Η δεκαετία του 1960 για την Ευρώπη αποτελεί την απαρχή της εμφάνισης κοινωνικών κινημάτων με πρωτεργάτες τους νέους, που διεκδικούσαν συμμετοχή στα πολιτικά πράγματα και αγωνίζονταν για το μέλλον τους. Ο πόλεμος στο Βιετνάμ παράλληλα με τις αντιιμπεριαλιστικές και αντιαμερικανικές διαδηλώσεις οδήγησε στην ανάπτυξη φιλειρηνικού κινήματος. Ακόμη η διάδοση της ροκ μουσικής, η σεξουαλική επανάσταση, η χρήση παραισθησιογόνων ουσιών, οι κοινοβιακές πρακτικές διαβίωσης υιοθετούνται από την πλειονότητα των νέων στην Αμερική και την Ευρώπη.
Στη Γαλλία το 1965 ξανανεβαίνει στην εξουσία ως Πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας ο συντηρητικός Σαρλ ντε Γκωλ, αφού κέρδισε στο δεύτερο γύρο των εκλογών τον κοινό υποψήφιο των σοσιαλιστών –κομμουνιστών Φρανσουά Μιτεράν με ποσοστό 55, 2%. Το 1966 αποσύρει τη Γαλλία από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, εγκαινιάζοντας την πολιτική της επαναπροσέγγισης Ανατολής – Δύσης με την επίσκεψή του στην ΕΣΣΔ. Πραγματοποίησε και περιοδεία στις χώρες του Τρίτου Κόσμου και πυρηνικές δοκιμές στη γαλλική αποικία της Πολυνησίας.
Η συντηρητική πολιτική του θα προκαλέσει αντιδράσεις στο εσωτερικό της γαλλικής κοινωνίας και δυσαρέσκεια, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων φοιτητών για τον αυταρχισμό του πολιτικού λόγω της λογοκρισίας στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση αλλά και για τη διαχείριση των τομέων της εργασίας και της παιδείας.
Στις 22 Μαρτίου 1968 150 φοιτητές κατέλαβαν ένα κτήριο στο πανεπιστήμιο Ναντέρ του Παρισιού για να διαμαρτυρηθούν για την ελλιπή χρηματοδότηση της παιδείας. Η διαμαρτυρία τελείωσε ειρηνικά, αλλά στις 2 Μαΐου, η διοίκηση έκλεισε το πανεπιστήμιο και απείλησε με αποβολή τους υπεύθυνους της κατάληψης. Την επόμενη μέρα, φοιτητές του πανεπιστημίου της Σορβόννης κατέλαβαν διάφορα κτήρια. Η αστυνομία εισέβαλε στο πανεπιστήμιο και η Σορβόννη έκλεισε για δεύτερη φορά στην ιστορία της (πρώτη φορά το 1940, όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν το Παρίσι). Στις 6 Μαΐου 20.000 φοιτητές με την υποστήριξη των καθηγητών τους, διαδήλωσαν στη Σορβόννη και βρέθηκαν αντιμέτωποι με την αστυνομία, η οποία προχώρησε σε συλλήψεις καθώς το τοπίο είχε μεταβληθεί σε πεδίο μάχης όταν οι φοιτητές έστησαν οδοφράγματα. Κύρια ηγετική προσωπικότητα του φοιτητικού κινήματος υπήρξε ο Ντανιέλ Κον Μπεντίτ, ο επονομαζόμενος «κόκκινος Ντάνι» (λόγω του χρώματος των μαλλιών και των πεποιθήσεών του ). Την επόμενη μέρα, μαθητές αλλά και εργάτες ένωσαν τις δυνάμεις τους με τους φοιτητές και τους καθηγητές στην Αψίδα του Θριάμβου με αιτήματα την απελευθέρωση των συλληφθέντων και το άνοιγμα των πανεπιστημίων. Οι εργάτες αντιμέτωποι με τις κακές συνθήκες εργασίας, τους χαμηλούς μισθούς, τις πολλές ώρες δουλειάς και την πλήρη απουσία εργατικών δικαιωμάτων διαδήλωσαν ενώ ακολούθησαν και αγρότες. Οι οδομαχίες συνεχίστηκαν, άνθρωποι τραυματίστηκαν ενώ οι βανδαλισμοί συμπεριελάμβαναν και πυρπολήσεις αυτοκινήτων. Το Κομμουνιστικό Κόμμα αποκήρυξε την εξέγερση.
Οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν και κηρύχθηκε γενική απεργία στις 13 Μαΐου από τις κύριες συνδικαλιστικές ενώσεις, το CGT (Γενική Συνομοσπονδία Εργατών του Κομμουνιστικού Κόμματος ), το CFDT (του Σοσιαλιστικού Κόμματος) και το FEN . Η απεργία είχε πολύ μεγάλη συμμετοχή και έγιναν διαδηλώσεις σε μεγάλες πόλεις, ενώ η κυβέρνηση του Ζωρζ Πομπιντού φάνηκε να υποχωρεί αλλά οι διαδηλωτές ήταν ανένδοτοι, ζητώντας μεγαλύτερη συμμετοχή στον χώρο εργασίας, στον τρόπο διακυβέρνησης και στην παιδεία. Στις απεργίες συμμετείχαν πλέον τα 2/3 των εργατών της Γαλλίας, περίπου 10 εκατομμύρια. Μεγάλα εργοστάσια όπως η Renault, σταμάτησαν την παραγωγή, τα μέσα μεταφοράς παρέλυσαν και η διανομή εφημερίδων έπαυσε. Οι διαδηλωτές προσπάθησαν να πυρπολήσουν το Χρηματιστήριο. Λόγω των συνεχιζόμενων απεργιών εμφανίστηκαν ελλείψεις στο ηλεκτρικό ρεύμα και στα τρόφιμα. Η Γαλλία συγκλονιζόταν από τις ταραχές και επικρατούσε κλίμα ανασφάλειας. Ακόμη και το Φεστιβάλ των Κανών διέκοψε τη λειτουργία του. Στις 24 Μαΐου έγινε απόπειρα από τον Ντε Γκωλ για διεξαγωγή δημοψηφίσματος, πράγμα που ήταν πρακτικά αδύνατο να γίνει, αφού υπήρχε δυσκολία ακόμα για να τυπωθούν τα ψηφοδέλτια. Το κρατικό ραδιόφωνο και η τηλεόραση ξεκίνησαν απεργία στις 25 Μαΐου.
Η κυβέρνηση είχε πλέον χάσει τον έλεγχο , έθεσε το στρατό σε επιφυλακή και ο Πομπιντού, πρότεινε τη διάλυση της Εθνοσυνέλευσης και την προκήρυξη βουλευτικών εκλογών, αλλά ο Ντε Γκολ αρνήθηκε γιατί φοβόταν πώς θα έχανε τις εκλογές . Στα τέλη Μαΐου ο Ντε Γκολ έφυγε από τη Γαλλία και πήγε στη Γερμανία. Όταν επέστρεψε στη χώρα, προκηρύχθηκαν εκλογές ενώ οι απεργίες και οι διαδηλώσεις σταμάτησαν έπειτα από συνεννόηση του πρωθυπουργού με τα εργατικά συνδικάτα, στα οποία έκανε σημαντικές παραχωρήσεις με τις «συμφωνίες της οδού Γκρενέλ»: αύξηση του κατώτατου μισθού κατά 25%, αύξηση των ημερομισθίων κατά 10% και μείωση του ωραρίου εργασίας. Ο στρατηγός Ντε Γκωλ ίδρυσε ένα νέο κόμμα, την Ένωση για την Υπεράσπιση της Δημοκρατίας (Union pour la défense de la Republique, UDR). Το καινούργιο κόμμα κέρδισε με πολύ μεγάλη διαφορά τις εκλογές καθώς το χάος που είχε επικρατήσει ταρακούνησε τους ψηφοφόρους. Η νέα κυβέρνηση ανακοίνωσε μεταρρυθμίσεις στο εκπαιδευτικό σύστημα, την ίδρυση περισσότερων από 60 νέων πανεπιστημίων και την εισαγωγή ενός πιο δημοκρατικού συστήματος διοίκησης.
Φαινομενικά το κίνημα του Μάη του ’68 ηττήθηκε και κέρδισε η συντηρητική δεξιά.
Ο Ντανιέλ Κον Μπεντίτ δήλωσε: «Τον Μάη του ’68 νικήσαμε πολιτιστικά και κοινωνικά, αλλά ευτυχώς χάσαμε πολιτικά». Ο ριζοσπαστισμός όμως του φοιτητικού κινήματος θα επηρεάσει γενικότερα τη νεολαία της Ευρώπης. Η Γαλλία ήταν μια διαφορετική χώρα, καθώς ο Μάης του ’68 άλλαξε εντελώς τον κόσμο. Οι φοιτητές έμαθαν τον κόσμο να ονειρεύεται και να αγωνίζεται για να κάνει πραγματικότητα τα όνειρά του.
(Πρώτη δημοσίευση στο schooltime.gr – Μάιος 2018)
Αντιγόνη Καρύτσα*
Φιλόλογος
Διαβάστε ακόμα:
Η Συνωμοσία της Πυρίτιδας (Gunpowder Plot)
