Νέοι και Ιδανικά, Διαγώνισμα – Κριτήριο Αξιολόγησης
Νέα Ελληνικά Γ’ Λυκείου / Νεοελληνική Γλώσσα-Λογοτεχνία
Ιδιωτικά Εκπαιδευτήρια «Προμηθέας Ο.Ε.»
Επιμέλεια: Λυχναρόπουλος Αλέξανδρος
ΚΕΙΜΕΝΟ 1
«Κοινωνικός κομφορμισμός, η μεγάλη απειλή της ελεύθερης σκέψης»
της Μαρία Καρασαλίδου
Η κοινωνία δεν είναι απλώς ένα άθροισμα ατόμων. Πάνω από όλα αποτελεί ένα σύνολο αξιών, θεσμών, αντιλήψεων και κοινά αποδεκτών κανόνων και σχέσεων που συνδέουν τα μέλη ενός και μετατρέπουν το άθροισμα σε οργανωμένη κοινωνική ομάδα. Έτσι το άτομο, για να μπορέσει να συνυπάρξει με τους άλλουςαφομοιώνει σταδιακά αυτά τα συνεκτικά στοιχεία και αναπτύσσει κοινωνικές δεξιότητες, διευκολύνοντας την ομαλή ενσωμάτωσή του στον κοινωνικό χώρο και την ατομική του ευδοκίμηση.
Τα τελευταία χρόνια έγινε φανερό το αξιοπρόσεκτο φαινόμενο τα άτομα να καθορίζονται από τα άλλα μέλη μιας κοινότητας και να μην μπορούν να κρίνουν τον εαυτό τους ή την ίδια την κοινωνία στην οποία δρουν. Οι απόψεις και οι στάσεις τους επηρεάζονται και διαμορφώνονται από τους άλλους. Μπροστά στους κινδύνους τηςμαζοποίησης σήμερα η κοινωνία οφείλει να διαμορφώνει άτομα που υγιώς να μπορούν να σκέφτονται ανεμπόδιστα και κριτικά. Έτσι, θα διατηρούν την ελευθερία να εκφράζονται και να συμπεριφέρονται όπως εκείνοι επιθυμούν χωρίς τον κίνδυνο απομόνωσής και περιθωριοποίησής τους.
Στο σύγχρονο κόσμο των ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας που εισβάλλουν στις οικείες μας ο κοινωνικός κομφορμισμός είναι μία μεγάλη απειλή της ελεύθερης σκέψης. Η ελεγχόμενη πληροφόρηση –που συχνά προέρχεται από τα οικονομικά συμφέροντα των ιδιοκτητών των μέσων ενημέρωσης- και η συνεχής προβολή συγκεκριμένων ιδεών, είναι πολύ εύκολο να οδηγήσουν τα άτομα, που δεν μπορούν να κρίνουν τούτους τους μηχανισμούς, σε ελεγχόμενες μάζες.
Στην κοινωνία μας η οποία βασίζεται στη μαζική βιομηχανική παραγωγή και η οποία απαιτεί μαζική κατανάλωση, βλέπουμε ότι υπάρχουν σοβαρές συνέπειες στη ζωή των ατόμων. Η διαδικασία κοινωνικοποίησης οφείλει να εντάσσει το άτομο ομαλά στον κοινωνικό βίο, με σεβασμό στην προσωπικότητα και στη διαφορετικότητα του ατόμου.
Η προσαρμοστικότητα, ωστόσο, όταν παίρνει το χαρακτήρα άκριτης συμμόρφωσης με τις κυρίαρχες κοινωνικές αντιλήψεις και τους κανόνες κοινωνικής συμπεριφοράς, οδηγεί στον κοινωνικό κομφορμισμό ο οποίος επιφέρει την κατάργηση της προσωπικής ελευθερίας και ακύρωση της προσωπικής στάσης ζωής. Η προσαρμογή, λοιπόν, στις κοινωνικές συνθήκες δε σημαίνει άκριτη αποδοχή και υιοθέτηση όλων των κυρίαρχων κοινωνικών κανόνων, αλλά προϋποθέτει κριτική ανάλυση και αξιολόγησή τους. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνεται η διατήρηση μιας προσωπικής στάσης ζωής και η δημιουργική ένταξη του ατόμου στο κοινωνικό σύνολο.
