Νέα Ελληνικά Λυκείου / Νεοελληνική Γλώσσα-Λογοτεχνία – Ασκήσεις θεωρίας: Συγγραφική πρόθεση, γλωσσικές επιλογές, τρόποι ανάπτυξης
ΖΗΤΟΥΜΕΝΑ
Ποια νομίζετε ότι είναι η πρόθεση των συγγραφέων σε κάθε μια από τις παραγράφους που ακολουθούν;
Πώς ο τρόπος με τον οποίο επέλεξαν να αναπτύξουν την εκάστοτε παράγραφο υπηρετεί την πρόθεση αυτή;
Να εντοπίσετε, επίσης, γλωσσικές επιλογές που υπηρετούν τη συγγραφική πρόθεση.
1. Ο όρος «ρατσισμός» στην κυριολεκτική του χρήση σημαίνει το μίσος ή τον φόβο για άτομα που ανήκουν σε φυλές διαφορετικές και κατώτερες από τη δική μας, καθώς και την εχθρική ή και υποτιμητική στάση απέναντί τους, με συστηματικούς περιορισμούς και διακρίσεις εις βάρος τους. Ο όρος «ρατσισμός» χρησιμοποιείται κατ’ επέκταση και για τις ανάλογες αντιλήψεις και συμπεριφορές προς άτομα διαφορετικά από εμάς, όσον αφορά άλλα διακριτικά γνωρίσματα πέρα από τη φυλή, π.χ. το φύλο, την εθνική/τοπική καταγωγή, την κοινωνική θέση, την κατάσταση της υγείας.
(Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, φυλλάδιο: «ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ», ελαφρώς διασκευασμένο)
2. Οι επιπτώσεις που έχει ο σχολικός εκφοβισμός στο παιδί είναι πολλές. Ο σχολικός εκφοβισμός μπορεί να αλλάξει τη ζωή ενός κατά τα άλλα υγιούς παιδιού. Οι επιπτώσεις μπορεί να είναι ψυχολογικές και σωματικές, ενώ η απόδοσή του στο σχολείο καθώς και η συνέπειά του ως μαθητή μπορεί να επηρεαστούν. Έρευνες κάνουν αναφορά στα παρακάτω συμπτώματα: Θυμός, Κατάθλιψη, Αγχώδεις Διαταραχές, Διαταραχές Ύπνου, Διαταραχές Όρεξης, και πολλά άλλα.
(schoolcosmos.wordpress.com)
3. Πιστεύω ότι η άμβλυνση του προβλήματος της τρομοκρατίας, αν όχι η εξαφάνισή της, προϋποθέτει νέους όρους συνεργασίας μεταξύ των χωρών όλου του κόσμου. H οικονομική ιστορία μάς διδάσκει ότι η συνεργασία των ανεπτυγμένων χωρών με τις υπανάπτυκτες χώρες ήταν βασισμένη σε όρους ληστρικούς και ταπεινωτικούς σε βάρος των φτωχών χωρών. Όταν οι όροι των Δυτικών δεν ήταν αποδεκτοί, η βία επέβαλλε τη θέλησή τους. Αξίζει να θυμηθούμε τον πόλεμο του οπίου κατά τα μέσα του 19ου αιώνα, που ήταν αποτέλεσμα -μεταξύ άλλων- και της επιμονής των Άγγλων να επιτραπεί το ελεύθερο εμπόριο οπίου στην Κίνα και της άρνησης των Κινέζων. Οι πρόσφατες εμπειρίες δείχνουν ότι, mutatis mutandis, η κατάσταση δεν έχει αλλάξει ουσιαστικά. H επιβολή της βούλησης των ισχυρών με πειθώ ή με απειλή ή με βία ή με πόλεμο παραμένει ως βασική αρχή στις διεθνείς οικονομικές και πολιτικές σχέσεις. Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο όλοι, μεγάλοι και μικροί, ενισχύουν τη στρατιωτική τους δύναμη και είναι έτοιμοι για πόλεμο.
