Νέα Ελληνικά Γ’ Λυκείου / Νεοελληνική γλώσσα & Λογοτεχνία: 3 μη λογοτεχνικά κείμενα και 15 επαναληπτικές ασκήσεις

Της Μίρκας Καμά

Κείμενο Ι

Παρότι η πρωτοβουλία της εθελοντικής ομάδας ψυχολόγων είναι πρόσφατη, έχουν συγκεντρωθεί πάνω από 400 εθελοντές θεραπευτές, παιδαγωγοί, εκπαιδευτικοί, ενώ έχουν ήδη πολλά αιτήματα. “Στόχος μας είναι να μας προσεγγίσουν άνθρωποι που είναι κλεισμένοι στα σπίτια τους, έχουν ψυχικές δυσκολίες, δεν έχουν χρήματα για να ζητήσουν ψυχοθεραπευτική βοήθεια”, λέει ο κ. Γκότσης[1]. “Θέλουμε να συνδεθούμε με ευπαθείς ομάδες, όπως ΑμεΑ ή τυφλούς”. Γιατί, αν για τον COVID-19 υπάρχουν ευπαθείς ομάδες που κινδυνεύουν περισσότερο αν μολυνθούν, η καραντίνα έχει τις δικές της. “Τα περισσότερα αιτήματα είναι από γυναίκες. Όχι μόνο γιατί ζητάνε πιο εύκολα βοήθεια, αλλά γιατί εκτιμώ ότι είναι πολλές αυτή τη στιγμή που βιώνουν δυσκολίες μέσα στο σπίτι. Στην Ελλάδα δεν έχουμε επίσημα στοιχεία, όμως στην Κύπρο είχαμε 40% αύξηση της ενδοοικογενειακής βίας με την καραντίνα. Υπολογίστε επίσης ανθρώπους που ήταν ήδη σε ψυχική δυσκολία ή φροντιστές – ανθρώπους που μεγαλώνουν παιδιά με ειδικές ανάγκες, που φροντίζουν άτομα με Αλτσχάιμερ, καρκίνο. Αντιλαμβάνεστε τι βάρος θα δεχτούν. Ή οικογένειες που ζουν στριμωγμένες, που θα βρεθούν χωρίς προσωπικό χώρο και χρόνο-θα δημιουργηθούν “Σπιρτόκουτα”.

[…] Τι πρέπει να κάνουμε; Τα κοινωνικά δίκτυα μπορούν να παίξουν ρόλο; “Ναι, θετικό ρόλο αν μας φέρουν σε μια συνάντηση, σε ομάδες αυτοβοήθειας, ενίσχυσης ή χόμπι. Μπορεί όμως να λειτουργήσουν και ως όργανα διασποράς ψευδών ειδήσεων ή συγκέντρωσης αιρετικών. Θέλω να ελπίζω ότι μπορούμε να φτιάξουμε κοινότητες μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα για όσο καιρό χρειαστεί”. Μήπως η καραντίνα όμως είναι ευλογία;Μήπως δεν θα έπρεπε να γκρινιάζουμε, αλλά να την αξιοποιήσουμε; “Αυτή η θετικοποίηση είναι λάθος. “Έχουμε ελεύθερο χρόνο”, λέμε. Αυτό είναι μια αυταπάτη. Ο χρόνος ορίζεται με βάση την επιλογή μας. Αν εγώ δεν αποφάσισα ότι θέλω χρόνο και μου τον δώσεις, τι να τον κάνω; Θα βυθιστώ. Η άλλη παγίδα είναι ο χρόνος με τα παιδιά και την οικογένεια. Ορίζουμε τον εαυτό μας τοποθετώντας τον μες στον χώρο και στον χρόνο. Αν καταργηθεί το πλαίσιο, σημαίνει ότι κατά κάποιον τρόπο καταργείται και η αίσθηση του εγώ. Και αυτό σημαίνει ότι είναι πιθανό να οδηγηθούμε στη βία και όχι στη σύνδεση. Κάποιοι έχουν χώρο ώστε ο καθένας να απομονώνεται. Αυτοί όμως που ζουν σε ένα σπιρτόκουτο πώς το βιώνουν;Το “έχεις χρόνο για τα παιδιά σου” εκεί θα γίνει ωρολογιακή βόμβα”.

