Νέα Ελληνικά Λυκείου (Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία) – Θεωρία: Επιστολή/Ενδεικτικά Παραδείγματα – Επικοινωνιακό Πλαίσιο
Η Επιστολή διακρίνεται σε: α) τυπική επίσημη και β) σε φιλική
α) Τυπική /Επίσημη
ΔΟΜΗ:
- τόπος και ημερομηνία: (στο άνω δεξιό μέρος της επιστολής).
- Προσφώνηση: (ακριβώς από κάτω αριστερά): “Αξιότιμε κύριε Υπουργέ” ή “Αξιότιμε κύριε πρόεδρε του Διοικητικού Συμβουλίου…” ή “Κύριε Δήμαρχε”, “Αξιότιμε κύριε Χ” (όταν ξέρουμε το όνομα του αποδέκτη) “Αγαπητοί αναγνώστες”.
Η προσφώνηση μπορεί να εκφέρεται απέριττα ή να εμπλουτίζεται με κατάλληλους για την επικοινωνιακή περίσταση προσδιορισμούς π.χ. “Αξιότιμε κύριε διευθυντά…”, “Εκλεκτοί κύριοι σύνεδροι…”
- Πρόλογος: -περιέχει ταυτότητα και ιδιότητα του αποστολέα
–περιέχει το λόγο – σκοπό για τον οποίο γράφεται η επιστολή
-περιέχει συνοπτική αναφορά στο πρόβλημα- θέμα
περιέχει την κεντρική θέση του αποστολέα πάνω στο πρόβλημα
- Δεδομένο: αναλυτική παρουσίαση προβλήματος με χρήση τεκμηρίων (παραδείγματα, γεγονότα).
- Κυρίως θέμα: αναλύουμε τις θέσεις μας με επιχειρήματα, ξεκινώντας απ’ την κεντρική θέση που έχουμε δώσει στον πρόλογο.
- Επίλογος: δηλώνουμε ότι ολοκληρώνουμε την επιστολή (π.χ. κλείνοντας, ολοκληρώνοντας την επιστολή…), διατυπώνουμε με σαφήνεια τη βασική μας πρόταση –αίτημα –ιδέα που αποτελεί το συμπέρασμα,
- Αποφώνηση: – ευχαριστούμε τον αποδέκτη της επιστολής για το χρόνο που μας αφιέρωσε με επίσημο ύφος “Με τιμή” ή “Με βαθύτατη εκτίμηση” ή “Με σεβασμό” ή ‘’ Πάντα στη διάθεση σας’’ .
Σημείωση 1η : Στο μέσο της επιστολής μπορούμε να προσφωνήσουμε πάλι χωρίς το “Αξιότιμε” μπροστά π.χ. Κύριε Χ…
Σημείωση 2η : το ύφος του επιστολικού κειμένου συναρτάται με την επικοινωνιακή περίσταση και μπορεί να είναι: οικείο (ως ένα βαθμό), σοβαρό, επίσημο, επιθετικό ή παρακλητικό.
Γλώσσα: κυριαρχεί η αναφορική λειτουργία λόγω του τυπικού και επίσημου χαρακτήρα του κειμένου, ασχέτως αν χρησιμοποιούμε εναλλαγή των προσώπων (α’ ενικό, β’ πληθυντικό, γ’ ενικό ή πληθυντικό), για να αποδοθεί ο χαρακτήρας του κειμενικού είδους. Πάντως προτιμάται η απλή –καθημερινή γλώσσα
Ύφος: σοβαρό- επίσημο.
Σκοπός: η επικοινωνία με τον παραλήπτη για την ενημέρωση του σχετικά με κάποια γεγονότα –θέματα.
Σύντομο παράδειγμα
“Τώρα που έφτασε η στιγμή της αποφοίτησης σας από το Λύκειο, αξιοποιώντας τις εμπειρίες της σχολικής σας ζωής, να γράψετε μια επιστολή προς τον Υπουργό Παιδείας, στην οποία Θα διατυπώνετε τεκμηριωμένα τις απόψεις σας για τις αλλαγές που Θα Θέλατε να γίνουν στο σχολείο, προκειμένου αυτό να ανταποκρίνεται αποτελεσματικότερα στις απαιτήσεις της σύγχρονης κοινωνίας”. (500 – 600 λέξεις).
(Πανελλαδικές εξετάσεις Γ Λυκείου, Ιούνιος 2000).