(Θ.Π. Λιανός)
4. Τα είδη του στρες είναι πολλά. Καταρχάς, υπάρχει το «oξύ στρες» που προκαλείται από μία κατάσταση έντονη που μόλις προηγήθηκε (π.χ. συνέντευξη για δουλειά) ή που άμεσα επίκειται (π.χ. ραντεβού με κάποιον που μας ενδιαφέρει). Θέτει το άτομο σε ετοιμότητα και μπορεί να προκαλεί μέχρι και ευχάριστη ένταση, επαναλαμβανόμενο όμως εξαντλεί το άτομο. Επιπλέον, υπάρχει το «επεισοδιακό οξύ στρες», που εκδηλώνεται σε καθημερινή σχεδόν βάση. Τα άτομα αυτά είναι σαν να βρίσκονται διαρκώς «στην πρίζα». Προκαλεί έντονα σωματικά συμπτώματα (π.χ. καρδιακές παθήσεις, έλκος) και προβλήματα στην συμπεριφορά (π.χ. επιθετικότητα, ξεσπάσματα).Τέλος, υπάρχει το «χρόνιο στρες», κατά το οποίο το άτομο βρίσκεται μόνιμα σε μία κατάσταση στρες, την οποία μέσα από τον χρόνο συνηθίζει ως αναπόσπαστο μέρος της ζωής του. Η ζωή τού φαίνεται «μίζερη» και στάσιμη. Το άτομο φθείρεται σωματικά και ψυχικά και νοιώθει δυστυχισμένο και ανικανοποίητο. Τα αποτελέσματα αυτού του τύπου στρες είναι αρκετά σοβαρά, καθώς μπορούν να καταλήξουν σε σημαντικά σωματικά ή ψυχικά προβλήματα.
(ΕΚΠΑ, Τμήμα Ψυχολογίας, Εργαστήριο Ψυχολογικής Συμβουλευτικής Φοιτητών)
5. Ο σχολικός εκφοβισμός, γνωστός και ως “School Bullying” είναι η βία που λαμβάνει χώρα εντός ή εκτός της εκπαιδευτικής κοινότητας, κατά τη διάρκεια των σχολικών χρόνων. Μπορεί να είναι σωματικός, λεκτικός ή συναισθηματικός (ή συνδυασμός και των τριών ειδών) και επαναλαμβανόμενος. Επιπλέον, μπορεί να είναι και ηλεκτρονικός (Cyber Bullying), και να συμβαίνει μέσω κινητού τηλεφώνου (με SMS /MMS) ή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και sites κοινωνικής δικτύωσης (Facebook, blogs, κλπ). Ο σωματικός εκδηλώνεται με πρόκληση τραυματισμών, κλοπή προσωπικών αντικειμένων, επιθετική συμπεριφορά, φάρσες, τσακωμούς, πειράγματα. Ο συναισθηματικός εκφοβισμός εκδηλώνεται με τη διάδοση ψεύτικων φημών, τον αποκλεισμό ανθρώπων από ένα συγκεκριμένο γκρουπ/παρέα, με προκλητική λεκτική συμπεριφορά και με μυστικοπάθεια. Ο λεκτικός εκφοβισμός χρησιμοποιεί τη λεκτική παρενόχληση, μια προσβλητική πλευρά της γλώσσας που χρησιμοποιεί αρνητικά σχόλια την εμφάνιση, το σώμα και τη νοημοσύνη κάποιου και μπορεί να φτάσει και μέχρι τον εκβιασμό. Τέλος, ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός εκδηλώνεται με την αποστολή μηνυμάτων αρνητικού περιεχομένου μέσω κινητού τηλεφώνου, e-mail, ή instant messenger και την ανάρτηση αρνητικών σχολίων ή/και φωτογραφιών σε blogs, forums και άλλα websites.
