Συντακτικό Λατινικών: Γενικές Οδηγίες αντιμετώπισης ασκήσεων
1η παρατήρηση:
Μην ξεχνάτε ότι, χαρακτηρίζοντας οποιονδήποτε γραμματικό τύπο συντακτικά, είστε υποχρεωμένοι να προσδιορίσετε δύο πράγματα: α) τη συντακτική θέση της λέξης που σας απασχολεί και β) τη λέξη με την οποία συνάπτεται ο όρος, τον οποίο ήδη αποσαφηνίσατε ως προς το συντακτικό του είδος.
[ΣΕ ΚΑΘΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙΤΕ ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ (α) ΚΑΙ (β), ΓΙΑΤΙ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΑΣ ΘΑ ΘΕΩΡΗΘΕΙ ΕΛΛΙΠΗΣ].
2η παρατήρηση:
Τα ρήματα είναι τα μόνα που δεν εξαρτώνται συντακτικά από κάποιον όρο της πρότασης στην οποία ανήκουν.
[ΚΑΘΕ ΑΛΛΟΣ ΟΡΟΣ, ΠΟΥ ΣΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΕΙ ΓΙΑ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ, ΠΡΕΠΕΙ ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ ΝΑ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΕΙ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΑ (α) ΚΑΙ (β) ΤΗΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ (1)].
3η παρατήρηση:
Όροι που σχετίζονται συντακτικά με το ρήμα μιας πρότασης είναι κατ΄ αρχήν το ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ, το ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ και το ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ, αν υπάρχει (οπότε στην περίπτωση αυτή το ρήμα της πρότασης θα είναι απαραίτητα συνδετικό).
[ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟΥ ΣΗΜΕΙΩΝΟΥΜΕ ΟΤΙ ΑΥΤΟ ΔΕΝ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΣΤΟ ΡΗΜΑ, ΑΛΛΑ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΝ ΑΛΛΟ ΟΡΟ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ, ΠΡΟΦΑΝΩΣ ΣΤΟ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ, ΣΤΟ ΙΔΙΟ ΓΕΝΟΣ – ΑΡΙΘΜΟ – ΠΤΩΣΗ ΚΑΙ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ ΛΟΓΩ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΤΙΚΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ].
Επίσης, με το ρήμα συνάπτονται οι ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ (Διευκρίνιση: οι επιρρηματικοί προσδιορισμοί αναφέρονται γενικά στους ρηματικούς τύπους [ρήματα, μετοχές, απαρέμφατα, γερούνδια, γερουνδιακά, σουπίνα], αν και συνήθως έχουν νοηματική σχέση με το ρήμα της πρότασης), ΟΙ ΕΜΠΡΟΘΕΤΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ, ΟΙ ΔΟΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ, ΚΑΘΕ ΑΠΡΟΘΕΤΟΣ ΤΥΠΟΣ ΠΛΑΓΙΑΣ ΠΤΩΣΗΣ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΤΑΙ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΑ (π.χ. δοτική του σκοπού, αφαιρετική του χρόνου ή τρόπου κ.ο.κ.) [ΜΟΝΟ ΟΜΩΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΟΥ ΕΧΕΙ ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΡΗΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ].
Επίσης, με το ρήμα συνάπτονται ΟΙ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ (αιτιολογικές, εναντιωματικές, υποθετικές, τελικές, χρονικές και τροπικές) και ΟΙ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (που είναι ως προς τις κατηγορίες τους ίδιες με τις αντίστοιχες μετοχές, εκτός της τροπικής μετοχής, που φυσικά σαν κατηγορία δεν υφίσταται στις δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις, αλλά εκεί υπάρχει η κατηγορία των συμπερασματικών προτάσεων).
[ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΜΕΤΟΧΗΣ, ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΥΤΗ (π.χ. αισθήσεως, γνωστικό κ.α.) ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΩΝΟΥΜΕ ΚΑΙ ΤΟΝ ΟΡΟ ΣΤΟ ΟΠΟΙΟ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ (δηλαδή στο υποκείμενο ή στο αντικείμενο του ρήματος), Ο ΟΠΟΙΟΣ ΘΑ ΣΥΜΦΩΝΕΙ ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ ΣΕ ΓΕΝΟΣ – ΑΡΙΘΜΟ – ΠΤΩΣΗ ΜΕ ΤΗ ΜΕΤΟΧΗ].
4η παρατήρηση:
Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δείξετε στις γενικές υποκειμενικές ή αντικειμενικές και στις δοτικές αντικειμενικές, προσδιορίζοντας τον όρο στον οποίο αναφέρονται (μόνο σε όνομα – ουσιαστικό ή επίθετο).
Την ίδια προσοχή πρέπει να δείξετε και σε όλους τους ετερόπτωτους ονοματικούς προσδιορισμούς (π.χ. γενική κτητική, δοτική της αναφοράς κ.α., προσδιορίζοντας τον όρο στον οποίο αναφέρονται.
Επιπλέον, σε κάθε ετερόπτωτο ονοματικό προσδιορισμό που φέρει τη διακριτική ονομασία «κατηγορηματικός» (π.χ. γενική κατηγορηματική του χαρακτηριστικού γνωρίσματος, δοτική κατηγορηματική του σκοπού, γενική κατηγορηματική της αξίας κ.ο.κ.), πρέπει να θυμάστε ότι σίγουρα ένας τέτοιος προσδιορισμός εξαρτάται από συνδετικό ρήμα και συνάπτεται στο υποκείμενο του εν λόγω ρήματος.
5η παρατήρηση:
Προσοχή χρειάζονται και οι ομοιόπτωτοι ονοματικοί προσδιορισμοί (δηλαδή: παράθεση, επεξήγηση, επιθετικός προσδιορισμός και κατηγορηματικός προσδιορισμός). Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, εκτός της αποσαφήνισης της συντακτικής κατηγορίας του προσδιορισμού, επιβάλλεται να σημειωθεί και ο όρος στον οποίο αναφέρονται (μην ξεχνάτε ότι πρόκειται για τύπους που προσδιορίζουν κάποια άλλα ουσιαστικά στην ίδια πάντα πτώση).
Αλέξανδρος Γ. Αλεξανδρίδης*
Φιλόλογος
Επισήμανση: Προσαρμόστε το εκπαιδευτικό υλικό στα δεδομένα του εκάστοτε μοντέλου εξέτασης – Το εκπαιδευτικό υλικό διατίθεται στο διαδίκτυο αποκλειστικά από το schooltime.gr
Διαβάστε ακόμα:
• Λατινικά Λυκείου • Διαγωνίσματα Λατινικών
Δείτε τις τελευταίες ειδήσεις στο Newsroom schooltime.gr – Βρείτε μας στο Google News