Ενδεικτική ανάπτυξη
Ηράκλειο, 15 Ιουνίου 2011
Αξιότιμε κύριε Υπουργέ
ως απόφοιτος Λυκείου, με βάση τις εμπειρίες μου, επιθυμώ να σας εκφράσω τις απόψεις μου για τις αλλαγές. .. επιζητώντας να συμβάλω στην αναβάθμιση του περιεχομένου και των λειτουργιών του. Αρχικά, θα ήθελα να επισημάνω… (Συνεχίζουμε σε γ’ πρόσωπο, όταν χρειάζεται να εκθέσουμε επιχειρήματα). Στη συνέχεια, θεωρώ αναγκαίο να σας αναφέρω… κ.λπ.
Με τιμή
(ονοματεπώνυμο)
(Υπογραφή)
Ολοκληρωμένο παράδειγμα επίσημης επιστολής:
Αθήνα, 20/11/2010
Προς τον Πρόεδρο της (Χ) Δημοκρατίας
Αξιότιμε κύριε Πρόεδρε,
Με την παρούσα επιστολή επιθυμούμε να ενώσουμε τη φωνή μας με όλους εκείνους τους απλούς πολίτες, τους πνευματικούς ανθρώπους και τις διεθνείς οργανώσεις, που από καιρό τώρα έχουν εκφραστεί αρνητικά για την επικείμενη εκτέλεση του θανατοποινίτη Γ.Μ.
Η στάση μας απορρέει απ’ την εδραιωμένη πεποίθηση πως η ενοχή του είναι εξαιρετικά αμφίβολη και πως η καταδίκη του συνιστά προϊόν δικαστικής πλάνης. Φρονούμε λοιπόν πως δικαιότερη θα ήταν η αναψηλάφηση της υπόθεσης, παρά το εσπευσμένο κλείσιμο της με τον πιο τραγικό τρόπο για τον πιθανώς αθώο πρωταγωνιστή της.
Περισσότερο όμως απορρέει απ’ την πίστη μας πως η θανατική ποινή αποτελεί το πλέον ακατάλληλο ποινικό μέσο για την απονομή του δικαίου. Θεωρούμε πως η επιβολή κα εκτέλεση της ακυρώνουν το δικαίωμα στη μεταμέλεια, στραγγαλίζουν το σεβασμό προς την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και εντέλει εξομοιώνουν την πολιτισμένη κοινωνία με τους στυγνότερους εγκληματίες.
Για όλους τους παραπάνω λόγους σας απευθύνουμε έκκληση για απονομή χάριτος. Σας ζητούμε να μη συναινέσετε στο έγκλημα που πρόκειται να διαπραχθεί και να κάνετε χρήση της εξουσίας σας, για να το εμποδίσετε.
Η τύχη μιας ανθρώπινης ζωής εναπόκειται στην κρίση σας και χιλιάδες άνθρωποι απ’ τον κόσμο προσμένουν μ’ ελπίδα την απόφαση σας. Προσδοκία όλων είναι να δώσετε ακόμα ευκαιρία στη ζωή και έτσι να λαμπρύνετε τη χώρα και το πρόσωπο σας με κορυφαία πράξη ανθρωπιάς και αγάπης.
Με σεβασμό
(ονοματεπώνυμο)
(υπογραφή)
Σημείωση: Στις τυπικές επιστολές η επιφώνηση ακολουθείται απ’ το ονοματεπώνυμο και την υπογραφή αποστολέα, αλλά αυτό πρέπει οπωσδήποτε να αποφευχθεί στο κείμενο παραγωγής λόγου εξετάσεων.
β) Φιλική επιστολή
ΔΟΜΗ: (βλ. επίσημη επιστολή)
- Προσφώνηση: “Αγαπητέ Κώστα” ή “Φίλε Κώστα”, Αγαπημένε/η, Πολυαγαπημένε/η κ.τ.λ.
- Αποφώνηση: “Φιλικά” ή “Με αγάπη” ή “Με αισθήματα φιλίας”, ή ‘’Πολλά φιλιά’’, ή Με φιλικούς χαιρετισμούς
Γλώσσα: εξαρτάται από το θέμα της επιστολής. Όμως σε κάθε ανάλογη περίπτωση χρησιμοποιούμε μια μικτή γλώσσα (αναφορική και συγκινησιακή), για να τονιστεί και η σοβαρότητα του ζητήματος αλλά και ο οικείος τόνος που χαρακτηρίζει μια φιλική επιστολή. Χρήση εναλλαγής προσώπων, για να αποδοθεί ο φιλικός τόνος.
Ύφος: άμεσο, οικείο, ελεύθερο κι αυθόρμητο.
Σκοπός: η επικοινωνία με τον παραλήπτη για την ενημέρωση του σχετικά με κάποια γεγονότα –θέματα ή η εκμυστήρευση κάποιων στοχασμών ή επιθυμιών.