(schoolcosmos.wordpress.com)
6. Η Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων συστήθηκε, επειδή η αναγνώριση της αξιοπρέπειας, που είναι σύμφυτη σε όλα τα μέλη της ανθρώπινης οικογένειας, καθώς και των ίσων και αναπαλλοτρίωτων δικαιωμάτων τους, αποτελεί το θεμέλιο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο. Συστήθηκε, επίσης, επειδή η παραγνώριση και η περιφρόνηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου οδήγησαν σε πράξεις βαρβαρότητας, που εξεγείρουν την ανθρώπινη συνείδηση και η προοπτική ενός κόσμου, όπου οι άνθρωποι θα είναι ελεύθεροι να μιλούν και να πιστεύουν, λυτρωμένοι από τον τρόμο και την αθλιότητα, έχει διακηρυχθεί ως η πιο υψηλή επιδίωξη του ανθρώπου. Έχει ουσιαστική αξία το να προστατεύονται τα ανθρώπινα δικαιώματα από ένα καθεστώς δικαίου, ώστε ο άνθρωπος να μην αναγκάζεται να προσφεύγει, ως έσχατο καταφύγιο, στην εξέγερση κατά της τυραννίας και της καταπίεσης. Έχει ουσιαστική σημασία να ενθαρρύνεται η ανάπτυξη φιλικών σχέσεων ανάμεσα στα έθνη. Για όλους αυτούς τους λόγους συστήθηκε, λοιπόν, η Διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
(Πηγή: Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων, φυλλάδιο: «ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ», ελαφρώς διασκευασμένο για τις ανάγκες της άσκησης κείμενο)
7. Αξίζει να ερευνήσουμε για ποιους λόγους παρακολουθούμε τα διάφορα είδη ταινιών. Όσο κυλά η ζωή, τόσα περισσότερα είναι τα προβλήματα που εμφανίζονται στο κάθε άτομο που, μην έχοντας τη δυνατότητα να τα αποφύγει, προσπαθεί να βρει τρόπους, ώστε να ξεφύγει από αυτά. Ένας από τους τρόπους αυτούς είναι και η παρακολούθηση ταινιών και κυρίως επιστημονικής φαντασίας. Αυτές του επιτρέπουν να περνά, έστω και εικονικά, τα όρια της ζωής και το μεταφέρουν σ’ έναν άλλο, γεμάτο δράση και κυρίως εξωπραγματικά στοιχεία, κόσμο. Έτσι, τίποτα δε θυμίζει τη σκληρή πραγματικότητα και ο θεατής αποκτά την εμπειρία γεγονότων που ποτέ δε θα βίωνε, λόγω του ακατόρθωτού τους χαρακτήρα ή που μάλιστα ποτέ δεν ονειρευόταν! Επίσης, ο άνθρωπος σε όποια περίοδο της ζωής του και αν βρίσκεται, πάντα αυτό που επιθυμεί και αναζητά είναι το ιδανικό αίσθημα. Έτσι, λοιπόν, μέσα από τις αισθηματικές ταινίες τα άτομα έχουν τη δυνατότητα να ξεφύγουν, να ταξιδέψουν σε μαγικούς κόσμους, να ονειρευτούν. Ο θεατής εξιδανικεύει ό,τι παρακολουθεί, καθώς αυτό θέλει να συμβεί και στη ζωή του. Προσπαθεί να δημιουργήσει μία ουτοπία, χάρη στην οποία θα “πραγματοποιήσει” τα όνειρά του αλλά και όσα δεν έχει συλλάβει ακόμα ο νους του. Καθώς η δράση αποτελεί φαινόμενο εν εκλείψει και η ρουτίνα είναι χαρακτηριστικό της καθημερινότητας του σημερινού ανθρώπου, η περιπέτεια φαντάζει ως θαύμα στα μάτια του. Έτσι, οι ταινίες περιπέτειας, που την αντιπροσωπεύουν αποτελούν το καλύτερο μέσο για να μπορέσει το άτομο να ξεφύγει από τη συνήθεια και να μεταβεί σ’ ένα πιο συναρπαστικό «φάσμα». Από την άλλη μεριά, επειδή ο άνθρωπος προσπαθεί να ξεφύγει από τα προβλήματα της καθημερινότητας, καταφεύγει σε ταινίες που θα τον κάνουν να ξεχαστεί. Αυτές είναι οι κωμωδίες. Μέσα από αυτού του είδους ταινίες θα καταφέρει να βρει το γέλιο και την αισιοδοξία. Τέλος, οι ταινίες τρόμου αποτελούν πόλο έλξης του κοινού ,διότι στη σημερινή εποχή οι άνθρωποι “πάσχουν” από έλλειψη έντονων συναισθημάτων. Τα θρίλερ τονώνουν τις διαθέσεις των θεατών σε μεγάλο βαθμό, δίνοντάς τους ένα υψηλό επίπεδο πρόβλεψης, αγωνίας, τρόμου, αβεβαιότητας, άγχους και έκπληξης. Επίσης, χάρη σ’ αυτά η αδρεναλίνη τους εκτοξεύεται στα ύψη. Επομένως, κάθε είδος ταινίας εδράζεται σε διαφορετικά είδη αιτίων και εξυπηρετεί διαφορετικές ανθρώπινες ανάγκες.