Η δημιουργία, όμως, των κοινωνικών σχέσεων και συγκρότηση κοινωνικού περίγυρου, η διεύρυνση της σκέψης και συναισθηματική κάλυψη, βοηθούν στην αποδοχή του ατόμου από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο και στην κοινωνική του καταξίωση. Αποτρέπεται, έτσι η περιθωριοποίηση, η κοινωνική απομόνωση και η σύγκρουση με το στενό ή ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Αναπτύσσονται το πνεύμα συνεργασίας και αλληλοβοήθειας, το οποίο ευνοεί την επίτευξη των προσωπικών επιδιώξεων και την επαγγελματική και οικονομική του πρόοδο.
Η παιδεία και η κριτική σκέψη που αυτή παράγει φαίνονται ως οι μόνες λύσεις απέναντι στη μαζοποίηση. Ο κοινωνικός κομφορμισμός φαίνεται ότι μπορεί να μετατραπεί σε ένα κόσμο ελεύθερης κι ανεπηρέαστης κριτικής σκέψης, μόνο μέσα από την καλλιέργεια ενός πνευματικά υγιούς νου.
ΚΕΙΜΕΝΟ 2
Πείραμα Μίλγκραμ:
Η τρανή απόδειξη του κοινωνικού κομφορμισμού
Το ηθικό ερώτημα, αν πρέπει κανείς να υπακούει τις εντολές, όταν αυτές αντίκεινται στην ανθρώπινη συνείδηση και στις θεμελιώδεις, «άγραφες» αρχές του ηθικού κώδικα, πέρα από τη δραματοποίηση που γνώρισε στην «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, όπου η πρωταγωνίστρια εκπροσωπεί τον άνθρωπο που δεν υποτάσσεται και θεωρεί χρέος του την εξέγερση απέναντι στο άδικο και τη βίαιη εξουσία, υφίσταται φιλοσοφική ανάλυση σε άλλες ιστορικές εποχές.
Και ενώ οι ανθρωπιστές διατείνονται την υπεροχή της ατομικής συνείδησης σε τέτοια θέματα, επιμένοντας ότι η ηθική κρίση του ατόμου πρέπει να υπερισχύει της αρχής, όταν αυτές βρίσκονται σε σύγκρουση, ο Στάνλεϊ Μίλγκραμ, ψυχολόγος στο πανεπιστήμιο του Yale, αποφάσισε να ελέγξει πειραματικά εάν και μέχρι ποιου σημείου τα υποκείμενα είναι διατεθειμένα να ακολουθήσουν εντολές που τους απευθύνονται, όπως να «τιμωρήσουν» ένα άλλο υποκείμενο, αφυπνίζοντας τη δυνητικά βίαιη συμπεριφορά τους ως αποτέλεσμα συμμόρφωσης στην εξουσία, μιας και καλούνταν να το υποβάλουν σε αύξουσες δόσεις ηλεκτρικών εκκενώσεων.
Όσοι συμμετείχαν στο πείραμα, πίστευαν πως αφορούσε τη μνήμη και την ικανότητα αποστήθισης λέξεων. Συγκεκριμένα, τους έλεγαν πως οφείλουν, αναλαμβάνοντας το ρόλο του «δασκάλου» έναντι αμοιβής 4 δολαρίων/ώρα, να τιμωρήσουν με μια μηχανή ηλεκτροσόκ το «μαθητευόμενο» σε κάθε λάθος απάντηση. Ο «μαθητευόμενος» δεν ήταν φοιτητής, αλλά ηθοποιός, που είχε προσληφθεί από το Μίλγκραμ για την ενσάρκωση ακριβώς αυτού του «ρόλου» και δεν υπήρχε ηλεκτρισμός, ούτε ηλεκτροσόκ, γεγονός που ο «δάσκαλος» δε γνώριζε. Ούτε, βέβαια, ότι ο ηθοποιός υποκρινόταν.
Πόσοι από άλλες εθελοντές «δασκάλους» έφτασαν ως τον τελευταίο μοχλό εξαιτίας των λάθος απαντήσεων; Το 95% προχώρησε πάνω από τα 150 βολτ ηλεκτροσόκ, ενώ το 65% έφτασε μέχρι τον τελευταίο μοχλό των 450 βολτ!
