μύας τε·
290ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ὣς ἀπέληγε μυῶν στρατός, ἀλλ᾽ ἔτι μᾶλλον
ἔλπετο πορθήσειν βατράχων γένος αἰχμητάων,
εἰ μὴ ἀπ᾽ Οὐλύμπου βατράχους ἐλέησε Κρονίων,
ὅς ῥα τότ᾽ ἐν βατράχοισιν ἀρωγοὺς εὐθὺς ἔπεμψεν.
Ἦλθον δ᾽ ἐξαίφνης νωτάκμονες, ἀγκυλοχεῖλαι,
295λοξοβάται, στρεβλοί, ψαλιδόστομοι, ὀστρακόδερμοι,
ὀστοφυεῖς, πλατύνωτοι, ἀποστίλβοντες ἐν ὤμοις,
βλαισοί, χειλοτένοντες, ἀπὸ στέρνων ἐσορῶντες,
ὀκτάποδες, δικάρηνοι, ἀχειρέες, οἱ δὲ καλεῦνται
καρκίνοι, οἵ ῥα μυῶν οὐρὰς στομάτεσσιν ἔκοπτον
300ἠδὲ πόδας καὶ χεῖρας· ἀνεγνάμπτοντο δὲ λόγχαι.
τοὺς δὴ ὑπέδεισαν δειλοὶ μύες οὐδ᾽ ἔτ᾽ ἔμειναν,
ἐς δὲ φυγὴν ἐτράποντο· ἐδύετο δ᾽ ἥλιος ἤδη,
καὶ πολέμου τελετὴ μονοήμερος ἐξετελέσθη[6].

260Ανάμεσα στους ποντικούς ήταν κάποιος Μεριδάρπαγας[7],

ο πιο ικανός από τους άλλους, γιος

αγαπητός του Κναίσωνα[8], του άριστου, που απειλεί τους άρτους·
αυτός πήγε στο σπίτι και προέτρεπε το γιο να μπει στον πόλεμο·
εκείνος τον απειλούσε επιπλέον να εξολοθρεύσει των βατράχων

το γένος⸱ και κοντά τους στάθηκε με μανία να μπει στη μάχη
265 και αφού στη μέση ένα καρύδι άνοιξε, το χώρισε σε δυο

μέρη και τα δυο άδεια τσόφλια πήρε στα χέρια του ασπίδα.
Φοβισμένοι όλοι οι βάτραχοι γρήγορα έτρεξαν προς τη λίμνη⸱
Και θα τους εξόντωνε, αφού είχε μεγάλη δύναμη, αν αμέσως

δεν το αντιλαμβανόταν ο πατέρας των ανθρώπων και των θεών[9].

270 Και τότε ο γιος του Κρόνου σπλαχνίστηκε[10] τους βατράχους

που χάνονταν, ενώ κουνώντας το κεφάλι του είπε αυτά τα λόγια⸱
Αλίμονο, πόσο μεγάλο θέαμα βλέπω με τα μάτια μου·
με αιφνιδιάζει αρκετά ο Μεριδάρπαγας που στη λίμνη

ρίχνεται ένοπλος στους βατράχους· αλλά το ταχύτερο
275 ας στείλουμε την Αθηνά την πολεμοχαρή ή και τον Άρη,
να τον κρατήσουν μακριά από τη μάχη, αν και είναι γενναίος.
Αυτά είπε του Κρόνου ο γιος· και του αποκρίθηκε ο Άρης⸱
γιε του Κρόνου, ούτε της Αθηνάς τη δύναμη ούτε του Άρη,

αρκούν για να αποτρέψουν των βατράχων τον αναπόφευκτο
280 όλεθρο. Εμπρός όλοι να σπεύσουμε να τους συνδράμουμε·

ή χρησιμοποίησε το όπλο σου, που εξόντωσε Τιτάνες[11]

και περατώνει σημαντικά έργα,
ώστε κάποτε σκότωσες τον Καπανέα[12], τον γενναίο άνδρα,
και τον σπουδαίο Εγκελάδοντα και τις άγριες φυλές Γιγάντων.
εμπρός⸱ γιατί έτσι θα ηττηθεί και όποιος είναι ο πιο ανδρείος.
285 Έτσι μίλησε αυτός· και του Κρόνου ο γιος αφού πήρε

τον ισχυρό κεραυνό του
πρώτα βρόντηξε και κατόπιν τον ψηλό Όλυμπο έσεισε.
Αμέσως μετά στριφογύρισε τον κεραυνό, το τρομερό όπλο

του Δία πέταξε⸱ και έτσι γλίστρησε από του βασιλιά το χέρι·
όταν τον έριξε, τους φόβισε όλους, βάτραχους και ποντίκια⸱
290Αλλά ο στρατός των ποντικών δεν απείχε και περισσότερο

ακόμα έλπιζε να αφανίσει τη γενιά των αγωνιστών βατράχων,
αν δεν λυπόταν τους βατράχους από τον Όλυμπο του Κρόνου

ο γιος, που αμέσως τους έστειλε βοηθούς στους βατράχους.
Ξάφνου έσπευσαν με άρματα στη ράχη, με μακριά χείλη,
295λοξό βάδισμα, στραβό σώμα, με ψαλιδωτό στόμα, σκληρό

δέρμα, δυνατά οστά, πλατιά νώτα, με αστραφτερούς ώμους,
στραβά πόδια, πλατιά χείλη, με βλέμμα στο στήθος, οχτώ πόδια

και δύο κεφάλια, χωρίς χέρια, που αποκαλούνται καβούρια,

αυτά με τα στόματά τους έκοβαν τις ουρές των ποντικών
300τα πόδια και τα χέρια⸱ και με τις λόγχες τους στράβωναν.
Και οι δειλοί ποντικοί τρόμαξαν, δεν παρέμειναν περισσότερο,

ενώ τρέπονταν σε φυγή· και έδυε πια ο ήλιος, και έτσι

τερματίστηκαν οι μονοήμερες πολεμικές ενέργειες.

