Νέα Ελληνικά Γ’ Λυκείου / Νεοελληνική γλώσσα: Θέματα Πανελλαδικών προηγούμενων ετών (Καταναλωτισμός, Περιβάλλον) προσαρμοσμένα στο νέο σύστημα

Της Μίρκας Καμά

ΕΚΘΕΣΗ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ: (ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ,  ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ)

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ

α) όπως εξετάστηκαν το 2003

β) όπως μπορεί να εξετάζονταν με το νέο σύστημα  (πρόταση)

ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΕΜΠΤΗ 22 ΜΑΪΟΥ 2003

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ:  ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ

ΚΕΙΜΕΝΟ

Με δεδομένη την οικολογική κρίση, την ακραία ανισότητα της κατανομής των πόρων μεταξύ πλούσιων και φτωχών χωρών, την αδυναμία να συνεχίσει το σύστημα τη σημερινή του πορεία, το απαιτούμενο είναι μια νέα δυναμική πραγματικότητα που η σημασία της δεν μπορεί να συγκριθεί με τίποτε άλλο στο παρελθόν. Αναφέρομαι σε μια πραγματικότητα που θα έβαζε στο κέντρο της ζωής του ανθρώπου σημασίες άλλες από την αύξηση της παραγωγής και της κατανάλωσης και στόχους ζωής διαφορετικούς, για τους οποίους οι άνθρωποι θα μπορούσαν να πουν πως αξίζουν τον κόπο.

Αυτό θα απαιτούσε, φυσικά, μια αναδιοργάνωση των κοινωνικών θεσμών, των εργασιακών, των οικονομικών, των πολιτικών και πολιτιστικών σχέσεων. Ένας τέτοιος προσανατολισμός, όμως, απέχει ανυπολόγιστα από τα όσα σκέπτονται και, ίσως, από τα όσα ποθούν οι άνθρωποι σήμερα. Αυτή είναι η μεγάλη δυσκολία που πρέπει να αντιμετωπίσουμε.

Θα έπρεπε, σκέπτομαι, να θέλουμε μια κοινωνία στην οποία οι οικονομικές αξίες θα έχουν παύσει να κατέχουν κεντρική θέση, όπου η οικονομία θα έχει ξαναμπεί στη θέση της, δηλαδή θα έχει γίνει ένα απλό μέσο του ανθρώπινου βίου και όχι ύστατος σκοπός, στην οποία, επομένως, θα έχουμε παραιτηθεί από την τρελή κούρσα προς μια συνεχώς αυξανόμενη κατανάλωση. Αυτό δεν είναι απλώς αναγκαίο, για να αποφύγουμε την τελεσίδικη καταστροφή του γήινου περιβάλλοντος. Είναι αναγκαίο κυρίως, για να βγούμε από την ψυχική και ηθική εξαθλίωση των σύγχρονων ανθρώπων.

Θα έπρεπε, ακόμα, από εδώ και εμπρός οι άνθρωποι (μιλάω για τις πλούσιες χώρες) να δεχτούν ένα αξιοπρεπές αλλά λιτό βιοτικό επίπεδο και να παραιτηθούν από την ιδέα ότι ο κεντρικός στόχος της ζωής τους είναι να αυξάνεται η κατανάλωσή τους κατά 2 με 3% το χρόνο. Για να το δεχτούν αυτό, θα έπρεπε κάτι άλλο να δίνει νόημα στη ζωή τους. Αυτό το άλλο είναι η ανάπτυξη των ανθρώπων αντί για την ανάπτυξη των σκουπιδοπροϊόντων.

Η ανάπτυξη, βέβαια, των ανθρώπων αντί για την ανάπτυξη των σκουπιδοπροϊόντων θα απαιτούσε μιαν άλλη οργάνωση της εργασίας, η οποία θα έπρεπε να παύσει να είναι αγγαρεία και να γίνει πεδίο προβολής των ικανοτήτων του ανθρώπου˙ μιαν αληθινή δημοκρατία που θα συνεπαγόταν τη συμμετοχή όλων στη λήψη των αποφάσεων˙ μιαν άλλη οργάνωση παιδείας, ώστε να διαπλάθονται πολίτες ικανοί «να άρχουν και να άρχονται βάσει των νόμων» σύμφωνα με τη θαυμάσια έκφραση του Αριστοτέλη.