(project-cinema)
8. Οι επιπτώσεις στο περιβάλλον που προκαλούνται από την τουριστική δραστηριότητα σε μια περιοχή είναι πολλές. Οι πλέον ευαίσθητες στην τουριστική πίεση περιοχές είναι φυσικά οι παράκτιες στις οποίες συγκεντρώνεται και ο κύριος όγκος τουριστών, καθώς και μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού. Επιπλέον, ο παράκτιος χώρος έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και από την πλευρά των φυσικών οικοσυστημάτων λόγω της συνύπαρξης και αλληλεπίδρασης τριών βασικών στοιχείων της φύσης, της θάλασσας, της ξηράς και του αέρα. Η αλόγιστη κατανάλωση νερού κατά τη θερινή άνομβρη περίοδο, προκαλεί πιέσεις στους υδάτινους πόρους, ιδιαίτερα στα μικρά νησιά. Η υψηλή ζήτηση νερού και ιδιαίτερα η υπεράντληση έχει πολλαπλές επιπτώσεις σε αυτές τις περιοχές, όπως η μη-αντιστρεπτή υφαλμύρωση των υπόγειων υδροφόρων. Η τουριστική βιομηχανία είναι, επίσης, παραγωγός μεγάλων ποσοτήτων στερεών αποβλήτων. Ο καθαρισμός των ακτών με τη χρήση ειδικών μηχανημάτων έχει γίνει κοινή πρακτική, παρότι οι μέθοδοι αυτές ενδέχεται να προκαλούν διάβρωση στις παραλίες. Παράλληλα, η επεξεργασία των λυμάτων παρουσιάζεται συχνά ανεπαρκής κατά τις περιόδους αιχμής και πολλές είναι πλέον και αλλαγές του τοπίου που οφείλονται στην κατασκευή υποδομών, κτιρίων και εγκαταστάσεων υποδοχής τουριστών.
(εφημερίδα «Οικοpress», Τετάρτη, 23 Ιανουαρίου 2013)
9. Γνωστή είναι και η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στην παλιά, την προπολεμική και μεσοπολεμική τοξικομανία, και την τωρινή. Άλλοτε, η χρήση ναρκωτικών ενδημούσε στον “υπόκοσμο”, ήταν και το “βίτσιο”, η “πολυτέλεια”, δηλαδή το καταφύγιο των απόκληρων, των παρανόμων, των “out” της κοινωνίας, και μάλιστα μιας κάποιας ηλικίας. Σήμερα, θερίζει στον “καλό κόσμο”, είναι “in” προπάντων για τα παιδιά των “καλών οικογενειών”, αποτελεί την ανώτερη μορφή και το υποκατάστατο του “πάρτυ”, του “ροκ”, του έρωτα ή της “αμφισβήτησης”. Ό,τι άλλοτε ήταν στίγμα και διασυρμός, έγινε τώρα δείγμα τόλμης και συρμός.