Βιβλιογραφία

▪ Ομηρικά. Βατραχομυομαχία, Τιτανομαχία, Οιδιπόδεια, Θηβαΐς, Επίγονοι, Κύπρια, Αιθιοπίς, Μικρά Ιλιάς, Ιλίου πέρσις, Νόστοι, Αμφιαράου εξέλασις, Οιχαλίας άλωσις, Περί Ομήρου και Ησιόδου και του γένους και αγώνος αυτών, μετάφραση Φιλολογική Ομάδα Κάκτου. Αθήνα: Κάκτος, 2005

▪ Όμηρος, Ιλιάδα, μετάφραση Πολυλάς, Ι. (επιμέλ. Ευπυρίδης, Γ.) Αθήνα: εκδόσεις Ars Brevis Παρά Πέντε, 2014

▪ Bibliotheca Augustana. «Bathachomyomachia-Βατραχομυομαχία». http://www.hs-augsburg.de/~harsch/graeca/Chronologia/S_ante01/Batrachomyomachia/bat_text.html

▪ Liddel & Scott. «Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας» (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος 2007) https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddel-scott/search.html?lq=%CE%9C%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B4%CE%AC%CF%81%CF%80%CE%B1%CE%BE

▪ Σαρρής, Ν. «Βατραχομυομαχία»: Μια παρωδία της «Ιλιάδας». https://www.offlinepost.gr/2022/06/06/vatraxomyomaxia-mia-parodia-tis-iliadas/

▪ «Ψευδο-΄Ομηρος, Βατραχομυομαχία». https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/library/browse.html?page=8&text_id=3

[1] Ομηρικά (2005), σ.15⸱ «παρωδίες των ομηρικών επών έχουμε κυρίως παό τον Ιππώνακτα τον Εφέσιο (6^ος π.Χ. αι.), τον Ηγήμονα τον Θάσιο (5^ος π.Χ. αι.) και τον Μάτρωνα τον Πιταναίο (4^ος π.Χ. αι.)»

[2] https://www.offlinepost.gr/2022/06/06/vatraxomyomaxia-mia-parodia-tis-iliadas/⸱ «ο πατέρας του, σύμφωνα με τον ίδιο, ονομαζόταν Πηλέας, γεγονός που παραπέμπει στο όνομα του πατέρα του Αχιλλέα»

[3] https://www.offlinepost.gr/2022/06/06/vatraxomyomaxia-mia-parodia-tis-iliadas/

[4] http://www.hs-augsburg.de/~harsch/graeca/Chronologia/S_ante01/Batrachomyomachia/bat_text.html

[5] Όμηρος (2014), ε 734 και θ 385

[6] http://www.hs-augsburg.de/~harsch/graeca/Chronologia/S_ante01/Batrachomyomachia/bat_text.html

[7] https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddel-scott/search.html?lq=%CE%9C%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B4%CE%AC%CF%81%CF%80%CE%B1%CE%BE⸱Μεριδ-άρπαξ, ὁ, αυτός που κλέβει ένα κομμάτι, ένας ποντικός σε Βατραχομυομαχία

[8] Ομηρικά (2005), σ.41⸱Μασητήρας και https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/library/browse.html?page=8&text_id=3⸱Ροκάνας

[9] Όμηρος ό.π., θ 132

[10] Όμηρος ό.π., τ 340

[11] Ομηρικά ό.π., σ.212⸱ οι Τιτάνες ήταν γιοι του Ουρανού και της Γαίας και όταν ο μικρότερος Κρονίδης ακρωτηρίασε τον Ουρανό-οι Τιτάνες κυριάρχησαν στον κόσμο, αλλά αντέδρασε ο Ωκεανός και έτσι άρχισε η Τιτανομαχία, με συνέπεια να κυβερνήσουν οι ολύμπιοι (νεότερης γενιάς) θεοί

[12] Ομηρικά ό.π., σσ.212-213⸱ ο Καπανέας, ένας από τους Αργείους ηγεμόνες που επιτέθηκαν στη Θήβα, εκδήλωσε ύβρη προς τους θεούς, αφού έκρινε ότι και χωρίς τη συνδρομή τους θα κατατρόπωνε του Θηβαίους και ο Δίας τον έκαψε με τον κεραυνό του

language.gr/digitalResources/ancient_greek/tools/liddel-scott/search.html?lq=%CE%9C%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B4%CE%AC%CF%81%CF%80%CE%B1%CE%BE

▪ Σαρρής, Ν. «Βατραχομυομαχία»: Μια παρωδία της «Ιλιάδας». https://www.offlinepost.gr/2022/06/06/vatraxomyomaxia-mia-parodia-tis-iliadas/

▪ «Ψευδο-΄Ομηρος, Βατραχομυομαχία». https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/library/browse.html?page=8&text_id=3

Ελευθερία Μπέλμπα*
Φιλόλογος

Δείτε τις τελευταίες ειδήσεις στο Newsroom schooltime.gr – Βρείτε μας στο Google News

Ακολουθήστε την επίσημη σελίδα μας στο facebook schooltime για να βλέπετε τις σημαντικότερες ειδήσεις στη ροή του schooltime.gr