 Εννοείται ότι όλα αυτά θέτουν τεράστια προβλήματα. Προβλήματα μεγάλης δυσκολίας που όμως, κατά τη γνώμη μου, μπορούν να λυθούν, με την προϋπόθεση ότι η πλειονότητα των ανθρώπων και των ικανοτήτων τους θα κινητοποιηθεί για τη δημιουργία λύσεων, αντί να προβληματίζεται για το πότε θα μπορέσει να αποκτήσει τρισδιάστατη τηλεόραση. Αυτά είναι τα καθήκοντα που έχουμε μπροστά μας και η τραγωδία της εποχής  μας είναι ότι η ανθρωπότητα δεν νοιάζεται γι’ αυτά. Πόσον καιρό ακόμα η ανθρωπότητα θα κατατρύχεται από τις ματαιότητες και τις ψευδαισθήσεις που ονομάζουμε εμπορεύματα; Μια καταστροφή   οποιουδήποτε   είδους   – οικολογική για παράδειγμα –  θα προκαλέσει άραγε μια βίαιη αφύπνιση ή μήπως την εμφάνιση αυταρχικών ή ολοκληρωτικών καθεστώτων; Κανείς δεν μπορεί να απαντήσει σε τέτοιου είδους ερωτήματα.

Εκείνο, πάντως, που μπορούμε να πούμε, είναι ότι όλοι όσοι έχουν συνείδηση του σοβαρού χαρακτήρα των ζητημάτων πρέπει να προσπαθήσουν να μιλήσουν, να ασκήσουν κριτική σ’ αυτή την ξέφρενη πορεία προς την άβυσσο, να ξυπνήσουν τη συνείδηση των συμπολιτών τους.

(Κορνήλιος Καστοριάδης, «Η Άνοδος της Ασημαντότητας», Διασκευή )

ΠΑΛΙΑ ΘΕΜΑΤΑ

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας μια περίληψη του κειμένου που σας δόθηκε   (100-120 λέξεις).

Μονάδες 25

Β1. Να αναπτύξετε με 80-100 λέξεις το νόημα της παρακάτω άποψης του συγγραφέα: «Η ανάπτυξη, βέβαια, των ανθρώπων αντί για την ανάπτυξη των σκουπιδοπροϊόντων θα απαιτούσε μιαν άλλη οργάνωση της εργασίας, η οποία θα έπρεπε να παύσει να είναι αγγαρεία και να γίνει πεδίο προβολής των ικανοτήτων του ανθρώπου».

Μονάδες 10

Β2. Να γράψετε ένα αντώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:

κατανάλωσης, αναδιοργάνωση, κεντρική, δεχτούν, συμμετοχή.

Μονάδες 5

Β3. Ποιους τρόπους και ποια μέσα πειθούς χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στην τέταρτη και πέμπτη παράγραφο του κειμένου; Να δώσετε ένα παράδειγμα για κάθε περίπτωση.

Μονάδες 5

Β4.Τι επιδιώκει ο συγγραφέας με τη χρήση των ερωτήσεων στην προτελευταία παράγραφο του κειμένου;

Μονάδες 5

Γ. Ως μέλος του δεκαπενταμελούς συμβουλίου του Λυκείου σου εκπροσωπείς τους συμμαθητές σου σε μια εκδήλωση της περιοχής σου που έχει ως θέμα το φυσικό περιβάλλον και την ποιότητα ζωής. Να διαμορφώσεις μια εισήγηση με την οποία θα παρουσιάσεις τις επιπτώσεις της υπερκατανάλωσης στον άνθρωπο και το φυσικό περιβάλλον προτείνοντας και τρόπους αντιμετώπισής τους. (500-600 λέξεις).

Μονάδες 50

ΠΡΟΤΑΣΗ ΜΕ ΤΟ ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Ι. Το κείμενο που προηγήθηκε

 ΙΙ. (ΕΙΚΟΝΑ)

Καταναλωτισμός, Περιβάλλον

KEIMENO III.