Πώς το έλεγε ο Λέοναρντ Κοέν στο “Anthem”; “Υπάρχει μια ρωγμή στα πάντα, έτσι μπαίνει φως”. Αυτή τη ρωγμή πρέπει να αναζητήσουμε, λέει ο κ. Γκότσης. ¨Ποια είναι η ρωγμή στην εμπειρία μας που θα αφήσει το φως να μπει όταν νιώθουμε ακινητοποιημένοι;Μπορεί να είναι η παιδική μας ηλικία ή η στιγμή που τα καταφέραμε, που βάλαμε ένα όριο, που αντισταθήκαμε, που δημιουργήσαμε, κάπου υπάρχει. […] Ας αναρωτηθούμε ο καθένας για τις ρωγμές του, τις θετικές. Στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, τα κατάφεραν όσοι μπορούσαν να δουν στο μέλλον, όσοι κατάφεραν να παραμένουν συνδεδεμένοι με τη ζωή. Αυτό είναι το βασικό”.

Μαρίνα Ντάνου, Εφημερίδα Καθημερινή, 29/3/2020

Κείμενο ΙΙ

Ο Στέλιος Ράμφος στο iefimerida: «Ο κορωνοϊός μπορεί να εξελιχθεί σε ευλογία»

Κλεισμένος στο σπίτι του στην Πεντέλη, σε καραντίνα για έβδομη μέρα, δουλεύοντας εντατικά στο γραφείο του, ο φιλόσοφος και συγγραφέας Στέλιος Ράμφος μού ομολογεί ότι νιώθει οικεία, άνετα μέσα σε αυτή τη συνθήκη της απομόνωσης. Παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και παραδόξως, μέσα στο γενικό κλίμα αβεβαιότητας και φόβου, νιώθει αισιόδοξος για το πώς αυτή η πανδημία μπορεί να οδηγήσει τους Έλληνες σε μια χρυσή ευκαιρία μεγάλης εσωτερικής αλλαγής και εκσυγχρονισμού του νεοελληνικού πολιτισμού.

Ως εξοικειωμένος με την απομόνωση, έχετε κάποια συμβουλή για εμάς που με την καραντίνα βιώνουμε μια νέα συνθήκη;

Βεβαίως, είναι μια μεγάλη ευκαιρία να αρχίσουμε να γυρνάμε τον χρόνο προς τα μέσα μας. Διότι η εξωστρέφεια έχει και αρνητικά. Δηλαδή, κυνηγάμε το έξω και ξεχνάμε το μέσα. Κυνηγάμε το αποτέλεσμα και ξεχνάμε τα όρια. Ε, νομίζω είναι ώρα να τα ξανασκεφτούμε. Θεωρώ ότι μέσα σε αυτή τη γενική δυστυχία υπάρχουν εξαιρετικές ευκαιρίες.

Τέταρτη μέρα καραντίνας και ήδη έχει αρχίσει να εμφανίζεται ένας εκνευρισμός σε συνδυασμό με μια κατάθλιψη σε αρκετούς…

Το καταλαβαίνω απόλυτα. Είναι άνθρωποι που είχαν δύσκολες σχέσεις με τον εαυτό τους. Προχωρούσαν σε υποκατάστατες ενέργειες και σχέσεις, για να κρύψουν την εσωτερική πίεση. Τώρα είναι υποχρεωμένοι να σταθούν ενώπιοι ενωπίοις.

