Του Οδυσσέα Β. Τσιντζιράκου
Το πώς αυτή η επανάσταση κατάφερε να διασωθεί μέσα από τόσες αντιξοότητες, σφαγές, λεηλασίες, ερημώσεις περιοχών ολόκληρων, χωρίς οικονομικά μέσα, χωρίς στρατηγική στην ουσία ανάμεσα σε δυο κατακτητές που κατείχαν ήδη σχεδόν όλες τις επαναστατημένες περιοχές, είναι όχι απλώς ν’ απορεί κανείς, αλλά να φτάνει να προβληματίζεται ακόμα και ο πλέον δύσπιστος μήπως έχουν δίκιο όσοι προπαγανδιστικά εδώ και αιώνες επικαλούνται τον Θεό της Ελλάδος! Δηλαδή φτάνεις να λες ότι η σωτηρία της επανάστασης, άρα και της Ελλάδας ανάγεται πλέον στη σφαίρα των θαυμάτων. Και δεν ήταν μονάχα τα δεινά του πολέμου εναντίον της. Είχε να κάνει και με ανθρώπους καιροσκόπους, τυχοδιώκτες και αμοραλιστές μέσα κι έξω απ’ τη χώρα. Κι αυτοί που ήταν μέσα ντύθηκαν τη βελάδα του πολιτικού ηγέτη και διεκδικούσαν την εξουσία προς εξυπηρέτηση των συμφερόντων των πατρώνων τους, καθώς και των δικών τους. Αυτοί που ήταν έξω ντύθηκαν το ένδυμα του φιλέλληνα κι ήρθαν εδώ ως πολιτικοί, επιστήμονες, στρατηγοί, ναύαρχοι, προκειμένου να ικανοποιήσουν τις τυχοδιωκτικές τους ορέξεις εισπράττοντας αμύθητα ποσά.
Όλοι ξέρουμε ότι η ‘’κυβέρνηση’’ Κουντουριώτη, Μαυροκορδάτου, Κωλέττη κατά τα έτη 1824 – 1825 έφερε την Ελλάδα στο χείλος του γκρεμού. Κατασπατάλησαν τα δάνεια για την εξυπηρέτηση ιδίων συμφερόντων έχοντας αφήσει στο Δημόσιο ταμείο – αν υπήρχε Δημόσιο ταμείο – μονάχα 16 γρόσια (!), ενώ ξόδεψαν 53.000.000 γρόσια σε δαπάνες εξαγοράς συνειδήσεων, χρηματοδότησης δικών τους, εξόντωση αντιπάλων τους. Για την εξόντωση του Κολοκοτρώνη και του Ανδρούτσου μόνο διέθεσαν 20.000.000 γρόσια. Και το μεγαλύτερο επίτευγμα τους ήταν το ότι έφεραν τον Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο και τον Κιουταχή στη Στερεά Ελλάδα. Και κάτω απ’ τη γενική κατακραυγή έκαμαν δήθεν ότι παραιτήθηκαν, για ν’ αναλάβει τη διακυβέρνηση η διοικητική επιτροπή υπό τον Ζαΐμη. Ας θυμίσουμε μόνο ότι ο μεν Ζαΐμης ανέκαθεν ήταν απ’ τους θερμούς υποστηρικτές του Μαυροκορδάτου, ο δε Σπ. Τρικούπης ήταν γαμπρός του Μαυροκορδάτου. Ο Τσαμαδός είναι Υδραίος άνθρωπος κι αυτός του συστήματος κ.ο.κ. Πέραν τούτων ο Ορλάνδος και ο Λουριώτης στο εξωτερικό, διάβαζε Λονδίνο, κινούνται ως εκπρόσωποι της Ελλάδας, οπότε αυτοί είναι που λύνουν, αυτοί είναι που δένουν. Οι τοκογλύφοι ευκαιρίες ψάχνουν. Αυτή είναι άλλωστε η δουλειά τους. Και διαβάζει κανείς ονόματα διάφορα, που ακούγονται μέχρι και σήμερα ως χρηματιστηριακοί οίκοι…
Ας δούμε όμως ένα πολύ μικρό και συνοπτικό δείγμα των δανείων από τους Άγγλους για τις ανάγκες του Αγώνα, δύο δάνεια, συνολικού ύψους 2.800.000 λιρών. Το πρώτο συνομολογήθηκε το 1823 για 800.000 λίρες. Απ’ αυτό το ποσό στα χέρια των Ελλήνων έφτασαν μόλις 278.700 λίρες. Το δεύτερο συνομολογήθηκε το 1825 για 2.000.000 λίρες. Οι Έλληνες πήραν μόνον 816.000 λίρες. Όλα τα υπόλοιπα κρατήθηκαν από τους δανειστές αδελφούς Ρικάρντο, για τόκους, έξοδα, μεσιτείες, προμήθειες και ‘’άλλες δαπάνες’’. Τα δάνεια αυτά, καθαρώς ληστρικά και τοκογλυφικά δεν έχουν προηγούμενο στις διεθνείς συναλλαγές αφενός, και αφετέρου δεν χρησιμοποιήθηκαν για τους σκοπούς για τους οποίους και συνομολογήθηκα. Οι Times του Λονδίνου αποκάλυψαν ότι οι τραπεζίτες Ρικάρντο, δυο απ΄τους δανειστές κράτησαν για τον εαυτό τους 64.000 λίρες. Και τα εθνικά μας κτήματα υποθηκευμένα από το 1823!
