Νέα Ελληνικά Λυκείου/Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία:
Ερμηνευτικό σχόλιο λογοτεχνίας, ερώτημα/θέμα και ερμηνεία λογοτεχνικού κειμένου (πεζού – ποιήματος)
Ερμηνευτικό σχόλιο
Πρόκειται για μία συγκεκριμένη εργασία που καλούνται να φέρουν εις πέρας οι μαθητές/τριες στο τέλος της επαφής τους με κάποιο λογοτεχνικό κείμενο (πεζό ή ποίημα). Ουσιαστικά, καλούνται να (ανα)συνθέτουν σε γραπτό ερμηνευτικό σχόλιο την οπτική που οι ίδιοι/ες διαμόρφωσαν με την ολοκλήρωση της διαλογικής διαδικασίας, να (ανα)συνθέσουν δηλαδή με δημιουργικό (και προσωπικό) τρόπο όλα εκείνα τα στοιχεία του ερμηνευτικού διαλόγου που προηγήθηκε, στην προοπτική που υπαγορεύει κάθε φορά η προσωπική τους προσληπτική κλίση, η δική τους εμπειρία στο πλαίσιο της αναγνωστικής διαδικασίας και η τελική άποψη που διαμόρφωσαν οι ίδιοι/ες.
Πρόκειται, λοιπόν, για ένα γραπτό σχόλιο, περιορισμένης (σχετικά) έκτασης (100-200 λέξεων), το οποίο ουσιαστικά περιλαμβάνει από τη μία την ανάπτυξη του βασικού ερωτήματος/θέματος του κειμένου ή του ποιήματος (πάντα βέβαια σε σχέση με την προσωπική άποψη και αντίληψη του μαθητή/τριας) και από την άλλη τον βαθμό ανταπόκρισής του αναγνώστη σε αυτό. Σκοπός του συγκεκριμένου τρόπου προσέγγισης δεν είναι να εστιάσει ο μαθητής/τρια στο δοθέν κείμενο ή ποίημα με τέτοιο τρόπο ώστε να εντοπίσει το «τι λέει» το εν λόγω κείμενο, αλλά το «τι σημαίνει για τον/την ίδιον/-α». Βέβαια, κάτι τέτοιο ενδεχομένως πολλοί θα έλεγαν πως είναι κάπως παρακινδυνευμένο, καθώς το επίπεδο προσέγγισης ενός λογοτεχνικού κειμένου ή ποιήματος δεν είναι – κατά την ταπεινή μου άποψη – και ιδιαίτερα υψηλό από την πλειονότητα των μαθητών-τριων, η σχέση των οποίων με το συγκεκριμένο χώρο δεν είναι δα και η καλύτερη. Από την άλλη, με ποια ασφαλή κριτήρια θα βαθμολογηθούν; Βέβαια, οι ρουμπρίκες αξιολόγησης έχουν δει προ πολλού το φως της δημοσιότητας. Όμως η περιβόητη ανάδυση του «εγώ» που επιχειρείται μέσω του ερμηνευτικού σχολίου, ίσως και να δημιουργήσει κάποια προβλήματα, εννοώντας βέβαια τον τρόπο προσέγγισης από τον βαθμολογητή, καθώς πρόκειται για ένα νέο μοντέλο εξέτασης, από το οποίο μάλιστα θα κριθούν και παιδιά άλλων πεδίων/κατευθύνσεων που ουδεμία σχέση φέρουν με το εν λόγω αντικείμενο. Οψόμεθα… Με τη συγγραφή, λοιπόν, του ερμηνευτικού σχολίου, «ελέγχεται» σύνθετα ο βαθμός εκπλήρωσης του γενικού αλλά και των ειδικότερων σκοπών διδασκαλίας του μαθήματος.