Άρα, θα καταλάβουμε αν πραγματικά φταίγαμε για πράγματα που αποδίδαμε σε άλλους;
Ήταν οι συνηθισμένες υπεκφυγές που τις αντιμετωπίζαμε με την εγγύτητα, ξεπερνούσαμε προβλήματα βγαίνοντας από τον εαυτό μας. Τώρα, το μεγάλο στοίχημα είναι ότι πρέπει να μάθουμε την απόσταση. Αυτή η απόσταση που σημαίνει να σκεφτούμε περισσότερο, να στραφούμε μέσα μας και να μάθουμε στο αργό. Η μεγάλη ταχύτητα μάς είχε μάθει σε κάτι γρήγορο που ήταν ένα περιτύλιγμα του αγχώδους. Τώρα ήρθε η ώρα για το αργό: αργά διαβάσματα, αργά ενδιαφέροντα, να σκεφτόμαστε πολύ τα πράγματα, να τα ζυγίζουμε. Εκεί που κυνηγούσαμε αποτελέσματα, τώρα πρέπει να πλουτίσουμε τον χρόνο με μεγάλες στιγμές.

Τι είναι οι μεγάλες στιγμές;

Ενεργά παρόντα που διαρκούν. Παλιά οι ασκητές, οι άνθρωποι που προσεύχονταν, εμπλούτιζαν τον χρόνο. Διότι τώρα, ξέρετε, βρισκόμαστε σε κάτι πολύ σημαντικό και θετικό…

Θετικό;
Βέβαια θετικό. Για πρώτη φορά από εκεί που περιφρονούσαμε τον δημόσιο χώρο και ήταν βρώμικος ενώ είχαμε καθαρά τα διαμερίσματά μας, τώρα που αποσυρόμαστε στα διαμερίσματά μας παίρνουμε στα σοβαρά το έξω. Καταλαβαίνουμε ότι αυτά τα πράγματα είναι απολύτως συνδεδεμένα.

Αντιλαμβανόμαστε την αξία του δημόσιου χώρου δηλαδή…
Βεβαίως, γιατί από εκεί εξαρτάται και ο εσωτερικός χώρος. Υποχρεωνόμαστε σε νέες στάσεις και αντιλήψεις για τα πράγματα.

[…]

Εντέλει και μακροπρόθεσμα μπορούμε να βγούμε κερδισμένοι;

Εξαρτάται από το πώς εμείς θα το αντιμετωπίσουμε

[…]

Βγήκατε να χειροκροτήσετε την Κυριακή νοσηλευτές και γιατρούς; Διάβαζα στο New Yorker ότι τη στιγμή που κλείνει ο δημόσιος χώρος, τα χειροκροτήματα, τα τραγούδια, γίνονται μορφές περφόρμανς.

Δεν το γνώριζα ότι θα γίνει αυτό με τα χειροκροτήματα. Εγώ χειροκροτώ μέσα μου αυτά τα παιδιά κάθε μέρα, ξέρω τι ζουν. Ξέρετε, έχει σημασία η περφόρμανς να μην έχει το νόημά της στον εαυτό της. Να μην αθωώνεσαι εσύ για αυτά που δεν κάνεις μέσα από τη συγκεκριμένη κίνηση.

[…]

Ιστορικά, πότε πριν έχει κληθεί ο Έλληνας τόσο έντονα και ακαριαία να αναλάβει την ευθύνη του;

Ποτέ πριν δεν έχει συμβεί αυτό. Γι’ αυτό θεωρώ ότι είναι μια συνθήκη που ενδεχομένως να παίξει ρόλο στην αλλαγή της κοινωνίας και των νοοτροπιών μας, υπό την προϋπόθεση ότι θα πάει καλά. Αν όμως βγουν στην επιφάνεια τα φοβικά μας στοιχεία με αντιδράσεις αντικοινωνικές και σπασμωδικές, τότε θα έχουμε μια φοβερή παλινδρόμηση. Όμως στην πραγματικότητα το μεγάλο μυστικό του κλεισίματος στο δωμάτιο είναι ότι αποτελεί ουσιαστική προϋπόθεση ανοίγματος. Ανοίγουμε όσο σκεφτόμαστε, κλεινόμαστε όσο τρέχουμε προς τα έξω.

