Νέα ελληνικά Λυκείου: Ενεργητική – Παθητική σύνταξη (Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία)

Νέα Ελληνικά Λυκείου / Νεοελληνική Γλώσσα-Λογοτεχνία: Ενεργητική – Παθητική σύνταξη

Ενεργητική Σύνταξη: τονίζεται το υποκείμενο του μεταβατικού ρήματος, με άλλα λόγια το πρόσωπο ή το πράγμα (στις συνυποδηλώσεις κυρίως) που δρα. Με την ενεργητική σύνταξη το ύφος γίνεται πιο κινητικό, ζωντανό, άμεσο και παραστατικό.

Παθητική σύνταξη: τονίζεται η δράση – το γεγονός που προέρχεται από το ποιητικό αίτιο – δηλαδή η ρηματική πράξη – το οποίο είτε διατηρείται είτε παραλείπεται ( όταν δεν το ξέρουμε ή είναι αυτονόητο, ή δε θέλουμε να το δηλώσουμε ). Το ύφος είναι πιο επίσημο, πιο απρόσωπο και προσδίδεται ποικιλία στην πλοκή των νοημάτων.

Μετατροπή της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική:

Το ρήμα από ενεργητικό γίνεται παθητικό.
Το υποκείμενο της ενεργητικής γίνεται ποιητικό αίτιο ( = το προθετικό σύνολο που αποτελείται από την πρόθεση από + αιτιατική ονόματος κι όταν εννοείται εύκολα παραλείπεται ). (*)
Το άμεσο αντικείμενο της ενεργητικής γίνεται υποκείμενο στην παθητική, ενώ το έμμεσο αντικείμενο άλλοτε διατηρείται κι άλλοτε γίνεται εμπρόθετο. ( π.χ. οι επισκέπτες του προσέφεραν δώρα = του προσφέρθηκαν δώρα από τους επισκέπτες ή προσφέρθηκαν δώρα σ’ αυτόν από τους επισκέπτες.

Σημειώσεις: 1. Όταν το ρήμα είναι δίπτωτο, δηλαδή συντάσσεται με δύο αιτιατικές, από τις οποίες η μια είναι κατηγορούμενο στην άλλη, τότε κατά τη μετατροπή η αιτιατική που ήταν αντικείμενο γίνεται υποκείμενο και η αιτιατική που ήταν κατηγορούμενο του αντικειμένου γίνεται κατηγορούμενο του υποκειμένου.

π.χ. ο συμμαθητής του τον αποκάλεσε προδότη = αποκλήθηκε ( αυτός ) από το συμμαθητή του προδότης.

Μερικές ενεργητικές συντάξεις με μεταβατικά ρήματα δε σχηματίζουν αντίστοιχες παθητικές συντάξεις.

Μετατροπή της παθητικής σύνταξης σε ενεργητική :

Κατά τη μετατροπή της σύνταξης από παθητική σε ενεργητική γίνεται ακριβώς το αντίστροφο.

π.χ. Σήμερα πληρώνονται οι εργαζόμενοι από τον εργοδότη τους = Σήμερα πληρώνει ο εργοδότης τους εργαζομένους του.

(*) Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν η πρόταση είναι γραμμένη σε παθητική σύνταξη, το ποιητικό αίτιο παραλείπεται. Κάτι τέτοιο συμβαίνει στις ακόλουθες περιπτώσεις:

Όταν εννοείται εύκολα από τα συμφραζόμενα.
Όταν είναι άγνωστο.
Όταν δεν έχει σημασία ποιο είναι.
Όταν ο πομπός θέλει να υποβαθμίσει το κύρος του ενεργούντος προσώπου αποσιωπώντας το.
Όταν ο πομπός δε θέλει να αναφερθεί σε αυτό για λόγους διακριτικότητας και ευγένειας (π.χ. για να μην προσβάλλει κάποιο πρόσωπο).

Παραδείγματα μετατροπής της παθητικής σύνταξης σε ενεργητική:

Αυτή η απτή, η φαινομενική πραγματικότητα θεωρείται από τους ανθρώπους της εποχής μας «επιτυχία» (παθ. σύντ.) / Οι άνθρωποι της εποχής μας θεωρούν αυτήν την απτή, τη φαινομενική πραγματικότητα «επιτυχία» (ενεργ. σύντ.)
Εντελώς διαφορετικά τοποθετείται το θέμα από την ηθική συνείδηση. (παθ. σύντ.) / Η ηθική συνείδηση τοποθετεί το θέμα εντελώς διαφορετικά (ενεργ. σύντ.)

Επαναληπτικές Απολυτήριες Εξετάσεις Δ΄ τάξης Εσπερινού Ενιαίου Λυκείου, 2006

Παραδείγματα μετατροπής της ενεργητικής σύνταξης σε παθητική:

Αυτές οι λειτουργίες του πολιτιστικού πλαισίου σήμερα ποιος τις επιτελεί; (ενεργ. σύντ.) / Αυτές οι λειτουργίες του πολιτιστικού πλαισίου σήμερα από ποιον επιτελούνται; (παθ. σύντ.)
Εκεί θα ικανοποιήσει όλες τις περιέργειές του και όλα τα πάθη του. (ενεργ. σύντ.) / Εκεί θα ικανοποιηθούν όλες οι περιέργειές του και όλα τα πάθη του. (παθ. σύντ.)

*Από το βιβλίο του Άρη Ιωαννίδη: «Θεωρία στην Έκφραση – Έκθεση»

Επισήμανση:

Προσαρμόστε το εκπαιδευτικό υλικό στα δεδομένα του εκάστοτε μοντέλου εξέτασης – Το εκπαιδευτικό υλικό διατίθεται στο διαδίκτυο αποκλειστικά από το schooltime.gr

Διαβάστε ακόμα:

Νέα Ελληνικά Γ’ Λυκείου: 14 κριτήρια αξιολόγησης για τη συνεξέταση της Ν. Γλώσσας & Λογοτεχνίας

Νεοελληνική γλώσσα & Λογοτεχνία: 25 προτάσεις για εμπέδωση των αλλαγών στην εξέταση του μαθήματος

Χρήσιμο υλικό για τα Νέα Ελληνικά / Νεοελληνική γλώσσα & Λογοτεχνία Λυκείου (50+ προτάσεις)

Πώς εξετάζονται τα Αρχαία Ελληνικά και η Νεοελληνική Γλώσσα-Λογοτεχνία στις Πανελλαδικές Εξετάσεις

Φιλολογικά μαθήματα Γ’ ΓΕΛ: Οι τελευταίες οδηγίες του ΥΠΑΙΘ για τη διδασκαλία και αξιολόγηση

Το Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας Γ΄ ΓΕΛ

Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για τα Νέα Ελληνικά/Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία – Έκθεση Λυκείου

1. Νέα ελληνικά Α’ Λυκείου, 2. Νέα ελληνικά Β’ Λυκείου, 3. Νέα ελληνικά Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Σχεδιαγράμματα, 6. Γραμματική-Συντακτικό

Ακολουθήστε την επίσημη σελίδα μας στο facebook schooltime για να βλέπετε τις σημαντικότερες ειδήσεις στη ροή του schooltime.gr