Τι είναι, λοιπόν, αυτό το ερώτημα/θέμα;
Ουσιαστικά είναι το ερώτημα που προκαλείται στον αναγνώστη/τρια, κάθε φορά που διαβάζει ένα λογοτεχνικό κείμενο και απορρέει από αυτό που πιστεύει ο ίδιος/α πως είναι το πιο κρίσιμο θέμα συζήτησης και προβληματισμού που θέτει το ίδιο το κείμενο ή ποίημα. Δεν πρόκειται για μια συγκεκριμένη ερώτηση, διευκρινιστικού, λ.χ. τύπου. Και μάλιστα η απάντησή του δεν περιέχεται συνήθως στο κείμενο, οπότε και δεν θα μπορούσαμε άμεσα να την αναζητήσουμε σε αυτό. Αντίθετα, το «ερώτημα» θα λέγαμε πως παράγεται με έναν ιδιαίτερο τρόπο προσέγγισης, μέσα από έναν βαθύ πυρήνα σιωπής που διαχέεται στο κείμενο ή το ποίημα, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα να επιδέχεται πολλές και ποικίλες απαντήσεις. Και αυτό γιατί έχει να κάνει με πολλές μεταβλητές, όπως με τη διαφορετική οπτική και πολύ περισσότερο με τα διαφορετικά επίπεδα ανάγνωσης και εμπειρίας του καθενός και της καθεμιάς, και με το γεγονός μάλιστα πως τα θέματα είναι ιδιαιτέρως ρευστά και ποικίλλουν.
Λέγοντας ερμηνεία τι πραγματικά εννοούμε;
Πρόκειται για τη διαδικασία απόδοσης νοήματος σε ένα λογοτεχνικό κείμενο βάσει της κειμενικής κατασκευής του, των στοιχείων του συγκειμένου και της υποκειμενικής πρόσληψης του αναγνώστη/-τρια. Μάλιστα, στον ερμηνευτικό διάλογο, προκειμένου να οδηγηθούμε στην παραγωγή της ερμηνείας, απαραίτητη προϋπόθεση είναι και η συνομιλία με τις ερμηνευτικές εκδοχές/υποθέσεις των συναγνωστών. Και αυτό καθώς τα λογοτεχνικά έργα αναγιγνώσκονται συνήθως σε πολλά και διαφορετικά κάθε φορά επίπεδα, και επομένως επιδέχονται πολλαπλές και ποικίλες ερμηνείες. Βασικός στόχος του αναγνώστη/-τριας είναι η επανανοηματοδότηση του λογοτεχνικού κειμένου, κάτι που απαιτεί πέρα από το πρώτο επίπεδο ανάγνωσης και ερμηνείας και ένα βαθμό σύνδεσης με αυτό, γεγονός που έχει να κάνει με πληθώρα κριτηρίων που συνδράμουν στη διαμόρφωση της ερμηνείας, όπως το πολιτισμικό περιβάλλον, οι ιδεολογικές απόψεις ακόμη και το φύλο. Όλα αυτά συγκροτούν μια καθαρά υποκειμενική προσέγγιση, που σε συνδυασμό με την πρωτοτυπία, τη φαντασία στην ερμηνεία ενός κειμένου, αλλά και στα κειμενικά κριτήρια είναι ικανά να δώσουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Αξιολόγηση του ερμηνευτικού σχολίου (15 μονάδες)
Το ερμηνευτικό σχόλιο αξιολογείται σε τρία κυρίως επίπεδα:
α) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ (ΜΟΝΑΔΕΣ 11)
Σχετικά με τον βαθμό της κατανόησης και της ερμηνείας αξιολογείται:
✓ Η σαφήνεια της διατύπωσης του ερωτήματος/θέματος, το οποίο σχετίζεται με τον βαθμό κατανόησης των ιδεών και του συναισθηματικού κλίματος του κειμένου και
✓ Η αναγνωστική ανταπόκριση των μαθητών και μαθητριών στο ερώτημα/θέμα με την επαρκή τεκμηρίωση/υποστήριξη της απάντησης με τις σχετικές αναφορές/παραπομπές στο κείμενο.