Σύντομο παράδειγμα
“Η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης αποτελεί ένα σημαντικό κοινωνικό γεγονός που προσελκύει το γενικό ενδιαφέρον. Υποθέστε ότι σας δίνεται η ευκαιρία να την επισκεφτείτε μαζί με κάποιο φίλο σας που κατοικεί σε μια άλλη χώρα της Ευρώπης. Για το σκοπό αυτό του γράφετε μια επιστολή, με την οποία τον προσκαλείτε στην Ελλάδα. Στην επιστολή σας να αναφέρετε τους λόγους για τους οποίους θεωρείτε σημαντική αυτή την επίσκεψη.)” (400-500 λέξεις)
(Πανελλαδικές εξετάσεις β’ Λυκείου, Σεπτέμβριος 2001).
Ενδεικτική ανάπτυξη
Αγαπητέ Κώστα,
με την επιστολή μου αυτή με ιδιαίτερη χαρά επικοινωνώ μαζί σου και σου εκφράζω τα αισθήματα φιλίας… Όπως γνωρίζεις στις αρχές του Σεπτέμβρη στη πόλη μας διοργανώνεται η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης στην οποία ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να… (Στη συνέχεια χρησιμοποιούμε γ’ πρόσωπο, όταν καταγράφουμε τα επιχειρήματα μας αναφορικά με τη σημασία της επίσκεψης. Έπειτα, συνεχίζουμε εναλλάσσοντας τη συγκινησιακή και την αναφορική γλώσσα και τα πρόσωπα που χρησιμοποιούμε).
Με αισθήματα φίλιας
Ολοκληρωμένο παράδειγμα φιλικής επιστολής:
Θεσ/νίκη, 23/11/2011
Γιώργο,
Μέρες τώρα μια λευκή σελίδα κόλας αναφοράς είναι με φροντίδα ακουμπισμένη στην άκρη του γραφείου μου και με λαχτάρα περιμένει να σου μεταφέρει τα προβλήματα και τους προβληματισμούς μου. Μα πού καιρός και δύναμη…
Χτες, νόμισα πως τα βρήκα. Πήρα το στυλό, τράβηξα μπροστά μου τη σελίδα και ‘κει στην πρώτη αράδα, θαρρώ, με πήρε… ο ύπνος. Ήταν τρεις τα ξημερώματα…
Πίστεψε με, νιώθω πως πνίγομαι. Όλος αυτός ο όγκος των μαθημάτων με πλακώνει. Διαγωνίσματα, βαθμοί, εξετάσεις με κυνηγούν και ανάσα δε μ’ αφήνουν να πάρω. Χτες μ’ έπιασε ο αδελφός μου να απαγγέλλω στον ύπνο μου αποσπάσματα απ’ την Ιστορία και μια άλλη φορά Αρχές Οικονομίας.
Και να πεις πως δε μ’ αρέσουν τα μαθήματα! Καθένα και ένας θησαυρός γνώσης. Ξέρεις, άλλωστε, πως της ευκολίας και της νωθρότητας ποτέ δεν ήμουν.
Αλλά, βρε αδελφέ, έχει και η κούραση τα όρια της. Και τα διαγωνίσματα της προηγούμενης βδομάδας (πέντε μας έβαλαν οι αθεόφοβοι) μου τα θύμισαν για τα καλά. Τι να κάνεις όμως; Το καθήκον, βλέπεις.
Σκέψου, όμως, πώς θα ‘ταν το διάβασμα, αν ελευθερωνόταν από βαθμούς, διαγωνίσματα και εξετάσεις. Φαντάσου πως θα πήγαινες στο σχολείο, χωρίς αυτό το πλάκωμα στην ψυχή. Και η γνώση θα ήταν εκεί και θα σε περίμενε χωρίς καταναγκασμούς και βιασύνες.
Ξέρω, θα πεις πως ονειρεύομαι στον ξύπνιο μου! Μπα! Μάλλον στον ύπνο μου. Κοντεύει πια να ξημερώσει και απ’ ό,τι φαίνεται ο ύπνος με βρίσκει ξανά στο γραφείο.