(Μάριος Πλωρίτης, «Η Επιδημία των Ναρκωτικών και οι Επικαρπωτές της»)
10. Στο λεξικό ο πρόσφυγας είναι αυτός που συνθήκες πολέμου και εξαθλίωσης τον οδήγησαν στο να αφήσει την πατρίδα του. Πρόσφυγας είναι, σύμφωνα με τη Σύμβαση του 1951, «όποιος λόγω ενός βάσιμου φόβου ότι θα καταδιωχθεί για λόγους φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, συμμετοχής σε κάποια κοινωνική ομάδα ή λόγω πολιτικών πεποιθήσεων βρίσκεται εκτός της χώρας του. Το πρόσωπο, δηλαδή, που συνεπεία γεγονότων και δικαιολογημένου φόβου διώξεως ευρίσκεται εκτός της χώρας της οποίας έχει την υπηκοότητα». Αυτός είναι ο ορισμός του πρόσφυγα, όπως διατυπώνεται στην Διακήρυξη του 1951 του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, και όπως αναθεωρήθηκε από το Πρωτόκολλο Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ του 1967. Ο μετανάστης είναι αυτός που ουσιαστικά πήρε μόνος του την απόφαση να φύγει για πολιτικούς ή οικονομικούς λόγους κυρίως. Η κύρια διαφοροποίηση γίνεται μεταξύ των προσφύγων και των οικονομικών μεταναστών, για τους οποίους η Ύπατη Αρμοστεία εξηγεί πως είναι «πρόσωπα που για λόγους διαφορετικούς από εκείνους που αναφέρονται στον ορισμό του πρόσφυγα εγκαταλείπουν οικειοθελώς τη χώρα τους με σκοπό να εγκατασταθούν αλλού». Από τη στιγμή που ένας άνθρωπος χαρακτηρίζεται πρόσφυγας, τότε δικαιούται αμέσως ένα ειδικό διαβατήριο, το διαβατήριο Nansen, με το οποίο έχει το δικαίωμα να ταξιδέψει ελεύθερα και νόμιμα σε κάθε μια από τις 116 χώρες παγκοσμίως που έχουν υπογράψει την Διακήρυξη. Ο ΟΗΕ ορίζει ότι «”μετανάστες” είναι όσοι έλαβαν ελεύθερα την απόφαση να μεταναστεύσουν, για λόγους δικούς τους και χωρίς την παρέμβαση ενός εξωτερικού, αναγκαστικού παράγοντα». Ο ΟΗΕ μάλιστα αναφέρει ειδικά πως από τη στιγμή που πιστοποιείται ως πρόσφυγας, τότε είναι υπό την αιγίδα και την απόλυτη προστασία του Οργανισμού.
(Εφ. ‘’Λιμενικά Νέα’’ και ‘’ΤΟ ΒΗΜΑ’’, διασκευή)
11. Πολλαπλή και κατάφωρη είναι δυστυχώς η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη μας. Η παρρησία διώκεται ως εγκληματική πράξη από κάθε λογής απολυταρχικό πολίτευμα, το οποίο θεσπίζει την αυστηρή λογοκρισία ως αρχή του Κράτους, προκειμένου να φιμώσει τα στόματα και να δεσμεύσει το πνεύμα. Η αστυνομία από όργανο προστασίας του πολίτη μεταβάλλεται συχνά σε υποχείριο αδίστακτων ηγεμόνων και καταφεύγει σε υπέρμετρη χρήση βίας ενάντια στην οποιανδήποτε φιλελεύθερη πράξη των πολιτών. Θεμελιώδη δημοκρατικά δικαιώματα όπως αυτό του «συνέρχεσθαι» ή του «εκλέγειν» και «εκλέγεσθαι» παραμένουν απαγορευμένοι καρποί, καλά φυλαγμένοι από την κουστωδία φαρισαϊκών και τυραννικών κυβερνήσεων. Θρησκείες και ανόητες προκαταλήψεις εξακολουθούν να περιορίζουν και να υποβιβάζουν τη γυναικεία προσωπικότητα. Το μέλλον της ανθρωπότητας πρώιμα δηλητηριάζεται με την κακοποίηση των παιδιών. Η παραβίαση, λοιπόν, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με αυτές τις μορφές και πολλές άλλες ακόμα συνιστά μια παγκόσμια πραγματικότητα, τραγική για την ανθρώπινη φύση, καθώς εξευτελίζει τόσο τα θύματα όσο και τους θύτες.
