Της Χαράς Αναστασοπούλου
Λογοπαθολόγου-Λογοθεραπεύτριας
Πολλά λέγονται, πολλά γράφονται για τη Διάσπαση Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας. Ας δούμε τι πραγματικά συμβαίνει προσεχτικά χωρίς να φτάνουμε στα όρια της υπερβολής. Πολλά παιδιά με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν ήδη σημάδια της διαταραχής πριν ακόμα φτάσουν στη σχολική τάξη, που δυστυχώς δεν λαμβάνονται υπόψη. Βέβαια τα προβλήματα ξεκινούν ακριβώς τότε στο σχολείο, όταν οι “προσδοκίες” συναντούν τις “αδυναμίες” των παιδιών, και τότε τα περισσότερα παραπέμπονται για διάγνωση.
Η ΔΕΠΥ είναι ένα από τα πρώτα πράγματα που υποψιάζεται ο εκπαιδευτικός όταν η συμπεριφορά του παιδιού στην τάξη, ή η απόδοση στα μαθήματά δεν είναι η αναμενόμενη και χαρακτηρίζεται “προβληματική”. Ένα παιδί που φαίνεται να μην μπορεί να καθίσει στην θέση του εν ώρα μαθήματος, που εξαπολύει απαντήσεις στην τάξη, χωρίς να σηκώνει το χέρι του, που δεν τελειώνει την εργασία του, που φαίνεται να “χάνεται στον κόσμο του” όταν ο δάσκαλος δίνει οδηγίες-αυτά είναι μερικά από τα γνωστά συμπτώματα της ΔΕΠΥ. ΠΡΟΣΟΧΉ: Όλα αυτά είναι, επίσης και συμπεριφορές που μπορεί να είναι αποτέλεσμα άλλων παραγόντων, π.χ. ανησυχία/ άγχος για την σχολική τάξη, ή ανωριμότητα, ή άλλου είδους προβλήματα που μπορεί να φέρει το παιδί. Γι ‘αυτό είναι σημαντικό για τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς να γνωρίζουν πώς εκφράζεται η ΔΕΠΥ στην τάξη, και πώς θα μπορούσε να συγχέεται με άλλες καταστάσεις που επηρεάζουν τη συμπεριφορά του παιδιού.
Παρατηρώντας τα παιδιά προσεκτικά είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναζητούμε ως ειδικοί να εκφράσουν τι αισθάνονται, έτσι είναι περισσότερο εφικτό να φτάσουμε έγκαιρα στην σωστή διάγνωση και την κατάλληλη υποστήριξη για να βοηθήσουμε τα παιδιά τελικά να πετύχουν όχι μόνο στο σχολείο και σε άλλους τομείς της ζωής τους, σε σημαντικό βαθμό.
Συμπτώματα ΔΕΠΥ
Υπάρχουν τρία είδη συμπεριφοράς που εμπλέκονται στην διάγνωση της ΔΕΠΥ: απροσεξία, υπερκινητικότητα και παρορμητικότητα. Φυσικά όλα τα μικρά παιδιά έχουν περιστασιακά προβλήματα διάσπασης προσοχής στους δασκάλους και στους γονείς, με δυσκολία να παραμένουν στις θέσεις τους ή να περιμένουν τη σειρά τους. Τα παιδιά θα πρέπει να διαγνωστούν μόνο με ΔΕΠΥ εάν η συμπεριφορά τους είναι πολύ πιο ακραία σε σχέση με άλλα παιδιά της αντίστοιχης ηλικίας (απόκλιση τυπικής συμπεριφοράς).
Τα συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ χωρίζονται σε δύο ομάδες-απροσεξία και υπερκινητικότητα -παρορμητικότητα. Μερικά παιδιά παρουσιάζουν κυρίως απροσεξία στη συμπεριφορά και άλλα κυρίως υπερκινητικότητα-παρορμητικότητα. Όμως η πλειοψηφία των παιδιών με ΔΕΠΥ έχουν ένα συνδυασμό και των δύο που μπορεί να χαρακτηριστεί ως πολύ δύσκολος για τη λειτουργία τους μέσα στις σχολικές δομές. Οι συμπεριφορές που μπορεί να παρατηρηθούν μέσα στο σχολείο σε αυτές τις δύο κατηγορίες.