Πιέρ Πάολο Παζολίνι

Κοινωνικό άσμα

Τα μάγουλά τους ήταν δροσερά και τρυφερά
Κι ίσως να τους τα είχαν φιλήσει για πρώτη φορά.
Αν τους έβλεπες τις πλάτες, όταν τις γύριζαν
Για να επιστρέψουν στο νεανική αγέλη, έδειχναν μεγαλύτεροι,
Με τα παλτά ριγμένα πάνω σε καλοκαιρινά παντελόνια.
Η φτώχεια τους έκανε να ξεχνάνε πως είναι βαρυχειμωνιά.
Οι γάμπες στραβές κι οι γιακάδες ξηλωμένοι, ίδιοι
Με τους μεγαλύτερους αδελφούς τους, κι ήδη απαξιωμένους
Πολίτες. Αυτοί ωστόσο θα παραμείνουν για κανά δυο χρονάκια
Εκτός συναγωνισμού. Τίποτα δεν μπορεί να σε προσβάλλει,
Σε όποιον δεν μπορείς να τον αποτιμήσεις. Όσο και να το κάνουν
Με τόση, απίστευτη φυσικότητα, άλλο τόσο προσφέρονται στη ζωή.
Και η ζωή με τη σειρά της τους αποζητάει. Φαίνονται και είναι έτοιμοι!
Ανταποδίδουν τα φιλιά, γεύονται το καινούριο.
Φεύγουν μετά, ατσαλάκωτοι όπως ήρθαν.
Επειδή όμως εμπιστεύονται απόλυτα αυτή τη ζωή
Που τους αγαπάει όλους,
Δίνουν όρκους γεμάτους ειλικρίνεια, υπόσχονται
Ένα προσεχές μέλλον γεμάτο αγκαλιές αν όχι και φιλιά.
Ποιος θα κάνει την επανάσταση-αν είναι να γίνει-
Εκτός από αυτά τα παιδιά; Πέστε το: είναι
Έτοιμα,
Όλα με τον ίδιο τρόπο, έτσι όπως σε αγκαλιάζουν,
Έτσι όπως σε φιλούν, με την ίδια μυρωδιά στα μάγουλα.
Το πιστεύω τους όμως δεν θα θριαμβεύσει στον κόσμο.
Ο κόσμος το έχει ήδη καταδικάσει στην αφάνεια.

Α. Να παρουσιάσετε συνοπτικά, σε 60-θ0 λέξεις, το περιεχόμενο των    τεσσάρων    πρώτων παραγράφων του κειμένου Ι.

Μονάδες 15

Β1. α) Σημειώστε με Σωστό (Σ) ή Λάθος (Λ) ανάλογα με την ορθότητα του          περιεχομένου των προτάσεων που ακολουθούν. Να τεκμηριώσετε κάθε      απάντηση παραθέτοντας σχετικά αποσπάσματα από το κείμενο ή   αναφέροντας στοιχεία της εικόνας.

          α. Υπάρχει χάσμα στη διανομή του πλούτου μεταξύ φτωχών και πλούσιων χωρών (κείμενο Ι)

          β. Ο άνθρωπος της εικόνας έχει πνευματικές αναζητήσεις.

          γ. Οι άνθρωποι μεριμνούν για το πώς να αποκτήσουν περισσότερα υλικά αγαθά.(κείμενο Ι)

          δ. Η νοηματοδότηση της ζωής των ανθρώπων, πέρα από τον αύξηση του βιοτικού επιπέδου, είναι περιττή. (κείμενο Ι)

          ε. Οι συνειδητοποιημένοι πρέπει να αντιδρούν στα κακώς κείμενα. (κείμενο Ι)

Μονάδες 10

β)  Προτείνετε μία λεζάντα για την εικόνα.

Μονάδες 5

Β2. Αν ο σκοπός του συγγραφέα είναι να ευαισθητοποιήσει τον αναγνώστη του για το πρόβλημα, πώς το επιτυγχάνει; Για την απάντησή σας να παρατηρήσετε τα σημεία στίξης και τα σχήματα λόγου στη σημασία των λέξεων που επιλέγει ο συγγραφέας. Για να τεκμηριώσετε την απάντησή σας να αναφερθείτε με δύο (2) παραδείγματα από το κείμενο στα σημεία στίξης και με τρία (3) παραδείγματα στα σχήματα λόγου που υποστηρίζουν τον σκοπό του συγγραφέα.