(Έρη Ναθαναήλ)
12. Το λειτούργημα του εκπαιδευτικού εμφανίζει ομοιότητες με το έργο του γλύπτη. Την ακατέργαστη πρώτη ύλη που ο γλύπτης έχει στη διάθεσή του (μάρμαρο, μπρούτζο, πηλό κ.α.) τη διαμορφώνει με βάση τη φαντασία, το ταλέντο, την τεχνική σε ένα καλλιτέχνημα άξιο θαυμασμού από την κοινωνία. Ο διανοητικός και σωματικός κόπος που αφιερώνει, η ευσυνειδησία και η αέναη αναζήτηση της τελειότητας ως προς το αποτέλεσμα χαρακτηρίζουν την προσωπικότητα του γλύπτη και αξιολογούν το έργο του. Από την άλλη μεριά, το ακατέργαστο υλικό στα χέρια του εκπαιδευτικού είναι ο νους και οι ψυχές των μαθητών του. Καλείται ο δάσκαλος ή ο καθηγητής να “μορφώσει”, να δώσει μορφή στο χαρακτήρα, να παρουσιάσει -αν γίνεται- ένα έργο τέχνης, για να ωφεληθεί η κοινωνία από αυτό .Και είναι δύσκολη η προσπάθεια, γιατί θα απαιτήσει χρόνο, κούραση, εφευρετικότητα και τιμιότητα στην προσέγγιση της “πρώτης του ύλης”, η οποία είναι πιο εύπλαστη από εκείνη του γλύπτη, αλλά και γι αυτό ίσως δυσκολότερη. Μπορεί πιο εύκολα να πάρει απρόβλεπτο σχήμα από εκείνο που ο εκπαιδευτικός ήλπιζε να δώσει. Επομένως, στις περιπτώσεις του γλύπτη και του εκπαιδευτικού μπορούμε να μιλάμε για δημιουργία και για κοινωνική προσφορά, που πίσω της κρύβει δυσκολίες και ιερή αφοσίωση για το καλύτερο κάθε φορά αποτέλεσμα..
13. Βασιζόμενοι και μόνο στην ετυμολογική προέλευση του όρου «μουσείο», τον άμεσο συσχετισμό του με τη λέξη «μούσα», προστάτιδα των τεχνών και γραμμάτων, κατανοούμε όλοι την ανυπολόγιστη σημασία και αξία των μουσείων. Αποτελούν κυριολεκτικά θησαυροφυλάκια πολιτισμού και θεματοφύλακες της παράδοσης. Κανείς δεν αμφισβητεί το γεγονός ότι τα μουσεία ενώνουν το παρόν με το παρελθόν. Η τεράστια θεματική ποικιλία τους –καθώς υπάρχουν μουσεία λαογραφικά, αρχαιολογικά, ιστορικά, ναυτικά, φυσικής ιστορίας, θαλάσσιου κάλλους, τέχνης, παιδικού παιχνιδιού, τυπογραφίας, βιομηχανίας, τεχνολογίας, θεάτρου, μουσικών οργάνων, ψωμιού, και γενικά μουσεία για κάθε σχεδόν ανθρώπινη δραστηριότητα- τα καθιστά σημαντική πηγή γνώσης, βιωματικής έως έναν βαθμό, καθώς ο επισκέπτης μεταφέρεται σε μια χρονική περίοδο, «συναντά» την παράδοση και την ιστορία και αποκτά βιωματική σύνδεση με το παρελθόν. Είναι ταυτόχρονα χώροι διάσωσης της επιστημονικής γνώσης και σίγουρα ικανοποιούν το φιλοπερίεργο του ανθρώπου. Τα μουσεία προάγουν την αισθητική συγκίνηση, καθιερώνουν αισθητικούς κανόνες και γίνονται αφορμή για καλλιτεχνική έμπνευση και δημιουργία. Τα μουσεία είναι ικανά να συμβάλουν στη θεμελίωση ιστορικής και εθνικής συνείδησης αλλά και του διεθνιστικού πνεύματος ταυτόχρονα, αφού αποτελούν χώρο συνάντησης των πολιτισμών και των λαών.