Σε χαιρετώ
(όνομα)
Τυπικές φράσεις που μπορούν να προσαρμοστούν σε επίσημη επιστολή
Εφόσον καλούμαστε να εκθέσουμε τις απόψεις μας με μια επίσημη επιστολή, θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε τον πρόλογο που ακολουθεί κατάλληλα προσαρμοσμένο στα δεδομένα και κυρίως στα ζητούμενα του θέματος:
Αθήνα, 24/11/2010
Προσφώνηση: Κύριε/Κυρία … (ιδιότητα αυτού/τής προς τον οποίο/α απευθυνόμαστε, π.χ. Διευθυντά/Διευθύντρια, Υπουργέ)
Εισαγωγή/Πρόλογος
Με την επιστολή μου αυτή, θα ήθελα, ως εκπρόσωπος της μαθητικής κοινότητας του σχολείου μας: (έκφραση απόψεων/ενημέρωση/διατύπωση προτάσεων) να αναφερθώ στο…/να σας ενημερώσω/να εκφράσω τις παρατηρήσεις μας για το καίριο/σοβαρό θέμα/ζήτημα/πρόβλημα της/του…. Στόχος μας είναι να αναδείξουμε και να φωτίσουμε ορισμένες πλευρές/πτυχές του από την οπτική γωνία/σκοπιά των μαθητών και να διατυπώσουμε συγκεκριμένες προτάσεις με την ελπίδα ότι μπορεί να είναι χρήσιμες για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του/τη βελτίωση της κατάστασης που επικρατεί. (Υποβολή αιτήματος) Να σας παρακαλέσω/να σας υποβάλω το αίτημα μας να… Θα θέλαμε, επίσης, αν δεν κάνουμε κατάχρηση του πολυτίμου χρόνου σας, να μας επιτρέψετε να σας εξηγήσουμε τους λόγους που μας οδήγησαν στην ενέργεια αυτή.
Κλείσιμο/αποφώνηση
Με την ευαισθησία που γνωρίζουμε ότι σας διακρίνει για τα εκπαιδευτικά θέματα/για τα προβλήματα που απασχολούν τους μαθητές ελπίζουμε ότι θα λάβετε υπόψη σας τις παρατηρήσεις μας/θα εισακουστούν οι προτάσεις μας/ότι θα ανταποκριθείτε στο/στα αίτημα μας/αιτήματά μας και θα προβείτε στις απαραίτητες ενέργειες για την ικανοποίηση του/τους.
Με ιδιαίτερη εκτίμηση
(ονοματεπώνυμο)
(υπογραφή)
Χαρά Ανδρονίδη*
φιλόλογος, ΜΑ
Από το βιβλίο της Χαράς Ανδρονίδη και των Εκδόσεων schooltime.gr «Έκφραση – Έκθεση Γ’ Λυκείου: Θεωρία & Διαγράμματα Θεμάτων»
Επισήμανση:
Προσαρμόστε το εκπαιδευτικό υλικό στα δεδομένα του εκάστοτε μοντέλου εξέτασης – Το εκπαιδευτικό υλικό διατίθεται στο διαδίκτυο αποκλειστικά από το schooltime.gr
Διαβάστε ακόμα:
Νέα Ελληνικά Γ’ Λυκείου: 14 κριτήρια αξιολόγησης για τη συνεξέταση της Ν. Γλώσσας & Λογοτεχνίας
Χρήσιμο υλικό για τα Νέα Ελληνικά / Νεοελληνική γλώσσα & Λογοτεχνία Λυκείου (50+ προτάσεις)
Πώς εξετάζονται τα Αρχαία Ελληνικά και η Νεοελληνική Γλώσσα-Λογοτεχνία στις Πανελλαδικές Εξετάσεις
Φιλολογικά μαθήματα Γ’ ΓΕΛ: Οι τελευταίες οδηγίες του ΥΠΑΙΘ για τη διδασκαλία και αξιολόγηση
Το Πρόγραμμα Σπουδών του μαθήματος της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας Γ΄ ΓΕΛ
Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για τα Νέα Ελληνικά/Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία – Έκθεση Λυκείου
- Ο Πρόλογος, το Κύριο Θέμα και ο Επίλογος στην Έκθεση: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε
- Έκφραση – Έκθεση: Η Αξιολόγηση της Έκθεσης (από το ΚΕΕ)
- Χρήσιμο εκπαιδευτικό υλικό για την περίληψη γραπτού λόγου
- Το επικοινωνιακό πλαίσιο στη Νεοελληνική Γλώσσα: Δοκίμιο, άρθρο, ομιλία
- 250 Σχεδιαγράμματα Εκθέσεων για την Α’ τη Β’ και τη Γ’ Λυκείου
- Κατεβάστε δωρεάν 200+ σχολικά βοηθήματα από το schooltime.gr
1. Νέα ελληνικά Α’ Λυκείου, 2. Νέα ελληνικά Β’ Λυκείου, 3. Νέα ελληνικά Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Σχεδιαγράμματα, 6. Γραμματική-Συντακτικό
