Αρχαία Ελληνικά Β’ και Γ’ Λυκείου, Κείμενο αυτενέργειας (αδίδακτο κείμενο – Ισοκράτης): Ενδεικτικές ασκήσεις γραμματικής & συντακτικού σύμφωνα με το νέο σύστημα εξέτασης
ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ, ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΣ, 12.182–190
(Η Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα)
Η στρατιωτική ανωτερότητα της Αθήνας
Ο ρήτορας απέδωσε την ηγεμονική θέση που είχε καταλάβει κάποτε η Αθήνα στο πολίτευμά της, που για πολλούς αιώνες εξασφάλιζε την εύρυθμη λειτουργία της πόλης και την αξιοκρατία. Συνεχίζοντας τον έπαινο των προγόνων, έκανε λόγο για τις ανιδιοτελείς ευεργεσίες τους προς τους άλλους Έλληνες, για να ισχυρισθεί κατόπιν ότι, αντίθετα με τις αντιλήψεις πολλών, οι Αθηναίοι ξεπερνούσαν τους Σπαρτιάτες ακόμη και στην πολεμική αρετή. Προσπαθώντας να τεκμηριώσει τον ισχυρισμό του, εξιστόρησε τον τρόπο με τον οποίο κατόρθωσαν οι Σπαρτιάτες να επιβληθούν σε όσους υπέταξαν κατά την άφιξή τους στην Πελοπόννησο, στερώντας τους ηττημένους από την ελευθερία και την αξιοπρέπειά τους.
Θαυμάζω δ’ εἴ τινες τὰς μάχας καὶ τὰς νίκας τὰς παρὰ τὸ δίκαιον γιγνομένας μὴ νομίζουσιν αἰσχίους εἶναι καὶ πλειόνων ὀνειδῶν μεστὰς ἢ τὰς ἥττας τὰς ἄνευ κακίας συμβαινούσας, καὶ ταῦτ’ εἰδότες ὅτι μεγάλαι δυνάμεις πονηραὶ δὲ πολλάκις γίγνονται κρείττους ἀνδρῶν σπουδαίων καὶ κινδυνεύειν ὑπὲρ τῆς πατρίδος αἱρουμένων. οὓς πολὺ ἂν δικαιότερον ἐπαινοῖμεν ἢ τοὺς περὶ τῶν ἀλλοτρίων ἑτοίμως ἀποθνήσκειν ἐθέλοντας καὶ τοῖς ξενικοῖς στρατεύμασιν ὁμοίους ὄντας· ταῦτα μὲν γάρ ἐστιν ἔργα πονηρῶν ἀνθρώπων, τὸ δὲ τοὺς χρηστοὺς ἐνίοτε χεῖρον ἀγωνίζεσθαι τῶν ἀδικεῖν βουλομένων θεῶν ἄν τις ἀμέλειαν εἶναι φήσειεν. ἔχοιμι δ’ ἂν τῷ λόγῳ τούτῳ χρήσασθαι καὶ περὶ τῆς συμφορᾶς τῆς Σπαρτιάταις ἐν Θερμοπύλαις γενομένης, ἣν ἅπαντες ὅσοι περ ἀκηκόασιν ἐπαινοῦσι καὶ θαυμάζουσι μᾶλλον ἢ τὰς μάχας καὶ τὰς νίκας τὰς κρατησάσας μὲν τῶν ἐναντίων, πρὸς οὓς δ’ οὐκ ἐχρῆν γεγενημένας· ἃς εὐλογεῖν τινες τολμῶσι, κακῶς εἰδότες ὡς οὐδὲν οὔθ’ ὅσιον οὔτε καλόν ἐστι τῶν μὴ μετὰ δικαιοσύνης καὶ λεγομένων καὶ πραττομένων. ὧν Σπαρτιάταις μὲν οὐδὲν πώποτ’ ἐμέλησεν· βλέπουσι γὰρ εἰς οὐδὲν ἄλλο πλὴν ὅπως ὡς πλεῖστα τῶν ἀλλοτρίων κατασχήσουσιν· οἱ δ’ ἡμέτεροι περὶ οὐδὲν οὕτω τῶν ὄντων ἐσπούδαζον ὡς τὸ παρὰ τοῖς Ἕλλησιν εὐδοκιμεῖν· ἡγοῦντο γὰρ οὐδεμίαν ἂν γενέσθαι κρίσιν οὔτ’ ἀληθεστέραν οὔτε δικαιοτέραν τῆς ὑπὸ παντὸς τοῦ γένους γνωσθείσης. δῆλοι δ’ ἦσαν οὕτως ἔχοντες ἔν τε τοῖς ἄλλοις οἷς διῴκουν τὴν πόλιν, καὶ τοῖς μεγίστοις τῶν πραγμάτων. τριῶν γὰρ πολέμων γενομένων ἄνευ τοῦ Τρωικοῦ τοῖς Ἕλλησι πρὸς τοὺς βαρβάρους, ἐν ἅπασι τούτοις πρωτεύουσαν αὐτὴν παρέσχον. ὧν εἷς μὲν ἦν ὁ πρὸς Ξέρξην, ἐν ᾧ πλέον διήνεγκαν Λακεδαιμονίων ἐν ἅπασι τοῖς κινδύνοις ἢ ’κεῖνοι τῶν ἄλλων, δεύτερος δ’ ὁ περὶ τὴν κτίσιν τῶν ἀποικιῶν, εἰς ὃν Δωριέων μὲν οὐδεὶς ἦλθεν συμπολεμήσων, ἡ δὲ πόλις ἡμῶν ἡγεμὼν καταστᾶσα τῶν οὐκ εὐπορούντων καὶ τῶν ἄλλων τῶν βουλομένων τοσοῦτον τὰ πράγματα μετέστησεν, ὥστ’ εἰθισμένων τῶν βαρβάρων τὸν ἄλλον χρόνον τὰς μεγίστας πόλεις τῶν Ἑλληνίδων καταλαμβάνειν ἐποίησε τοὺς Ἕλληνας, ἃ πρότερον ἔπασχον, ταῦτα δύνασθαι ποιεῖν.
