Ακούγοντας τη λέξη «τσολιάς», κατευθείαν στο μυαλό μας έρχεται η εικόνα ενός αρρενωπού άνδρα, λεβέντη, λυγερόκορμου, με μεγάλο ανάστημα και αγέρωχο βλέμμα στο άπειρο. Με περιποιημένη φορεσιά, να προκαλεί δέος και εντύπωση μόνο με την παρουσία του. Τον φανταζόμαστε να τρέχει με ορμή στα ηπειρώτικα βουνά, φωνάζοντας «Αέρα» και να σκορπά τον φόβο στον εχθρό. Βέβαια, δεν είναι και λίγες οι περιπτώσεις που θα ακούσαμε κάποιους άνδρες περιπαικτικά να αποκαλούν έτσι γυναίκες («γεια σου τσολιά μου»), επευφημώντας με αυτόν τον τρόπο την επιβλητική παρουσία τους που δεν τους αφήνει καθόλου αδιάφορους.
Από πού όμως προέρχεται η συγκεκριμένη λέξη; Ανταποκρίνεται σε όλα αυτά που μας προκαλεί μόνο και μόνο το άκουσμά της; Μάλλον όχι. Ποιος θα φανταζόταν πως η λέξη σχετίζεται με το κουρέλι, το παλιόρουχο, το τσόλι; Ποιος Θα φανταζόταν πως το σύμβολο της Νεότερης ιστορίας μας, ο τσολιάς, θα σχετιζόταν με όλα αυτά που μόλις προαναφέρομε; Και όμως. Όσο περίεργο κι αν ακούγεται, η συγκεκριμένη λέξη προέρχεται από την Τουρκική γλώσσα και συγκεκριμένα τη λέξη «çul» (τσολ) (< αραβικό cull = κουρέλι, ευτελές ύφασμα) που σημαίνει «κουρέλι» ή «παλιόρουχο», από όπου ακριβώς προέρχεται και η γνωστή σε όλους μας λέξη «τσόλι», που σημαίνει φθαρμένο χαλί ή ρούχο. Κάπως έτσι αποκαλούσαν μειωτικά οι Τούρκοι τους κλέφτες και αρματολούς σύμφωνα με τον Γ. Μπαμπινιώτη, καθώς η φουστανέλα τους – άλλο μεγάλο σύμβολο του Ελληνισμού – ήταν ραμμένη και φτιαγμένη από πολλά μικρά κομμάτια υφάσματος (Λεξικά Πρωίας & Δημητράκου: «ο φορών τσόλια· επί των ευτελώς ενδεδυμένων ορεσιβίων»). Επομένως, η λέξη τσολιάς ελάχιστα διέφερε κάποτε από τις λέξεις «κουρελής», «βρομιάρης» και «ρακένδυτος».
Αργότερα, και συγκεκριμένα το 1868, η λέξη αντικαταστάθηκε από την ομηρική λέξη «Εύζωνας ή Εύζωνος», όταν ιδρύθηκε η Προεδρική φρουρά. Βέβαια, η συγκεκριμένη λέξη στην Αρχαία Ελληνική προσδιόριζε τη γυναίκα με λεπτή μέση, αλλά και τον καλά ζωσμένο άνδρα πολεμιστή. Να προσθέσουμε πως η συγκεκριμένη φορεσιά – η φουστανέλα, το φέσι και τα τσαρούχια – καθιερώθηκε από τον ίδιο τον Όθωνα, ο οποίος μάλιστα, αν και Βαυαρός, την τιμούσε δεόντως, καθώς την φορούσε με υπερηφάνεια σε πολλές επίσημες εμφανίσεις του.
(Πρώτη δημοσίευση στο schooltime.gr – Μάρτιος 2019)
Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος
Δείτε τις τελευταίες ειδήσεις στο Newsroom schooltime.gr – Βρείτε μας στο Google News