Ό,τι και να σχολιάσει κανείς θα είναι μηδαμινό. Η Ελλάδα έχασε όλα τα πλεονεκτήματα που προσδοκούσε από τα δάνεια αυτά. Η υπόθεση της Ελλάδας προδόθηκε στο αγγλικό χρηματιστήριο. Τελικά αποδείχτηκε ο Δούρειος Ίππος της άλωσης, της διαίρεσης, και της εξάρτησης του ελληνικού λαού από τα Αγγλικά συμφέροντα. Στις πολεμικές επιχειρήσεις δεν βοήθησαν. Εμφύλιο και καταστροφές έφεραν τα δάνεια αυτά.
Όμως από το 1825 και εξής τα δάνεια αυτά σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να θεωρηθούν άσχετα με δύο Άγγλους στρατιωτικούς τυχοδιώκτες, τον Τσώρτς και τον Κόχραν. Κυρίως τον Κόχραν. Η υπόθεση Κόχραν είναι τελικά μία απ΄τις πιο μελανές πτυχές του Αγώνα. Μια συνωμοσία Άγγλων καιροσκόπων και τραπεζιτών που προβάλλονταν ως φιλέλληνες απ’ τη μια, και η μωρία των Λουριώτη και Ορλάνδου, καθώς και των Ζαΐμη – Σπανιολάκη σε μικρότερο βαθμό από την άλλη έφεραν στην Ελλάδα ως ναύαρχο, σωτήρα και απελευθερωτή τον αχαρακτήριστο Θωμά Κόχραν. Αυτός ο άνθρωπος ήταν απότακτος πλοίαρχος του Αγγλικού πολεμικού ναυτικού. Στην Αγγλία μπαινόβγαινε στις φυλακές για καταχρήσεις, μεταξύ των συμπολιτών του δεν είχε καμιά υπόληψη και βρέθηκε από καθαρό τυχοδιωκτισμό στη Χιλή, στο Περού και στη Βραζιλία με την ιδιότητα του πληρωμένου απελευθερωτή των χωρών αυτών απ’ τους Ισπανούς και τους Πορτογάλους κατακτητές. Όπου κι αν πήγαινε, πουθενά δεν μπορούσε να στεριώσει, ακριβώς επειδή η διαγωγή του εξαρχής φανέρωνε τυχοδιωκτισμό, δημαγωγία, καιροσκοπισμό. Τον ενδιέφερε μόνο το πώς θα εξαπατήσει λαούς που αγωνιζόταν για την απελευθέρωσή τους ζητώντας υπέρογκα ποσά κι ύστερα εξαφανιζόταν.