Μονάδες 15

Β3. Συγκρίνοντας το κείμενο Ι με την εικόνα

        α) ποιος κοινός προβληματισμός υπάρχει;

        β) ποιο από τα δύο περιγράφει  μία κατάσταση και ταυτόχρονα προτείνει;

        γ) ποιο είναι πειστικότερο, κατά τη γνώμη σας;

        Δικαιολογήστε τις απαντήσεις σας.

Μονάδες 15

Γ. Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σας, το θέμα του ποιήματος Κοινωνικό Άσμα; Ποια άποψη φαίνεται να υποστηρίζει ο ποιητής; Ποια είναι η δική σας θέση; Στηρίξτε τις απαντήσεις σας σε κειμενικούς δείκτες (100-150 λέξεις)

Μονάδες 15

Δ. Ως μέλος του δεκαπενταμελούς συμβουλίου του Λυκείου σου εκπροσωπείς τους συμμαθητές σου σε μια εκδήλωση της περιοχής σου που έχει ως θέμα τον καταναλωτισμό και την ποιότητα ζωής. Να διαμορφώσεις μια εισήγηση με την οποία θα παρουσιάσεις τις επιπτώσεις της υπερκατανάλωσης και θα παρουσιάσεις τον καίριο ρόλο των νέων στην αντιμετώπισής τους. (300-400 λέξεις)

Μονάδες 30

ΟΔΗΓΙΕΣ (για τους εξεταζόμενους)

  1. Στο τετράδιο να γράψετε μόνο τα προκαταρκτικά (ημερομηνία, εξεταζόμενο μάθημα). Τα θέματα να μην τα αντιγράψετε στο τετράδιο.
  2. Να γράψετε το ονοματεπώνυμό σας στο πάνω μέρος των φωτοαντιγράφων αμέσως μόλις σας παραδοθούν. Καμιά άλλη σημείωση δεν επιτρέπεται να γράψετε.

        Κατά την αποχώρησή σας να παραδώσετε μαζί με το τετράδιο και τα φωτοαντίγραφα.

  1. Να απαντήσετε στο τετράδιό σας σε όλα τα θέματα.
  2. Κάθε απάντηση τεκμηριωμένη είναι αποδεκτή.
  3. Διάρκεια εξέτασης: τρεις (3) ώρες μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων.
  4. Χρόνος δυνατής αποχώρησης : Μια (1) ώρα μετά τη διανομή των φωτοαντιγράφων.

Μίρκα Καμά*

Κλασική Φιλόλογος στο 1ο ΓΕΛ Ευόσμου Θεσσαλονίκης/  Μεταπτυχιακός τίτλος στη Γλωσσοδιδακτική / Καθηγήτρια Μουσικής- πιάνου /  Eπιμόρφωση στη «Μουσικοκινητική αγωγή» στο Καποδιστριακό Αθηνών. – Προπτυχιακή φοιτήτρια στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών Α.Π.Θ. e-mail:mirka.kama[at]gmail.com

Διαβάστε επίσης:

Πώς εξετάζονται τα Αρχαία Ελληνικά και η Νεοελληνική Γλώσσα-Λογοτεχνία στις Πανελλαδικές Εξετάσεις

Φιλολογικά μαθήματα Γ’ ΓΕΛ: Οι τελευταίες οδηγίες του ΥΠΑΙΘ για τη διδασκαλία και αξιολόγηση

Πανελλαδικές ΓΕΛ: Αναλυτικά το ΦΕΚ για τον τρόπο εξέτασης όλων των μαθημάτων

Το Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας Γ΄ ΓΕΛ

Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για τα Νέα Ελληνικά/Νεοελληνική Γλώσσα – Έκθεση, Λογοτεχνία Λυκείου

1. Έκφραση-Έκθεση Α’ Λυκείου, 2. Έκφραση-Έκθεση Β’ Λυκείου, 3. Έκφραση-Έκθεση Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Σχεδιαγράμματα, 6. Γραμματική-Συντακτικό 7. Λογοτεχνία

Ακολουθήστε την επίσημη σελίδα μας στο facebook schooltime για να βλέπετε τις σημαντικότερες ειδήσεις στη ροή του schooltime.gr

Ακολουθήστε μας στο facebook