Πηγή: iefimerida.gr https://www.iefimerida.gr/ellada/ramfos-synenteyxi-koronoios-synenteyxi, 17/3/2020

ΚΕΙΜΕΝΟ ΙΙΙ

H υπόθεση “μένω σπίτι” εδώ που τα λέμε δεν είναι εύκολη υπόθεση. Κι όταν δεν έχεις συνηθίσει να κάθεσαι σε μια μεριά, τα βρίσκεις δύσκολα.

Σ’ όλη μου τη ζωή απεχθανόμουν τον συνωστισμό. Σαράντα χρόνια στο γραφείο ποτέ δεν μπόρεσα να συνηθίσω τον απέναντι που βήχει σαν να μην υπάρχει αύριο. Τώρα, ένας λόγος παραπάνω.

Αλλά παραδέχομαι ότι είναι φανταστικά να κάθεσαι στο σπίτι: να λιώνεις στον καναπέ χαζεύοντας ντοκιμαντέρ, ταινίες και σειρές που μόνο εσένα ενδιαφέρουν και κανέναν άλλο. Βάζω τραγούδια και τραγουδάω ή, όταν κάτι μου θυμίζουν, κλαίω με την ησυχία μου. Γελάω και μόνη μου επειδή κάτι ξεκαρδιστικό πόσταραν οι φίλοι μου στο Facebook αυτόν τον καιρό.

Προσπαθώ να βρω κάτι έξυπνο για να ανεβάσω την ψυχολογία τους και τη δική μου παράλληλα. Πιστεύω ακράδαντα ότι θα βγούμε δυνατότεροι και πιο σοφοί από όλο αυτό. Οι  σχέσεις θα γίνουν ανθεκτικότερες, θα εκτιμήσουμε ξεχασμένες αξίες και κάποιους που δεν τους “το ΄χαμε” θα τους δούμε με άλλα μάτια. Θα γεννηθούν φιλίες απ’ το τίποτα. Μπορεί και έρωτες. Όσοι δεν πήραμε το μάθημά μας από την κρίση μαθαίνουμε να κάνουμε οικονομία σε προϊόντα που αποδεικνύονται δυσεύρετα στις σημερινές πρωτόγνωρες συνθήκες.

Καλύτερα να δοκιμάζω καινούργιες συνταγές και να ζωγραφίζω παρά να ακούω και να διαβάζω άρθρα που μου μαυρίζουν την ψυχή. Επιλέγω να ενημερώνομαι από αξιόπιστες πηγές, δεν θα μου γίνει κι ο εγκέφαλος σούπα.

“Εσείς δεν ξέρε τι είναι πόλεμος”. Αυτή ήταν η επωδός της μάνας μου σε κάθε καβγά. Τον μελέταγε, τον μελέταγε, να τος κι ο πόλεμος με μορφή κορονοϊού.

Τους συμμαθητές μου “γερόντια” τους ανέβαζα, “γερόντια” τους κατέβαζα, αλλά να που χρειάστηκαν και μου έδωσαν καινούργιες ιδέες για ζεστά. Το παν είναι, εκτός από την καλή ψυχολογία, να είμαστε ενυδατωμένοι. Ζεστός -όχι καυτός – χυμός λεμονιού με μία κουταλιά μέλι ή ζεστό φασκόμηλο με μέλι και λίγο τριμμένο τζίντζερ, αν σας βρίσκεται.

Ξέρουμε όλοι ότι η κορυφή της πανδημίας στην Κίνα πέρασε. Τα κρούσματα μειώθηκαν και οι Κινέζοι δεν είναι μικρόψυχοι. Βοηθάνε. Κι εμάς θα μας βοηθήσουν αν το ζητήσουμε. Δεν μας ξεσυνερίζονται που τους έχουμε περάσει κατά καιρούς γενεές δεκατέσσερις.