Συμπεράσματα: Ξαναβλέποντας το πείραμα, συνειδητοποίησα για ακόμα μια φορά ότι διαχρονικά λειτουργεί προς επίρρωση της ισχύος της θεωρίας του κομφορμισμού, σύμφωνα με την οποία, όταν ένας πολίτης είναι ανίκανος να πάρει αποφάσεις σε καταστάσεις πίεσης και κρίσης, όντας εγκλωβισμένος στα καλοπλεγμένα δίχτυα του φόβου και του πανικού, μοιραία υπακούει τις εντολές κάποιου ανώτερου στην ιεραρχία, στην προκειμένη περίπτωση του Μίλγκραμ- πειραματιστή, ο οποίος δρα σαν ανώτατη αρχή του. Καταδεικνύει, δηλαδή, το ευεπηρέαστο και την υπακοή των ανθρώπων, όταν τους παρασχεθεί μια νομιμοποιημένη ιδεολογία είτε κοινωνική- θεσμική υποστήριξη (εδώ: οι καθημερινοί άνθρωποι εκπλήρωναν εντολές –κάτω από εφάμιλλες συνθήκες «νομιμοποίησης»- που είχαν ως απότοκο τη φαινομενική χορήγηση ισχυρότατων ηλεκτρικών σοκ σε άλλες συμμετέχοντες- συνανθρώπους άλλες).
Νιώθοντας, λοιπόν, την ανάγκη να αποποιηθούν οποιασδήποτε ευθύνης για ό,τι συμβεί στο θύμα, υπέβαλαν ασυνείδητα τον εαυτότους στο ρόλο του εκτελεστικού οργάνου τηςπροκείμενης ανώτερης αρχής, υπακούοντας και θεωρώντας ότι εκείνη μόνο είναι η υπεύθυνη για την έκβαση των πραγμάτων. Υπό αυτό το πρίσμα, η απόσειση της προσωπικής ευθύνης αποτελεί και τη λεπτή, ακαθόριστη γραμμή στα όρια της υπακοής και άλλες κατ’ επέκταση χειραγώγησης του ατόμου. Διότι, αποδεικνύεται ότι ναι μεν ο φόβος και η πίεση αποτελούν τους καλύτερους αρωγούς της υπακοής στην εξουσία ανεξαρτήτως των χαρακτηριστικών άλλες τελευταίας, αλλά συνάμα καταστέλλουν την ανεξάρτητη σκέψη και λογική.
Πολλοί θα πουν ότι οι συναγωγές αυτές είναι καθολικές και αγκαλιάζουν ασφυκτικά τον όρο της «μαζοποίησης». Όμως, το απόφθεγμα ότι όσο πιο αναπτυγμένο, διαφοροποιημένο και μορφωμένο είναι ένα άτομο, τόσο λιγότερο επιρρεπές είναι στη «μαζοποίηση» δεν ισχύει πάντα. Ο άνθρωπος είναι ένα εύθραυστο ον, που συχνά δεν είναι έτοιμο να πάρει τα ηνία της ελευθερίας της σκέψης και της πρωτοβουλίας. Οι ίδιοι άνθρωποι που δυσκολεύονται να πάρουν αποφάσεις και να διαχειριστούν τη ζωή τους, δε διστάζουν να θυσιάσουν όλες τις ελευθερίες τους χάριν ενός επιβλητικού «ηγέτη», ο οποίος θα τους καθοδηγεί και θα αποφασίζει αντί γι’αυτούς, καταστρατηγώντας έτσι τις ίδιες τις ηθικές τους αναστολές, αφού μπορεί να προβαίνουν σε ενέργειες που σε άλλες περιπτώσεις θα θεωρούσαν καταδικαστέες.
Μάγδα Χατζηστρατή
Παιδαγωγός Δημοτικής Εκπαίδευσης
ΚΕΙΜΕΝΟ 3
«Ο Γλάρος Ιωνάθαν»,
τουRichardBach
«…Κάποια μέρα, Ιωνάθαν Λίβινγκστον Γλάρε, θα μάθεις πως η ανευθυνότητα δεν αποδίδει. Η ζωή είναι το άγνωστο κι αυτό που παραμένει άγνωστο• ένα μόνο είναι γνωστό: πως ερχόμαστε στον κόσμο τούτο για να τρώμε, για να παραμείνουμε ζωντανοί όσο μπορούμε περισσότερο». Ένας γλάρος δεν αντιμιλά ποτέ στο Συμβούλιο τού Σμήνους, αλλά η φωνή του Ιωνάθαν ξέσπασε. «Ανευθυνότητα; Αδέλφια μου!» φώναξε. «Ποιος είναι πιο υπεύθυνος από το γλάρο που ανακαλύπτει κι ακολουθεί ένα νόημα, έναν ανώτερο σκοπό στη ζωή; για χίλια χρόνια τσαλαβουτούμε