Στη Ρωσία στις αρχές του 20ου αιώνα η κατάσταση είναι δραματική. Η γη ανήκει στους μεγαλογαιοκτήμονες ενώ οι αγρότες- καλλιεργητές ζουν σε άθλιες συνθήκες, επιθυμώντας αναδιανομή της γης. Στις περιοχές με βιομηχανική ανάπτυξη, οι εργάτες ζούσαν και εργάζονταν σε απάνθρωπες συνθήκες. Κι αυτοί με τη σειρά τους διεκδικούσαν βελτιώσεις και γι’αυτό προχωρούσαν σε εξεγέρσεις. Ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα είχαν κάνει την εμφάνισή τους επαναστατικές ομάδες, οι οποίες διεκδικούν παραχωρήσεις προς τους αγρότες και τους εργάτες της χώρας. Το 1900 η εμφάνιση του Βλαντιμίρ Ίλιτς Ουλιάνοφ (Λένιν) στην πολιτική σκηνή θα αλλάξει την κατάσταση. Το 1903 το Σοσιαλδημοκρατικό Εργατικό Κόμμα Ρωσίας διασπάται σε μπολσεβίκους και μενσεβίκους. Παράλληλα, ο ρωσοϊαπωνικός πόλεμος που θα ξεσπάσει το 1904 θα πυροδοτήσει νέες αντιδράσεις κατά του τσαρικού καθεστώτος και του Νικολάου Β΄.
Απεργίες και μαζικές διαδηλώσεις εργατών ξεσπούν τον Φεβρουάριο του 1917 στην Αγία Πετρούπολη. Η αστική επανάσταση είναι πλέον γεγονός. Η κυβέρνηση εξαναγκάζεται σε παραίτηση και ο Νικόλαος παραιτείται από το θρόνο υπέρ του αδερφού του Μιχαήλ. Η Δούμα, η νομοθετική συνέλευση της χώρας, ψήφισε ως πολίτευμα τη δημοκρατία, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής έσπευσαν να αναγνωρίσουν τη δημοκρατική Ρωσία. Ο Νικόλαος και η οικογένειά του συνελήφθησαν. Παράλληλα οργανώθηκαν τα σοβιέτ, συμβούλια εργατών, αγροτών και στρατιωτών που ανέλαβαν την εξουσία στην Πετρούπολη, στη Μόσχα και σε άλλες μεγάλες πόλεις.
Το μεγαλύτερο επαναστατικό κόμμα ήταν το Σοσιαλεπαναστατικό με αρχηγό τον Αλέξανδρο Φιοντόροβιτς Κερένσκι. Μέσω ενός στρατιωτικού κινήματος τον Ιούλιο, ο Κερένσκι αναδείχτηκε πρωθυπουργός. Η χώρα βρισκόταν αναμεμιγμένη στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ η κυβέρνηση του Κερένσκι ήθελε συνέχιση του πολέμου. Η ρωσική επίθεση στη Γαλικία οδήγησε σε πανωλεθρία ενώ η γερμανική αντεπίθεση πέτυχε την κατάληψη της Ρίγας και την απώθηση των Ρώσων κατά μήκος του μετώπου. Εν τω μεταξύ, ξέσπασαν εσωτερικά προβλήματα στους επαναστάτες και επήλθε διάσπαση κομμουνιστών- σοσιαλιστών. Οι μπολσεβίκοι, με ιδρυτή τον Λένιν και αρχηγό τον Τρότσκι, που ήταν η ηγετική ομάδα των εργατών και των στρατιωτών του επαναστατικού ρεύματος της Ρωσίας και η εμπροσθοφυλακή του προλεταριάτου, κατόρθωσαν να επικρατήσουν στα σοβιέτ. Αργότερα, αποτέλεσαν το Κομμουνιστικό Κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης.
Στις 25 Οκτωβρίου /7 Νοεμβρίου 1917 εκδηλώθηκε η μεγάλη ρωσική επανάσταση. Η κόκκινη φρουρά κατέλαβε τις γέφυρες, τους σιδηροδρομικούς σταθμούς, το τηλεγραφείο και την Κρατική Τράπεζα. Τα Χειμερινά ανάκτορα της Πετρούπολης πολιορκήθηκαν και καταλήφθηκαν ενώ η κυβέρνηση έπεσε. Την επόμενη μέρα ο έλεγχος της εξουσίας είχε περάσει στα σοβιέτ και το Συμβούλιο των Κομισάριων του λαού καθιερώθηκε ως κυβέρνηση της χώρας, με πρόεδρο τον Λένιν, τον Τρότσκι κομισάριο Εξωτερικών και τον Στάλιν κομισάριο Εθνοτήτων.
Η καινούρια κυβέρνηση πήρε υπό τον έλεγχό της όλες τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας (κτήματα, εργοστάσια, τράπεζες, μεταφορικά μέσα κ.ά.), ανέθεσε στα σοβιέτ των εργατών τη διοίκηση των εργοστασίων και στα σοβιέτ των αγροτών των αγροκτημάτων και αναγνώρισε το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης στις διάφορες εθνότητες της χώρας. Η επανάσταση επικράτησε και στη Μόσχα.
Ακόμη η Ρωσία συνθηκολόγησε με τη Γερμανία με τη συνθήκη του Μπρέστ – Λιτόφσκ (3 Μαρτίου 1918), τερματίζοντας τη συμμετοχή της χώρας στον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο, έναν ιμπεριαλιστικό πόλεμο, παραχωρώντας όμως σημαντικά ρωσικά εδάφη στην αντίπαλο χώρα, την Πολωνία, τη Φιλανδία και τη Βαλτική.
Οι μπολσεβίκοι λίγες μέρες μετά μετονόμασαν το κόμμα τους σε «Ρωσικό Κομμουνιστικό Κόμμα». Στρατολόγησαν 35.000 Λετονούς στρατιώτες που αποτέλεσαν τη βάση του Κόκκινου Στρατού και οργάνωσαν τη μυστική αστυνομία για τον έλεγχο των αντεπαναστατικών φρονημάτων. Tον Ιούλιο του 1918 εκτελέστηκε όλη η οικογένεια του τσάρου. Στη Ρωσία ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος μεταξύ των κόκκινων (μπολσεβίκων), των λευκών (πολιτικών αντιπάλων των μπολσεβίκων) και των πρασίνων (αναρχικών). Οι Δυτικοί με πρωτεργάτες Άγγλους και Γάλλους οργάνωσαν εκστρατεία στην Ουκρανία -Κριμαία, στην οποία συμμετείχαν και Έλληνες (Α΄ Σώμα Στρατού) κατά του νέου καθεστώτος των μπολσεβίκων.
Η Οκτωβριανή Επανάσταση υπήρξε από τα σημαντικότερα γεγονότα του 20ου αιώνα.
Η Σοβιετική Ένωση, καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής της, από το 1918 έως και την κατάρρευσή της το 1992 τιμούσε την κήρυξη της Οκτωβριανής Επανάστασης στις 7 Νοεμβρίου, ενώ σήμερα δε γιορτάζεται στη γενέτειρά της Ρωσία.
*Πρώτη δημοσίευση στο schooltime.gr – Νοέμβριος 2017
Αντιγόνη Καρύτσα*
Φιλόλογος