Οι αναφορές στο κείμενο (ή σε συγκεκριμένους κειμενικούς δείκτες) αξιολογούνται στον βαθμό που υποστηρίζουν επιτυχώς την ερμηνευτική προσέγγιση του μαθητή ή της μαθήτριας.
β) ΓΛΩΣΣΑ/ΕΚΦΡΑΣΗ (ΜΟΝΑΔΕΣ 2)
Σχετικά με τη γλωσσική έκφραση του ερμηνευτικού σχολίου αξιολογείται:
✓Η σωστή/κατάλληλη χρήση της γλώσσας (ορθογραφία, στίξη, γραμματική, συντακτικό…), η χρήση του κατάλληλου λεξιλογίου-ορολογίας και η επίπτωση τυχόν γραμματικοσυντακτικών λαθών στην ερμηνευτική εκδοχή του μαθητή/της μαθήτριας.
γ) ΟΡΓΑΝΩΣΗ/ΔΟΜΗ (ΜΟΝΑΔΕΣ 2)
Σχετικά με την οργάνωση και τη δομή του ερμηνευτικού σχολίου αξιολογείται:
- Η αλληλουχία και η συνοχή του ερμηνευτικού σχολίου ως παραγόμενου κειμένου, ο κατάλληλος βαθμός κατανόησης των επιλογών του συγγραφέα (κειμενικοί δείκτες, συγκείμενο), σχετικά με την οργάνωση και τη δομή (π.χ. γλώσσα, τεχνική, ύφος, εκφραστικά σχήματα κ.λπ.) με παραδείγματα από το κείμενο.
Παρατήρηση: Το ερμηνευτικό σχόλιο αξιολογείται συνολικά ως προς τα παραπάνω κριτήρια. Απαραίτητη προϋπόθεση, βέβαια, είναι να είναι εμφανής σ’ αυτό η κατανόηση/ερμηνεία του λογοτεχνικού κειμένου, καθώς και η τεκμηριωμένη ανταπόκριση του μαθητή/τριας απέναντι στο ερώτημα/θέμα που διατυπώνει.
Βιβλιογραφία:
- Φάκελος Υλικού
- Οδηγίες ΙΕΠ, «Ενδεικτικές ερωτήσεις για την αξιολόγηση του πανελλαδικώς εξεταζόμενου μαθήματος Νέα Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία»
- Ρουμπρίκες αξιολόγησης (οδηγίες υπουργείου)
Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος
Επισήμανση: Προσαρμόστε το εκπαιδευτικό υλικό στα δεδομένα του εκάστοτε μοντέλου εξέτασης – Το εκπαιδευτικό υλικό διατίθεται στο διαδίκτυο αποκλειστικά από το schooltime.gr
Διαβάστε ακόμα:
Νεοελληνική Γλώσσα Λυκείου: Οι κειμενικοί δείκτες
Νεοελληνική Γλώσσα Λυκείου: Εκφραστικά μέσα – Γλωσσικές επιλογές
Βασικά σημεία θεωρίας για επανάληψη στη Νεοελληνική Γλώσσα – Λογοτεχνία
Προτεινόμενα κριτήρια αξιολόγησης για τη Νεοελληνική Γλώσσα – Λογοτεχνία
Πανελλαδικές: Οδηγός συγκεντρωτικής επανάληψης στη Νεοελληνική Γλώσσα – Λογοτεχνία
Εκπαιδευτικό υλικό για τα Νέα Ελληνικά/Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία – Έκθεση Λυκείου
- Ο Πρόλογος, το Κύριο Θέμα και ο Επίλογος στην Έκθεση: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε
- Χρήσιμο εκπαιδευτικό υλικό για την περίληψη γραπτού λόγου
1. Νέα ελληνικά Α’ Λυκείου, 2. Νέα ελληνικά Β’ Λυκείου, 3. Νέα ελληνικά Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Σχεδιαγράμματα, 6. Γραμματική-Συντακτικό
Δείτε τις τελευταίες ειδήσεις στο Newsroom schooltime.gr – Βρείτε μας στο Google News