Συμπτώματα απροσεξίας στη ΔΕΠΥ:
- κάνει λάθη απροσεξίας στις σχολικές εργασίες, παραβλέπει τις λεπτομέρειες
- Αποσπάται εύκολα ή αποπροσανατολιστεί
- Δυσκολεύεται να ακολουθήσει οδηγίες
- δεν ακούγεται όταν μιλάει απευθείας, δεν γίνεται αντιληπτός
- Έχει πρόβλημα στην οργάνωση των καθηκόντων και του χώρου του
- Συχνά αποτυγχάνει να τελειώσει τις σχολικές εργασίες ή τις δουλειές στην τάξη
- Συχνά αποφεύγει ή αντιστέκεται σε εργασίες που απαιτούν επίμονη γνωστική προσπάθεια, συμπεριλαμβανομένης εργασίας στο σπίτι
- Συχνά χάνει τις εργασίες, βιβλία, μπουφάν, σακίδια, αθλητικά είδη, προσωπικά είδη
Συμπτώματα Υπερκινητικότας ή Παρορμητικότητας στην ΔΕΠΥ:
- Συχνά νευριάζει ή ανησυχεί
- Έχει πρόβλημα να μένει στην θέση του
- Τρέχει και σκαρφαλώνει ακόμα και σε χώρους που δεν ενδείκνυται (τάξη, δωμάτιο, βρύση κ.α.)
- Δεν μπορεί να παίξει ήσυχα
- Είναι εξαιρετικά ανυπόμονο, δεν μπορεί να περιμένει τη σειρά του
- Πάντα φαίνεται να είναι “εν κινήσει” ή “κινείται σαν μηχανή”
- Οι συνομιλίες του είναι υπερβολικές
- Εξαπολύει απαντήσεις πριν ολοκληρωθεί μια ερώτηση
- Διακόπτει ή να εισβάλλει σε συνομιλίες άλλων, δραστηριότητες, ή ακόμα αρπάζει να παίξει τα πράγματα άλλων
Πότε το παιδί έχει ΔΕΠΥ;
Είναι πολύ σημαντικό να έχουμε κατά νου ότι κάθε παιδί που παρουσιάζει αυξημένη ενεργητικότητα/δραστηριότητα ή παρορμητικότητα δεν έχει ΔΕΠΥ. Τα παιδιά που έχουν διαγνωστεί με ΔΕΠΥ είναι αυτά που διατηρούν αυτά τα συμπτώματα τόσο συχνά ώστε να προκαλούν πραγματική δυσκολία σε τουλάχιστον δύο καθημερινές τους λειτουργίες-δηλαδή. στο σχολείο και στο σπίτι και εφόσον τα σοβαρά προβλήματα συνεχίζονται για τουλάχιστον 6 μήνες.
Είναι επίσης σημαντικό, κατά την εξέταση της συμπεριφοράς του παιδιού, να το συγκρίνουμε με άλλα παιδιά της ίδιας ηλικίας, και όχι με τα παιδιά της τάξης του ή βάση του βαθμού του. Τα παιδιά μπορεί να διαφέρουν μεταξύ τους αναπτυξιακά σχεδόν και ένα χρόνο, αλλά αυτός ο χρόνος να μην ξεχνάμε μπορεί να κάνει μια μεγάλη διαφορά στην ικανότητα του παιδιού να ωριμάσει και να μπορεί να αυτορυθμίζει την συμπεριφορά του. Από μελέτες φαίνεται ότι τα μικρότερα παιδιά ακόμα και στην ίδια τάξη έχουν 60% περισσότερες πιθανότητες να διαγνωστούν με ΔΕΠ-Υ , γεγονός που αποδεικνύει ότι η χρονολογική ηλικία δεν θα πρέπει να είναι το μοναδικό κριτήριο για οποιαδήποτε αξιολόγηση/διάγνωση μέσα και έξω από το σχολείο.
Άλλα αίτια
Όταν τα παιδιά παρουσιάζουν συμπεριφορές που μας παραπέμπουν στη ΔΕΠ-Υ, είναι σημαντικό να έχουμε κατά νου αν αυτές οι ίδιες συμπεριφορές θα μπορούσαν να προκληθούν από άλλους υποκείμενους παράγοντες. π.χ. Ένα παιδί που είναι απρόσεκτο θα μπορούσε να διασπάται η προσοχή του από ένα χρόνιο άγχος, ή μια ανησυχητική ή οδυνηρή κατάσταση στο σπίτι, ή ακόμα γιατί είναι θύμα εκφοβισμού στην παιδική χαρά ή στο σχολείο. Αυτά είναι κάποια από τα αίτια που να οδηγούν ένα παιδί μπορεί να είναι σε αμηχανία στην προσπάθεια του να κρατήσει μυστικό.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να μπορούμε να επικοινωνήσουμε με τα παιδιά και να εκφράζουν χωρίς φόβο/ αναστολές αυτό που πραγματικά αισθάνονται!
(Πρώτη δημοσίευση στο schooltime.gr – Ιανουάριος 2017)
Χαρά Αναστασοπούλου*
Λογοπαθολόγος-Λογοθεραπεύτρια, Τ.: 2610524982, [email protected]
Δείτε τις τελευταίες ειδήσεις στο Newsroom schooltime.gr – Βρείτε μας στο Google News