Το ίδιο έκανε και το 1825, όταν το έσκασε απ’ τη Βραζιλία, κλέβοντας μάλιστα και μια φρεγάτα. Ήρθε στην Αγγλία τον Ιούνη του ’25, όπου και έγινε δεκτός με τιμές ήρωα. Ας μην αναλωθούμε όμως σε λεπτομέρειες. Οι τοκογλυφικοί κύκλοι τον σύστησαν στους Λουριώτη και Ορλάνδο ως τον μόνο ικανό να σώσει την Ελλάδα. Και στη συμφωνία της συμμετοχής του Κόχραν στον ελληνικό αγώνα παίχτηκαν ανομολόγητα παιχνίδια κερδοσκοπίας και απάτης με εκβιασμούς και απειλές σε βάρος των Ελλήνων. ‘’Ή παίρνετε τον Κόχραν ή δεν σας χορηγούμε δάνειο’’.
Απ’ την άλλη ο αθεόφοβος Κόχραν ξεσήκωνε τα μυαλά των αφελών εκπροσώπων Λουριώτη και Ορλάνδου ότι σε μια εβδομάδα μπορεί να καταλάβει τη Θες/νίκη και σε λίγες εβδομάδες θα καταλάβει την Κων/πολη και θα κάψει στο λιμάνι τον τουρκικό στόλο. Ωστόσο την ίδια στιγμή τους έλεγε ότι δεν μπορεί να έρθει στην Ελλάδα, επειδή δεσμεύεται με συμβόλαιο στη Βραζιλία! Τελικά ‘’κατάφερε’’ να ‘’δεχτεί’’ αλλά ζήτησε αποζημίωση 57.000 λίρες! 37.000 ως προκαταβολή στο χέρι και τις 20.000 σε κατάθεση, όταν θα τελείωνε τη δουλειά. Περιττό να σκεφτεί κανείς ότι τα χρήματα αυτά θα δινόταν από το νέο δάνειο. Και το δάνειο αυτό προοριζόταν για τη ναυπήγηση σύγχρονου πολεμικού στόλου, από έξι ατμοκίνητα και δύο φρεγάτες, τα οποία κατά τη συμφωνία έπρεπε να παραδοθούν στην Ελλάδα το Νοέμβριο του 1825. Συμφωνήθηκε τη διοίκηση του στόλου αυτού να την αναλάβει ο Κόχραν! Και το τι παιχνίδια παίχτηκαν απ’ τους τοκογλύφους, από δω και πέρα, σχετικά με τη ναυπήγηση του στόλου αυτού, είναι όχι απλώς ανομολόγητο, αλλά και εξωφρενικό να το πιστέψει κανείς.
Οι τοκογλύφοι του όλου κυκλώματος δεν σταματούν να εκβιάζουν τους Έλληνες επιμένοντας ότι το δάνειο θα χορηγηθεί μόνον και εφόσον ο Κόχραν έλθει στην Ελλάδα ως ναύαρχος. Αλλά, για να έλθει, ήθελε και πλοία. Και η ελληνική κυβέρνηση είχε εξαρχής αποφασίσει να αγοραστούν, οχτώ φρεγάτες. Όμως αντί για αγορά οι τοκογλύφοι και το όργανό τους, ο Κόχραν, αποφάσισαν να ναυπηγηθούν καινούρια πλοία, σε μια περίοδο που ο Ιμπραήμ αλώνιζε τη θάλασσα και το Μεσολόγγι χανόταν. Τελικά ο Κόχραν έδωσε παραγγελία για τη ναυπήγηση πέντε ατμοκίνητων πλοίων σε ναυπηγό που δεν ήταν κολλητός του και παράλληλα ναυπηγούσε και για λογαριασμό του Μεχμέτ Αλή της Αιγύπτου! Κι όλα γινόταν, προκειμένου να καθυστερήσει, όσο το δυνατό πιο πολύ η ναυπήγηση των ελληνικών πλοίων, για να μην πολεμήσουν τον Ιμπραήμ.
