Αχιλλέας Ε. ΑρχοντήςΤου Αχιλλέα Ε. Αρχοντή

Διάβασα πρόσφατα ότι το δυστοπικό (και εν πολλοίς προφητικό) έργο του Τζ. Όργουελ ” 1984″ (έτος πρώτης κυκλοφορίας: 1949) μπήκε πάλι στη λίστα των μπεστ- σέλλερς του Amazon. Ένα δείγμα ότι το ενδιαφέρον για την κριτική των ολοκληρωτικών καθεστώτων έχει ενταθεί, ειδικά μετά τις πρόσφατες πολιτικές αλλαγές στις Η.Π.Α.

Συνειρμικά θυμήθηκα το προηγούμενο έργο του Όργουελ που είχε εκδοθεί τέσσερα χρόνια πριν, το 1945, την διάσημη – και επίσης δυστοπική – “Φάρμα των Ζώων” (Animal Farm). Εκεί, ο Όργουελ μας έδειξε πώς μια αγνή και θυελλώδης επανάσταση ενάντια στην καταπίεση καταλήγει σε ένα ολοκληρωτικό καθεστώς.

Η πλοκή του έργου: Σε μια φάρμα της Αγγλίας τα ζώα, εμπνευσμένα από το κήρυγμα ελευθερίας του γερο-Ταγματάρχη (ή Στρατηγού σε άλλες μεταφράσεις), ενός γέρικου και σοφού γουρουνιού, επαναστατούν ενάντια στον κτηματία Τζόουνς, τον τρέπουν σε φυγή και εγκαθιστούν την δική τους κυβέρνηση με σκοπό της αυτοδιαχείριση της φάρμας. Τα γουρούνια, σαν πιο έξυπνα, αναλαμβάνουν τον ηγετικό ρόλο.

Συντάσσεται μια διακήρυξη 7 εντολών και αρχίζουν με αισιοδοξία να οικοδομούν τη φάρμα, παρά τις αντίξοες συνθήκες και την εχθρότητα των άλλων, γειτονικών αγροκτημάτων. Σταδιακά, όμως, επέρχονται πολιτικές αλλαγές: Ο Ναπολέων, ένας εκ των δυο ηγετών της Επανάστασης, διώχνει κατηγορώντας ως προδότη τον Σνόουμπολ, το άλλο ηγέτη, και γίνεται αποκλειστικός αρχηγός της Φάρμας.

Αρχίζει, λοιπόν, η μετάλλαξη των ηγετών της “Φάρμας των Ζώων”. Από επαναστατικές προσωπικότητες γίνονται αρχικά γραφειοκράτες, στη συνέχεια δυνάστες και στο τέλος ίδιοι κι απαράλλαχτοι με τον Τζόουνς που είχαν εκδιώξει. Με μια παραμυθένια, αλληγορική αλλά συνάμα καυστική αφήγηση ο Όργουελ περιγράφει γλαφυρά την βήμα – βήμα μετάλλαξη αυτή.

Σκοπός του συγγραφέα ήταν, σαφώς, να καυτηριάσει το σταλινικό καθεστώς. Αν, όμως διαβαστεί σήμερα, χωρίς κάποιος να έχει καν ιδέα για την εποχή την οποία σατιρίζει ο Όργουελ, είναι βέβαιο ότι θα βρει ομοιότητες με άλλες, πολύ μεταγενέστερες εποχές. Θα δει τα ίδια – περίπου – γεγονότα να εκτυλίσσονται σε γνώριμες περιοχές και θα μπορέσει να δει τα ζώα της “Φάρμας των Ζώων” να μοιάζουν πολύ με πρόσωπα αρκετά κοντινά του. Ίσως, μάλιστα, να αναγνωρίσει και τον εαυτό του σε πολλά από αυτά.

«Τζορτζ Όργουελ: Η Φάρμα των Ζώων»

Κλείνοντας, θα παραθέσω 3 σημεία που μου έκαναν των μεγαλύτερη εντύπωση όταν το ξαναδιάβασα εν έτει 2016:

1) Η πρώτη από τις 7 εντολές έλεγε ότι “Όλα τα ζώα είναι ίσα”. Μια μέρα τα ζώα ξύπνησαν και είδαν ότι είχε προστεθεί η φράση “αλλά μερικά ζώα είναι πιο ίσα από τα άλλα”.

2) Κάθε φορά που τα ζώα διαμαρτύρονταν για την πολιτική του Ναπολέοντα ο Σκουίρελ, το γουρούνι που ήταν υπεύθυνο για την προπαγάνδα, απήυθυνε στα ζώα το ερώτημα: “Θέλετε να ξαναγυρίσει ο Τζόουνς;”, συνοδευόμενος από τα πρόβατα της φάρμας που βέλαζαν το σύνθημα “τετράποδα καλά, δίποδα κακά” με τόση ένταση που σκέπαζαν τις φωνές όλων των άλλων. Στο τέλος, το σύνθημα το οποίο βέλαζαν τα πρόβατα μετατράπηκε σε “τετράποδα καλά, δίποδα καλύτερα”…

3) Το αποκορύφωμα της κατρακύλας και το τέλος της ιστορίας έρχεται όταν τα ζώα παρακολουθούν κρυφά μια κεκλεισμένων των θυρών συγκέντρωση των γουρουνιών με τους ανθρώπους-αφέντες των γειτονικών αγροκτημάτων. Τα γουρούνια είχαν ήδη ξεκινήσει να περπατάνε στα δύο πόδια (κάτι το οποίο είχαν θεσπίσει ως «κακό» αλλά τελευταία αναθεώρησαν) και σύντομα είχαν έρθει σε συμφωνία με τους ανθρώπους. Τίποτα κακό δεν είχε γίνει τελικά στην “Φάρμα των Ζώων”. Τα ζώα ήταν σκλαβωμένα όπως και παλιά. Μάλιστα τώρα είναι σκλαβωμένα και με τις τελευταίες μεθόδους, παράδειγμα για τις άλλες φάρμες. Ο Ναπολέων ανακηρύσσει ότι η “Φάρμα των Ζώων” θα λέγεται πια “Φάρμα Μάνορ”, όπως και παλαιότερα, στα χρόνια του Τζόουνς.

Τα ζώα, που κρυφά παρακολουθούσαν το γεύμα, κοίταξαν από γουρούνι σε άνθρωπο, από άνθρωπο σε γουρούνι και από γουρούνι σε άνθρωπο ξανά. Αναρωτιόταν ποιος είναι το γουρούνι και ποιος ο άνθρωπος…

(Πρώτη δημοσίευση στο schooltime.gr – Φεβρουάριος 2017)

Αχιλλέας Ε. Αρχοντής*
Οικονομολόγος – Φοροτεχνικός  (μέλος της Association of International Accountants – A.I.A.)

Δείτε τις τελευταίες ειδήσεις στο Newsroom schooltime.gr – Βρείτε μας στο Google News

Ακολουθήστε την επίσημη σελίδα μας στο facebook schooltime για να βλέπετε τις σημαντικότερες ειδήσεις στη ροή του schooltime.gr

Ακολουθήστε μας στο facebook