Η παγκόσμια κοινότητα κινείται αστραπιαία. Το τεστ αναγνώρισης έγινε σε δύο εβδομάδες. Περισσότερα από 80 φάρμακα δοκιμάζονται. Τουλάχιστον οκτώ επιστημονικές ομάδες εργάζονται ταυτόχρονα για την παραγωγή εμβολίου. Στην πραγματικότητα, σε όλο τον κόσμο ανησυχούν με το ενδεχόμενο τα συστήματα υγείας να μην καταφέρουν να υποστηρίξουν τους λίγους (ποσοστιαία) άτυχους που θα χρειαστούν νοσοκομειακή περίθαλψη. Επομένως, αυτό που χρειάζεται η κάθε χώρα είναι η ψύχραιμη και υπεύθυνη στάση των κατοίκων της, μικρών και μεγάλων, και βέβαια οι καίριες και θαρραλέες αποφάσεις των κυβερνήσεών τους.

Διαλέγω να είμαι αισιόδοξη. Ξέρω ότι κάποιοι είναι υποχρεωμένοι να κυκλοφορούν γιατί είναι αναγκαίο. Εύχομαι να έχουν δύναμη και ψυχραιμία. Γιατροί και νοσηλευτές, αυτές τις μέρες σάς σκέφτομαι πολύ! Κι αυτό θα περάσει και ξέρετε τι θα μείνει μόνο; Οι βαριές κουβέντες που αλλάξαμε επειδή χάσαμε την ψυχραιμία μας. Αισιοδοξία! Μονόδρομος! Κανόνισα να πιούμε τον καφέ μας στο skype με την κουμπάρα μου τη Δέσποινα και πρέπει να σας αφήσω. Θα έχετε κι εσείς δουλειές, έχουμε κι εμείς να πούμε τα δικά μας. Καλή Κυριακή, με υγεία σε όλους!

Ειρήνη Βογιατζή[2], “Οι ιστορίες της Κυριακής”, Καθημερινή, 22/3/2020

ΑΣΚΗΣΕΙΣ:

  1. Πρότεινε έναν τίτλο για το κείμενο Ι
  2. “Ο χρόνος ορίζεται …ωρολογιακή βόμβα” (2η παράγραφος κειμένου Ι): Εξήγησε με δικά σου λόγια το περιεχόμενο του αποσπάσματος
  3. Στο Κείμενο Ι χρησιμοποιούνται μέσα που αντιστοιχούν στην επίκληση στη λογική. Μπορείς να παραθέσεις δύο από αυτά;
  4. Στο Κείμενο Ι φαίνεται πως είναι έντονη η χρήση του α΄πληθυντικού προσώπου. Πώς ερμηνεύεις αυτή την επιλογή της συντάκτριας; Πώς λειτουργεί μέσα στο κείμενο;
  5. Γράψε την περίληψη του Κειμένου ΙΙ.
  6. Σύγκρινε τα κείμενα Ι και ΙΙΙ ως προς: τη θεματική τους, την οπτική γωνία, το ύφος τους.
  7. Εκεί που κυνηγούσαμε αποτελέσματα, τώρα πρέπει να πλουτίσουμε τον χρόνο με μεγάλες στιγμές” (Κείμενο ΙΙ) : Ποιο είδος σύνταξης χρησιμοποιείται και γιατί; Κάνε τη μετατροπή στην αντίθετή της και εντόπισε την αλλαγή που αυτή επιφέρει.
  8. Στο Κείμενο ΙΙ ποια λειτουργία της γλώσσας θεωρείς ότι κυριαρχεί στα “λεγόμενα” του Ράμφου; Τεκμηρίωσε την απάντησή σου με δύο τουλάχιστον παραδείγματα.
  9. Κείμενο Ι : α) Στόχος μας είναι να μας προσεγγίσουν άνθρωποι που είναι κλεισμένοι στα σπίτια τους, έχουν ψυχικές δυσκολίες, δεν έχουν χρήματα για να ζητήσουν ψυχοθεραπευτική βοήθεια, λέει ο κ. Γκότσης

β) Ή οικογένειες που ζουν στριμωγμένες, που θα βρεθούν χωρίς προσωπικό χώρο και χρόνο-θα δημιουργηθούν Σπιρτόκουτα. Να εξηγήσετε τη χρήση του σημείου στίξης των εισαγωγικών στα δύο προηγούμενα παραδείγματα.