(Έρη Ναθαναήλ, απόσπασμα του προσωπικού άρθρου «Μουσεία-Θησαυροφυλάκια», 18 Μαΐ 2019, Schooltime.gr)
14. Οι τεράστιες δυνατότητες που έχει και αποκτά όλο και περισσότερο ο ηλεκτρονικός υπολογιστής στην αποθήκευση, επεξεργασία και αξιοποίηση μεγάλου όγκου σύνθετων πληροφοριών – δοθέντος ότι η κατάκτηση χρήσιμων και έγκυρων πληροφοριών σε διάφορους τομείς του επιστητού αποτελεί κύριο σκοπό της παιδείας και προϋπόθεση της γνώσης και της καλλιέργειας του ανθρώπου- κάνει ώστε η πληροφορική να καταλαμβάνει όλο και μεγαλύτερο μέρος στην εκπαίδευση. Όχι μόνο γιατί εξασφαλίζει εύκολη (με εξοικονόμηση χρόνου, χώρου και τόπου) πρόσβαση σε όλη την έκταση μιας κωδικοποιημένης γνώσης, αλλά γιατί προσφέρει προγράμματα διδασκαλίας των γνωστικών αντικειμένων, ασύγκριτα πιο πλούσια και «έξυπνα» από τα καθιερωμένα διδακτικά βιβλία. Το κυριότερο: δίνει μεγάλα περιθώρια αυτενέργειας του μαθητή -συχνά με τρόπο ευχάριστο και παιγνιώδη – και αξιοποίηση της «ανευρετικής διαδικασίας» που είναι και η πιο αποτελεσματική πηγή γνώσης. Ακόμα, δίνει δυνατότητες αυτοδιδασκαλίας ή διδασκαλίας εξ αποστάσεως, μορφές που δεν πρέπει καθόλου να υποτιμόνται στις ραγδαίες εξελίξεις του κόσμου μας και των συστημάτων εκπαίδευσης. Και όλα αυτά χωρίς να αχρηστεύεται ο δάσκαλος, που αποκτά νέα τελειότερα μέσα να επιτελέσει το έργο του και ο οποίος εν μέρει αλλάζει ρόλο, μετατρεπόμενος σε καθοδηγητή και εκπαιδευτή της γνώσης αντί του απλού αναπαραγωγού και αναμεταδότη απλών ή εύκολα προσβάσιμων πληροφοριών. Έτσι αξιοποιείται καλύτερα και ουσιαστικά ο δάσκαλος εκεί που πραγματικά χρειάζεται να προσφέρει. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές βοηθούν στη συνολική ανάπτυξη του μαθητή και την ανάπτυξη της δημιουργικότητάς του, μόνο αν χρησιμοποιούνται σωστά, καθώς υπάρχει κίνδυνος απομόνωσης, εξάρτησης και παθητικότητας, ο κίνδυνος δηλαδή από τη λεγόμενη ηλεκτρονική κατατονία.
(Γ. Μπαμπινιώτης )
15. Ας προσπαθήσουμε να περιγράψουμε συνοπτικά το INTERNET και ειδικότερα τον παγκόσμιο ιστό (Web) με μια αναλογία. Ας φανταστούμε τον κυβερνοχώρο ως μια τεράστια έκθεση. Ο κάθε «εκθέτης» δημιουργεί το δικό του περίπτερο (site) που καταχωρείται σε μία διεύθυνση (www. address). Ο χρήστης του διαδικτύου, μέσα από τους τηλεπικοινωνιακούς διαδρόμους που δημιούργησε η σύζευξη τηλεφώνου – υπολογιστή, επισκέπτεται αυτή την άυλη, διαρκή και παγκόσμια ψηφιακή έκθεση. Eπικοινωνεί με τον εκθέτη και βεβαίως μπορεί να πάρει («κατεβάσει») πληροφοριακό υλικό, αρκεί να έχει εξασφαλίσει την είσοδό του μέσω ενός προμηθευτή (provider) σύνδεσης στο Internet.