Η συμπαιγνία όμως δεν σταμάτησε εκεί. Ο Κόχραν ζήτησε να του κάμουν και δώρα! Ζήτησε δύο θαλαμηγούς, μία για τον εαυτό του και μία για τους φίλους του, για τις κρουαζιέρες του σε Μεσόγειο και αλλαχού, ώσπου να τελειώσει η ναυπήγηση. Και επειδή καταλάβαιναν ότι στην Αγγλία η ναυπήγηση καθυστερούσε, δόθηκε παραγγελία σε ναυπηγείο της Αμερικής για οχτώ φρεγάτες, που οι δυο πρώτες έπρεπε να παραδοθούν στην Ελλάδα το Νοέμβρη του 1825.Σημεία και τέρατα και εδώ. Καθυστερήσεις επί καθυστερήσεων, γραφειοκρατία, ψέμα. Κι όλο ζητούσαν χρήματα επί πλέον. Μάλιστα στα σχετικά συμβόλαια ναυπήγησης οι Έλληνες δεν είχαν την πρόβλεψη να μπει ποινική ρήτρα οπότε οι τοκογλύφοι οργίαζαν. Οι Έλληνες δεν είχαν καταλάβει ότι οι αμερικανικές κυβερνήσεις πάσχιζαν με κάθε μέσο να εξασφαλίσουν την εύνοια του Σουλτάνου για την υπογραφή εμπορικών συμφωνιών. Και σε καμιά περίπτωση οι Αμερικάνοι δεν ήθελαν να χάσουν μια τέτοια αγορά στην Ανατολή, μόνο και μόνο για να υποστηρίξουν τον ελληνικό αγώνα. Την ίδια ταχτική ακολούθησε και η Αγγλία. Τα πάντα είχαν κανονιστεί με τον καλύτερο τρόπο. Οι διεθνείς τοκογλύφοι βρήκαν στο πρόσωπο του αρχιτυχοδιώκτη Κόχραν τον ιδανικό εκφραστή στα σχέδιά τους και για την περίσταση τον προπαγάνδιζαν στην Ελλάδα ως Μεσσία…
Το 1825 πέρασε. Κι ως την άνοιξη του ’26 δεν είχε ναυπηγηθεί κανένα πλοίο ούτε στην Αγγλία, ούτε στην Αμερική. Και από τα πέντε πλοία που παραγγέλθηκαν στην Αγγλία μετά από καθυστερήσεις δύο και τριών χρόνων ήρθαν μόνον τα τρία. Το Σεπτέμβριο του ’26 ήρθε η Καρτερία, αλλά με αρκετές αβαρίες. Μετά, τον Αύγουστο του 1827 ήρθε η Επιχείρησις, που λίγο έλειψε να βουλιάξει απ’ το ξεκίνημά της ήδη, αλλά σώθηκε με αρκετές αβαρίες και … έγερνε και αυτή. Και τον Οκτώβρη του 1828, όταν πια ο Ιμπραήμ είχε φύγει έφτασε και ο Ερμής με προβλήματα και ελλείψεις. Ο Ακατανίκητος κάηκε πριν ακόμα βγει στην ανοιχτή θάλασσα, ενώ δύο άλλα που είχαν παραγγελθεί και σχεδόν αποπληρωθεί σάπισαν μέσα στο λιμάνι του Τάμεση.
Μετά το φιάσκο αυτό η ελληνική κυβέρνηση στήριξε τις ελπίδες της στα πλοία που ναυπηγούνταν στην Αμερική. Ωστόσο εδώ τα πράγματα αποδείχτηκαν χειρότερα. Μετά την προκαταβολή οι Αμερικάνοι ζητούσαν μονίμως δολάρια, για να συνεχίσουν. Και μια και καταλάβαιναν οι Έλληνες ότι και πάλι οδηγούνταν σε νέα αποτυχία, το ‘’φιλελληνικό κομιτάτο του Λονδίνου’’, αρμόδιο για τα θέματα αυτά, έστειλε στην Αμερική τον Αλέξανδρο Κοντόσταυλο για να ερευνήσει τα ζήτημα της καθυστέρησης. Ο Κοντόσταυλος ζήτησε στη Νέα Υόρκη τη βοήθεια δικηγόρου, ο οποίος, αφού μελέτησε τα πράγματα απάντησε στον Έλληνα εκπρόσωπο, όπως σημειώνει ο Σπ. Μαρκεζίνης: ‘’Δυστυχώς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα, βρίσκεσθε στο έλεος των εμπόρων …’’
Ο Κοντόσταυλος άρχισε να τρέχει δεξιά και αριστερά σε βουλευτές, υπουργούς, γερουσιαστές, μέχρι και τον Αμερικανό πρόεδρο Άνταμς. Το αποτέλεσμα; Οικτρό και τρισάθλιο. Το αμερικανικό ναυτικό αγόρασε στο ένα τρίτο της τιμής της τη μία φρεγάτα απ’ τις δυο που είχαν ναυπηγηθεί, τον ‘’Ελευθερωτή’’ με σκοπό να εξοφληθεί και να παραδοθεί η δεύτερη με το όνομα ‘’Ελπίς’’, που μετονομάστηκε στη συνέχεια σε ‘’Ελλάς’’. Έφτασε περί τα τέλη Νοέμβρη του ’26, για να παραδοθεί σε πολύ λίγο καιρό στον περιβόητο Κόχραν, ως ναυαρχίδα – θαλαμηγός με καπετάνιο τον Ανδρέα Μιαούλη! Ο τελευταίος το καλοκαίρι του 1831 την έκαψε στον Πόρο, για να εκδικηθεί τον Καποδίστρια.
