Ο τελευταίος αυτοκράτορας της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας ήταν ο Δαβίδ Μέγας Κομνηνός, αδελφός του Ιωάννη Δ’ Ανέλαβε την εξουσία το 1459 και προσεγγίζοντας τους Ευρωπαίους και τον πάπα Πιο Β’ προσπάθησε να σώσει την αυτοκρατορία, αλλά δεν τα κατάφερε τελικά. Ο Γεώργιος Αμοιρούτζης τον έπεισε να παραδώσει την πόλη στον Μωάμεθ Β’ τον Αύγουστο του 1461. Ο Δαβίδ εγκαθίσταται στον Στρυμόνα της Μακεδονίας με τους θησαυρούς του και πολλά προνόμια, ενώ 1500 Τραπεζούντιοι νέοι συλλαμβάνονται και γίνονται γενίτσαροι. Είχε τρεις γιους και δυο κόρες. Ο Δαβίδ δολοφονήθηκε το 1463 μαζί με τους γιους του. Ο Μωάμεθ τους καταδίωξε και μετά τον θάνατό τους απαγορεύοντας να ταφούν και να γίνουν λεία στα σκυλιά και τα όρνεα. Η δεύτερη γυναίκα του Δαβίδ, η πανέμορφη Ελένη, σαν άλλη Αντιγόνη αψήφησε τη διαταγή, μάζεψε τα νεκρά πτώματα, τα έθαψε και στη συνέχεια έγινε μοναχή σε αχυροκαλύβα, όπου πέθανε σε λίγα χρόνια. Από την οικογένεια των Μεγάλων Κομνηνών διασώθηκαν τρεις άνθρωποι: η σύζυγος του Αλέξανδρου Κομνηνού και ο γιος της λόγω της εξαιρετικής τους ομορφιάς και η κόρη του Δαβίδ η Άννα. Οι υπόλοιποι συγγενείς χάθηκαν άγνωστοι και ξεχασμένοι είτε σαν στρατιώτες και σκλάβοι στο σουλτανικό σεράι είτε μέσα στα χαρέμια ευγενών Τούρκων της Κωνσταντινούπολης.
Η κόρη του Άννα παρέμεινε στην Τραπεζούντα και οι πληροφορίες για τη ζωή της διίστανται. Ίσως πλούτισε το χαρέμι του Σουλτάνου αρχικά, αλλά στη συνέχεια έπεσε σε δυσμένεια και παντρεύτηκε τον Σαγανό πασά και εξισλαμίστηκε. Κατ΄ άλλους αρνήθηκε να εξισλαμιστεί, χώρισε τον άντρα της και κατέφυγε σε μια περιοχή τρεις ώρες μακριά από την Τραπεζούντα, στο χωριό Τσαγγαρή και από εκεί στο χωριό «χαψίν», έξι ώρες μακριά από την Τραπεζούντα, όπου έχτισε το χωριό Κορήαννα (κόρη Άννα ή «Κυρά Άννα»). Επειδή όμως υπήρχαν εδώ γύρω πολλοί εξισλαμισμένοι, κατέφυγε με την ακολουθία της που την αποτελούσαν πρόκριτοι και κληρικοί στο «Χαμψίκιοΐ ». Στην ορεινή αυτή περιοχή αυτή με τα πυκνά δάση και τα απόκρημνα φαράγγια υπήρχε σχετική ελευθερία αρκετά χρόνια μετά την πτώση της Τραπεζούντας, τούρκοι δεν υπήρχαν και οι ορεινοί και σκληροτράχηλοι κάτοικοι της περιοχής δεν υποτάχτηκαν στους τούρκους.
Στην περιοχή της Ματσούκας στους πρόποδες του βουνού Ζύγανα υπήρχε οχυρωμένο φρούριο που αντιστάθηκε για πολύ καιρό στους Τούρκους.
Η Άννα ζώντας σε συνθήκες ελευθερίας προσπάθησε να ξεσηκώσει τους πόντιους της Χαλδίας εναντίον των τούρκων, αλλά δεν βρήκε καμιά ανταπόκριση, μάλιστα απείλησαν να την καταδώσουν στους Τούρκους. Οι κάτοικοι της Χαλδίας πλήρωσαν πολύ ακριβά παρόμοιους πειραματισμούς και δεν έδειξαν καμιά διάθεση να μπουν σε νέες περιπέτειες. Τότε κατέφυγε στη νότια πλευρά του βουνού Ζύγανα και εκεί μέσα σε δυσπρόσιτα και γεμάτα δέντρα φαράγγια βρήκε ένα ερημωμένο αρμενικό χωριό το χατς (τόπος ψωμιού), λίγο πιο πέρα υπήρχε και ένα ελληνικό χωριό ο «Αεφωκάς». Οι κάτοικοι του ελληνικού χωριού εκδίωξαν τους Αρμένιους και έτσι το χωριό παρέμενε ερειπωμένο. Η Άννα εγκαταστάθηκε με την ακολουθία της στο αρμενικό χωριό. Εδώ κάθισε δυο χρόνια και οχύρωσε την περιοχή με ωραία κάστρα και έτσι το χωριό πήρε το νέο όνομα «Ωραιόκαστρο» και επισκεύασε την ερειπωμένη εκκλησία,όπου και σώζεται η επιγραφή: «Η Άννα Δαβίδ Κομνηνή συν τοις τέκνοις αυτοίς ήγειρον».
Έχοντας πάντα κατά νου να οργανώσει στρατιωτικά τους οπαδούς της συνέχισε την κατασκευή οχυρωματικών έργων στην Μουζαίνη και το Σταυρί. Στο βουνό «Μαύρον μυτίν» υπήρχε ένα παλιό ερειπωμένο φρούριο, το φρούριο «κάστρον τη Γουδουλάς». Το φρούριο αυτό το επισκεύασε η Άννα και το έκανε απόρθητο. Το μεγαλύτερο μέρος του φρουρίου ήταν λαξευμένο μέσα σε απρόσιτο βράχο. Στην Άννα Κομνηνή αποδίδονται και τα οχυρωματικά έργα στο όρος Πλακίν. Εκεί κατασκευάστηκαν κρύπτες και κρησφύγετα όπου κατέφευγαν οι κατατρεγμένοι από τους τούρκους πόντιοι.
Το σχέδιό της ήταν πολύ φιλόδοξο, είχε σαν στόχο να αποτινάξει τον τουρκικό ζυγό, αλλά δεν είχε βέβαια τα εχέγγυα να το κάνει. Προδόθηκε η δράση της στους τούρκους και εγκατέλειψε την περιοχή. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση όσα χωριά έχουν β συνθετικό το –αννα, είναι περιοχές από πέρασε η Αννα Κομνηνή π.χ. Γόδωννα ή Χόζοννα, Αυλήαινα (αυλή της Άννας), Χαιρίαινα (χαίρε Αννα) κ.λ.π.
Το ποτάμι δεν μπορούσε να γυρίσει πίσω, το κράτος των Μεγάλων Κομνηνών έφτασε στο τέλος του μετά από μια πορεία 258 χρόνων και 20 αυτοκρατόρων που την κυβέρνησαν.
(Πρώτη δημοσίευση στο schooltime.gr – Οκτώβριος 2016)
Γιώτα Ιωακειμίδου*
Φιλόλογος
Δείτε τις τελευταίες ειδήσεις στο Newsroom schooltime.gr – Βρείτε μας στο Google News