ψάχνοντας να βρούμε ψαροκεφαλές, αλλά τώρα έχουμε ένα σκοπό στη ζωή – να μάθουμε, να ανακαλύψουμε, να ‘μαστε λεύτεροι! Δώστε μου μια ευκαιρία μόνο, αφήστε με να σας δείξω τι ανακάλυψα…». Το Σμήνος θαρρείς πως ήταν πέτρινο. «Δεν ανήκεις πια στην Αδελφότητα» φώναξαν όλα μαζί, και μονομιάς έκλεισαν τ’ αυτιά τους και του γύρισαν τις πλάτες. Ο Ιωνάθαν Γλάρος πέρασε τις υπόλοιπες του μέρες μόνος, αλλά πέταξε μακριά, πιο μακριά από τους Πέρα Βράχους. Ήταν θλιμμένος όχι από μοναξιά, αλλά γιατί οι γλάροι αρνήθηκαν να πιστέψουν στο μεγαλείο της πτήσης που τους περίμενε• αρνήθηκαν ν’ ανοίξουν τα μάτια τους και να δουν. Κάθε μέρα μάθαινε περισσότερα. Έμαθε πως μια βουτιά μπορούσε να τον βοηθήσει να ανακαλύψει τα σπάνια και νόστιμα ψάρια που κολυμπούσαν κοπαδιαστά δέκα πόδια κάτω από την επιφάνεια του ωκεανού: δε χρειαζόταν πια ψαρόβαρκες και μπαγιάτικο ψωμί για να επιζήσει. Έμαθε να κοιμάται στον αέρα, ακολουθώντας νυχτερινή πορεία πάνω στο θαλασσινό αγέρι και καλύπτοντας εκατό μίλια απ το ηλιοβασίλεμα ως τα ξημερώματα. Με τον ίδιο εσωτερικό του έλεγχο, πετούσε μες από βαριά θαλασσινή ομίχλη κι ανέβαινε ακόμα πιο ψηλά στον αστραφτερό καθαρό ουρανό… ενώ την ίδια ώρα όλοι οι άλλοι γλάροι στέκονταν στη στεριά μέσα στην καταχνιά και τη βροχή. Έμαθε να πετάει με τους αψηλούς ανέμους βαθιά πάνω απ τη στεριά, να βρίσκει εκεί για να τραφεί νόστιμα έντομα. Ότι είχε κάποτε ελπίσει να προσφέρει στο Σμήνος το κέρδιζε τώρα μόνο για τον εαυτό του• έμαθε να πετάει, και δε μετάνιωσε για το τίμημα που χρειάστηκε να πληρώσει. Ο ΙωνάθανΛίβινγκστον Γλάρος ανακάλυψε πως η πλήξη κι ο φόβος κι ο θυμός είναι η αιτία που η ζωή ενός γλάρου είναι τόσο σύντομη, κι όταν αυτά χάθηκαν από τη σκέψη του, έζησε μια πραγματικά μακριά κι ευχάριστη ζωή.
Παρατηρήσεις:
Θέμα Α
Α1. Να γράψετε την περίληψη των δύο πρώτων παραγράφωντου Κειμένου 1(«Η κοινωνία δεν είναι απλώς ένα άθροισμα ατόμων …χωρίς τον κίνδυνο απομόνωσής και περιθωριοποίησής τους.»)σε 60-70 λέξεις.
Μονάδες 15
Θέμα Β
Β1. Με βάση το Κείμενο 2, να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε τις παρακάτω προτάσεις, γράφοντας στο τετράδιό σας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό ή Λάθος.
α. Σε κάθε περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας υφίσταται το ερώτημα εάν όντως πρέπει να αναλύουμε φιλοσοφικά το γεγονός πως ο καθένας μας έχει χρέος να αντιστέκεται σε ό,τι αντίκειται στους ηθικούς νόμους.
β. Οι ανθρωπιστές υποστηρίζουν πως καθώς η ατομική συνείδηση υπερτερεί της καθολικής, η αρχή οφείλει να υπερισχύει της ηθικής κρίσης του ατόμου.
γ. Οι συμμετέχοντες στο πείραμα του Μίλγκραμ γνώριζαν πως αυτό αφορούσε την ικανότητα αποστήθισης λέξεων και τη μνήμη.
δ. Σύμφωνα με τη θεωρία του κομφορμισμού, κάθε άνθρωπος όταν βρίσκεται σε αδιέξοδο και αμηχανία λόγω της πίεσης, υποκύπτει στις εντολές κάποιου ανωτέρου.
ε. Είναι γενικά αποδεκτό και αδιαμφισβήτητο το γεγονός πως η μόρφωση είναι το καλύτερο αντίδοτο στη μαζοποίηση.