  1. Πρότεινε έναν τίτλο για το Κείμενο ΙΙΙ.
  2. Κείμενο ΙΙΙ: πόσταραν, ξεσυνερίζονται, ζητήσουμε, χάσαμε: Γράψε αντίστοιχες με τις προηγούμενες λέξεις αλλά σε λόγιο ύφος.
  3. Κείμενο ΙΙΙ: Στην τελευταία παράγραφο γίνεται έντονη χρήση του θαυμαστικού. Πώς εξηγείς αυτή την επιλογή;
  4. Κείμενο ΙΙΙ : “Πιστεύω ακράδαντα ότι θα βγούμε δυνατότεροι και πιο σοφοί από όλο αυτό” Συμφωνείτε με την άποψη πως σε αυτή την περίοδο λόγου εντοπίζεται επιστημική τροπικότητα που δηλώνει βεβαιότητα;
  5. Στα Κείμενα Ι και ΙΙΙ υπάρχει υποσημείωση με την ιδιότητα δύο προσώπων. Θεωρείτε πως ο τρόπος που εκφράζονται οι συγκεκριμένοι άνθρωποι συνάδει με το επάγγελμά τους; Αιτιολογήστε την άποψή σας
  6. Ένας φίλος σου πιέζεται ψυχολογικά λόγω του εγκλεισμού που υφίσταται, ύστερα από τα μέτρα που ελήφθησαν για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Σε μία επιστολή 300 λέξεων προσπάθησε να τον κάνεις να νιώσει καλύτερα, να τον βοηθήσεις να αντιμετωπίσει ψύχραιμα την κατάσταση και να περάσει εποικοδομητικά το χρόνο του. Πρέπει οπωσδήποτε να αντλήσεις στοιχεία από τα κείμενα αναφοράς.

[1] Ηλίας Γκότσης: Ψυχολόγος

[2] Η Ειρήνη Βογιατζή είναι ζωγράφος

Μίρκα Καμά*

Κλασική Φιλόλογος στο 1ο ΓΕΛ Ευόσμου Θεσσαλονίκης/  Μεταπτυχιακός τίτλος στη Γλωσσοδιδακτική / Καθηγήτρια Μουσικής- πιάνου /  Eπιμόρφωση στη «Μουσικοκινητική αγωγή» στο Καποδιστριακό Αθηνών. – Προπτυχιακή φοιτήτρια στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών Α.Π.Θ. e-mail:mirka.kama[at]gmail.com

Διαβάστε επίσης:

Πώς εξετάζονται τα Αρχαία Ελληνικά και η Νεοελληνική Γλώσσα-Λογοτεχνία στις Πανελλαδικές Εξετάσεις

Φιλολογικά μαθήματα Γ’ ΓΕΛ: Οι τελευταίες οδηγίες του ΥΠΑΙΘ για τη διδασκαλία και αξιολόγηση

Πανελλαδικές ΓΕΛ: Αναλυτικά το ΦΕΚ για τον τρόπο εξέτασης όλων των μαθημάτων

Το Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας Γ΄ ΓΕΛ

Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για τα Νέα Ελληνικά/Νεοελληνική Γλώσσα – Έκθεση, Λογοτεχνία Λυκείου

1. Έκφραση-Έκθεση Α’ Λυκείου, 2. Έκφραση-Έκθεση Β’ Λυκείου, 3. Έκφραση-Έκθεση Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Σχεδιαγράμματα, 6. Γραμματική-Συντακτικό 7. Λογοτεχνία

Ακολουθήστε την επίσημη σελίδα μας στο facebook schooltime για να βλέπετε τις σημαντικότερες ειδήσεις στη ροή του schooltime.gr

Ακολουθήστε μας στο facebook