(Le monde diplomatique, ελληνική έκδοση του Maniere de voir, τεύχ. 11)
16. Τα αίτια του τεχνολογικού αναλφαβητισμού συνήθως έχουν να κάνουν µε την ηλικία, το φύλο, την εκπαίδευση και τον τόπο κατοικίας (στις αστικές περιοχές παρουσιάζεται λιγότερο το φαινόμενο του ψηφιακού αναλφαβητισμού). Το σημαντικότερο αποτέλεσµα του φαινομένου είναι η δημιουργία ανισοτήτων στον χώρο της εύρεσης εργασίας, καθώς οι λιγότερο εξοικειωμένοι µε την τεχνολογία δεν µπορούν να είναι το ίδιο ανταγωνιστικοί, µε κάποιους που χειρίζονται άπταιστα τις νέες τεχνολογίες. Λύση στο φαινόμενο του ψηφιακού αναλφαβητισμού είναι η ίση ευκαιρία πρόσβασης σε ψηφιακά εργαλεία και εξοπλισµό. Αυτό µπορεί να γίνει, µόνο αν εφαρμοστούν κάποια εκπαιδευτικά προγράµµατα, ώστε να εξοικειωθούν οι οµάδες που πρέπει µε τις νέες τεχνολογίες. Στην Ελλάδα δυστυχώς εξακολουθεί να υπάρχει το πρόβληµα του αναλφαβητισμού σε πολλές περιοχές αν και πλήττει κυρίως αγροτικούς πληθυσμούς. Εξαιτίας, λοιπόν, των ανισοτήτων πρόσβασης στα διάφορα τεχνολογικά µέσα, αρχίζουν να υπάρχουν διαφορές στο βαθµό της γνώσης χειρισµού των νέων εργαλείων, µεταξύ των ατόµων. Το ψηφιακό αυτό χάσµα απασχολεί τις περισσότερες αναπτυγμένες χώρες του κόσµου οι οποίες προσπαθούν αν όχι να το εξαλείψουν, τουλάχιστον να το περιορίσουν.
(«Η έννοια του Αναλφαβητισμού και η μορφή που παίρνει στην σύγχρονη εποχή…!», Χρύσα Ρόγκα, elsito.gr ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Μιχαήλ Παπαδόπουλος, Λειτουργικός αναλφαβητισμός, εκδ. Λιβάνη).
Έρη Ναθαναήλ*
Φιλόλογος
Επισήμανση:
Προσαρμόστε το εκπαιδευτικό υλικό στα δεδομένα του εκάστοτε μοντέλου εξέτασης – Το εκπαιδευτικό υλικό διατίθεται στο διαδίκτυο αποκλειστικά από το schooltime.gr
Διαβάστε ακόμα:
Νέα Ελληνικά Γ’ Λυκείου: 14 κριτήρια αξιολόγησης για τη συνεξέταση της Ν. Γλώσσας & Λογοτεχνίας
Νεοελληνική γλώσσα & Λογοτεχνία: 25 προτάσεις για εμπέδωση των αλλαγών στην εξέταση του μαθήματος
Χρήσιμο υλικό για τα Νέα Ελληνικά / Νεοελληνική γλώσσα & Λογοτεχνία Λυκείου (50+ προτάσεις)
Πώς εξετάζονται τα Αρχαία Ελληνικά και η Νεοελληνική Γλώσσα-Λογοτεχνία στις Πανελλαδικές Εξετάσεις
Φιλολογικά μαθήματα Γ’ ΓΕΛ: Οι τελευταίες οδηγίες του ΥΠΑΙΘ για τη διδασκαλία και αξιολόγηση
Το Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας Γ΄ ΓΕΛ
Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για τα Νέα Ελληνικά/Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία – Έκθεση Λυκείου
- Ο Πρόλογος, το Κύριο Θέμα και ο Επίλογος στην Έκθεση: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε
- Έκφραση – Έκθεση: Η Αξιολόγηση της Έκθεσης (από το ΚΕΕ)
- Χρήσιμο εκπαιδευτικό υλικό για την περίληψη γραπτού λόγου
- Το επικοινωνιακό πλαίσιο στη Νεοελληνική Γλώσσα: Δοκίμιο, άρθρο, ομιλία
- 250 Σχεδιαγράμματα Εκθέσεων για την Α’ τη Β’ και τη Γ’ Λυκείου
- Κατεβάστε δωρεάν 200+ σχολικά βοηθήματα από το schooltime.gr
1. Νέα ελληνικά Α’ Λυκείου, 2. Νέα ελληνικά Β’ Λυκείου, 3. Νέα ελληνικά Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Σχεδιαγράμματα, 6. Γραμματική-Συντακτικό