Μονάδες 10
Β2.«Τα τελευταία χρόνια έγινε φανερό το αξιοπρόσεκτο φαινόμενο …χωρίς τον κίνδυνο απομόνωσής και περιθωριοποίησής τους»:Ποια νομίζετε ότι είναι η πρόθεση του συγγραφέα στη συγκεκριμένη παράγραφο του Κειμένου 1;(μονάδες 7) Πώς ο τρόπος με τον οποίο επέλεξε να την αναπτύξει υπηρετεί την πρόθεση αυτή; (μονάδες 8)
Μονάδες 15
Β3. α. Ποια είναι η σχέση του τίτλου του Κειμένου 1«Κοινωνικός κομφορμισμός, η μεγάλη απειλή ενός ελεύθερης σκέψης»με το περιεχόμενο του κειμένου; (μονάδες 4) Θεωρείτε ότι υπάρχει σχόλιο; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας (μονάδες 3).
β. Ποιο είναι το ρηματικό πρόσωπο που κυριαρχεί στο Κείμενο 2; (μονάδες 3) Να ερμηνεύσετε την επιλογή του συγγραφέα, λαμβάνοντας υπόψη τον σκοπό για τον οποίο γράφτηκε το κείμενο. (μονάδες 5)
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Γ
Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το θέμα του ποιήματος; Να γράψετε το ερμηνευτικό σας σχόλιο, τεκμηριώνοντάς το με τουλάχιστον τρεις (3) κειμενικούς δείκτες (150-200 λέξεις).
Μονάδες 15
ΘΕΜΑ Δ
Δ1.«Κόλαση είναι οι άλλοι», διατεινόταν ο Σαρτρ θέλοντας να τονίσει την επιρροή που ασκεί ο κοινωνικός περίγυρος στις επιλογές και αποφάσεις μας. Στην προσωπική σας ζωή πόσο σας επηρεάζουν οι άλλοι στη λήψη των αποφάσεών σας; Να γράψετε ένα άρθρο στη διαδικτυακή σχολική σας εφημερίδα, για να καταθέσετε την προσωπική εμπειρία και τις απόψεις σας. (350-400 λέξεις).
Μονάδες 30
(Το εκπαιδευτικό υλικό διατίθεται στο διαδίκτυο αποκλειστικά από το schooltime.gr)
ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ Ο.Ε.»,
ΓΥΜΝΑΣΙΟ – ΛΥΚΕΙΟ
ΕΛ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ 156, Ν. ΙΩΝΙΑ, ΒΟΛΟΣ
ΤΗΛ. 24210-64888 /6908854840
Ιδιωτικά Εκπαιδευτήρια «Προμηθέας Ο.Ε.» Γυμνάσιο – Λύκειο*
Διαβάστε ακόμα:
- Οδηγός συγκεντρωτικής επανάληψης στα Νέα Ελληνικά / Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία Γ’ Λυκείου
- Νεοελληνική γλώσσα & Λογοτεχνία: Εκπαιδευτικό υλικό για εμπέδωση των αλλαγών στην εξέταση του μαθήματος
- Νέα Ελληνικά Γ’ Λυκείου: 14 κριτήρια αξιολόγησης για τη συνεξέταση της Ν. Γλώσσας & Λογοτεχνίας
- Χρήσιμο υλικό για τα Νέα Ελληνικά / Νεοελληνική γλώσσα & Λογοτεχνία Λυκείου (50+ προτάσεις)
- Πώς εξετάζονται τα Αρχαία Ελληνικά και η Νεοελληνική Γλώσσα-Λογοτεχνία στις Πανελλαδικές Εξετάσεις
- Συμπληρωματικές Οδηγίες και Κριτήρια Αξιολόγησης για τη Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία Γ’ ΓΕΛ
Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για τα Νέα Ελληνικά/Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία – Έκθεση Λυκείου
- Ο Πρόλογος, το Κύριο Θέμα και ο Επίλογος στην Έκθεση: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε
- Έκφραση – Έκθεση: Η Αξιολόγηση της Έκθεσης (από το ΚΕΕ)
- Χρήσιμο εκπαιδευτικό υλικό για την περίληψη γραπτού λόγου
- 250 Σχεδιαγράμματα Εκθέσεων για την Α’ τη Β’ και τη Γ’ Λυκείου
- Κατεβάστε δωρεάν 200+ σχολικά βοηθήματα από το schooltime.gr
1. Νέα ελληνικά Α’ Λυκείου, 2. Νέα ελληνικά Β’ Λυκείου, 3. Νέα ελληνικά Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Σχεδιαγράμματα, 6. Γραμματική-Συντακτικό
Δείτε τις τελευταίες ειδήσεις στο Newsroom schooltime.gr – Βρείτε μας στο Google News