Στο μεταξύ ο Κόχραν καθώς έβλεπε να έρχεται η Καρτερία στην Ελλάδα, πήγε στη Μασσαλία, όπου έβλεπε τα γαλλικά ναυπηγεία να ετοιμάζουν πυρετωδώς δύο φρεγάτες για τον Μεχμέτ Αλή! Οι Γάλλοι φιλέλληνες του αγόρασαν ένα μπρίκι, τον Σωτήρα, και του έδωσαν και 350.000 φράγκα για εξοπλισμό. Ο Κόχραν τελικά το Φλεβάρη του 1827 και με 8.000 λίρες στο χρηματοκιβώτιό του ξεκινά για την Ελλάδα, προκειμένου ως αρχιναύαρχος να παραλάβει τα πλοία και να διευθύνει τις επιχειρήσεις! Επισήμως αναγνωρισμένο κράτος δεν υπάρχει! Στρατός τακτικός και ναυτικό οργανωμένο δεν υπάρχει. Κυβέρνηση στην ουσία δεν υπάρχει. Τώρα, ποιος παρέλαβε τα πλοία αυτά, ποιος και πως τα χρεώθηκε και σε ποιον ανήκαν μονάχα ο Κόχραν το γνώριζε. Ο Κόχραν και η παρέα του Άγγλοι και Έλληνες, που σε τούτες τις κρίσιμες στιγμές είχαν αναλάβει μια πολύ σοβαρή αποστολή: Η Ελλάδα να περιοριστεί στην Πελ/σο. Αυτό επέβαλε η αγγλική πολιτική, αυτό και έπρεπε να γίνει. Και ερχόμενος στην Ελλάδα έφερε μαζί και τον στρατηγό Τσώρτς. Ο ένας αρχιστράτηγος, ο άλλος αρχιναύαρχος. Οι μπαρουτοκαπνισμένοι Έλληνες οφείλουν υποταγή στους Άγγλους τυχοδιώκτες. Κολοκοτρώνης, Καραϊσκάκης, Νικηταράς, Μιαούλης, Κανάρης και τόσοι άλλοι πρέπει να τελούν στο εξής υπό διαταγάς. Μάλιστα ο Κόχραν ανακατεύτηκε και στη Γ’ Εθνοσυνέλευση ενεργώντας εναντίον του Καποδίστρια.
Ας σημειωθεί τέλος ότι η Ελλάδα απέκτησε ‘’αρχιστόλαρχο’’, τον Κόχραν, προς ανεπανόρθωτη συμφορά της. Τα χρήματα όμως από τα δάνεια που χρεώθηκε ο ελληνικός λαός κατασπαταλήθηκαν με τον πλέον οδυνηρό και απαίσιο τρόπο. Υπόψη ότι μόνον η ‘’Ελλάς’’ κόστισε τελικά 155.000 λίρες στερλίνες. Τα διπλά δηλαδή απ’ όσα θα πλήρωνε η βρετανική κυβέρνηση για ένα τέτοιο πλοίο.
Απόσπασμα από το υπό έκδοση βιβλίο του φιλολόγου και ερευνητή Οδυσσέα Β. Τσιντζιράκου «ΙΩΑΝΝΗΣ Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ»
Διαβάστε ακόμα:
Ο Λοιμός της εποχής του Ιουστινιανού, 541-542 μ.Χ.
Η δημιουργία και η άνοδος του Ισλαμικού Κράτους
Η εκτέλεση στο Σκοπευτήριο Καισαριανής, Πρωτομαγιά 1944