Δραστηριότητες γραμματικής:
- «Θαυμάζω δ’ εἴ τινες… ὁμοίους ὄντας»: να εντοπίσετε τις αντωνυμίες, να αναφέρετε το είδος τους και να αναφέρετε τους όρους στους οποίους αναφέρονται.
- «Θαυμάζω δ’ εἴ τινες … ὁμοίους ὄντας»: να εντοπίσετε όλα τα τριτόκλιτα συμφωνόληκτα ουσιαστικά και να τα μεταφέρετε στην ίδια πτώση, στον άλλο αριθμό.
- «οὓς πολὺ ἂν δικαιότερον ἐπαινοῖμεν … μὲν τῶν ἐναντίων, πρὸς οὓς δ’ οὐκ ἐχρῆν γεγενημένας»: να εντοπίσετε όλους τους τύπους των συνηρημένων ρημάτων και να τους μεταφέρετε στο β’ ενικό και πληθυντικό πρόσωπο της προστακτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή.
- «Θαυμάζω δ’ εἴ τινες τὰς μάχας καὶ τὰς … ὑπὲρ τῆς πατρίδος αἱρουμένων»: να γίνει παραθετική αντικατάσταση των επιθέτων.
Δραστηριότητες συντακτικού:
- «ἔχοιμι δ’ ἂν τῷ λόγῳ τούτῳ … δ’ οὐκ ἐχρῆν γεγενημένας»: να δικαιολογήσετε την επιλογή των συγκεκριμένων εγκλίσεων στο απόσπασμα.
- «ἡγοῦντο γὰρ οὐδεμίαν ἂν … τῆς ὑπὸ παντὸς τοῦ γένους γνωσθείσης»: να αναγνωρίσετε τον πλάγιο λόγο και να τον δηλώσετε με ισοδύναμο τρόπο, εφόσον είναι εφικτό.
- «δῆλοι δ’ ἦσαν … τοῖς μεγίστοις τῶν πραγμάτων»: να εντοπίσετε όλους τους προσδιορισμούς και τις λέξεις που προσδιορίζουν.
- «ὧν εἷς μὲν ἦν ὁ πρὸς Ξέρξην»: να χαρακτηρίσετε το είδος της πρότασης, δικαιολογώντας την απάντησή σας.
- «Θαυμάζω δ’ εἴ τινες τὰς μάχας καὶ τὰς νίκας … ὑπὲρ τῆς πατρίδος αἱρουμένων»: να εντοπίσετε τα υποκείμενα των ρηματικών τύπων, αιτιολογώντας την πτώση τους.
- «οὓς πολὺ ἂν δικαιότερον … στρατεύμασιν ὁμοίους ὄντας»: Να εντοπίσετε τον α’ και β’ όρο σύγκρισης. Να αποδώσετε τον β’ όρο σύγκρισης με ισοδύναμο τρόπο εκφοράς.
Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος
Επισήμανση: Προσαρμόστε το εκπαιδευτικό υλικό στα δεδομένα του εκάστοτε μοντέλου εξέτασης – Το εκπαιδευτικό υλικό διατίθεται στο διαδίκτυο αποκλειστικά από το schooltime.gr
Εκπαιδευτικό υλικό για τα Αρχαία Ελληνικά Λυκείου
- 15 δωρεάν βοηθήματα για το «άγνωστο κείμενο» στα αρχαία ελληνικά
- «Συνοπτικό Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας» δωρεάν e-book
- «Αρχαία Ελληνικά: Ασκήσεις Γραμματικής και Συντακτικού» δωρεάν e-book
- Κατεβάστε δωρεάν τη Γραμματική και το Συντακτικό του Αχιλλέα Τζάρτζανου
- Κατεβάστε δωρεάν 200+ σχολικά βοηθήματα από το schooltime.gr
1. Αρχαία Α’ Λυκείου, 2. Αρχαία Β’ Λυκείου, 3. Αρχαία Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Γραμματική, 6. Συντακτικό 7. Άγνωστο κείμενο
Δείτε τις τελευταίες ειδήσεις στο Newsroom schooltime.gr – Βρείτε μας στο Google News
