Νέα Ελληνικά Λυκείου (Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία): Τα ρηματικά πρόσωπα
Τα ρηματικά πρόσωπα
Το α΄ ενικό πρόσωπο:
Χρησιμοποιείται προκειμένου ο πομπός να μιλήσει για γεγονότα που βίωσε ο ίδιος και να εκθέσει προσωπικές σκέψεις και απόψεις (εμφατική παρουσίαση της προσωπικής του θέσης, καθώς εκφράζει προσωπικές εκτιμήσεις και προσωπικά βιώματα, ενώ διαφοροποιείται από τους υπολοίπους).
Προσδίδει αμεσότητα, ζωντάνια, ζωηρότητα, ενδιαφέρον στο λόγο, καθώς η αφήγηση εμπεριέχει το στοιχείο της προσωπικής μαρτυρίας, ενώ οι σκέψεις προβάλλονται εντονότερα και εναργέστερα στον αναγνώστη.
Ο λόγος ενέχει υποκειμενικότητα, καθώς τα γεγονότα / καταστάσεις προσεγγίζονται μέσα από μια εσωτερική οπτική γωνία.
Η εστίαση είναι εσωτερική και λειτουργεί το προσωπικό φίλτρο του πομπού.
Προκαλεί συγκινησιακή φόρτιση στο δέκτη, καθώς παρακολουθεί και βιώνει προσωπικά βιώματα του πομπού.
Τονίζεται το «εγώ» και ενδεχομένως υποδηλώνει ή δηλώνει με σαφήνεια – σε περίπτωση που γίνεται συνεχής χρήση του – εγωκεντρισμό και εγωπάθεια, πιθανόν μάλιστα και στα όρια της αλαζονείας.
Ο πομπός επιλέγει το α΄ ενικό πρόσωπο για να προσδώσει στο κείμενό του προσωπικό ύφος, ίσως και εξομολογητικό.
Το β΄ ενικό και πληθυντικό πρόσωπο:
Ο πομπός επιλέγει το β΄ ενικό πρόσωπο για να δημιουργήσει στον αναγνώστη την αίσθηση πως απευθύνεται προσωπικά σ’ εκείνον, προσελκύοντας έτσι το ενδιαφέρον του και καθιστώντας το κείμενο πιο άμεσο. Με αυτό τον τρόπο απευθύνεται σε κάθε αναγνώστη ξεχωριστά, προσδίδοντας διαλογικό χαρακτήρα στο λόγο του (ο τόνος γίνεται συνομιλητικός) . Δημιουργεί έναν τεχνητό αγωγό επικοινωνίας με τον ή τους δέκτες του, απευθύνεται άμεσα σ’ αυτούς, είναι σαν να συνομιλεί μαζί τους και έτσι πετυχαίνει να τούς καταστήσει συμμέτοχους στην προβληματική που αναπτύσσει, περνώντας τους με τον πιο άμεσο τρόπο το μήνυμά του.
Το β΄ ενικό πρόσωπο χρησιμοποιείται, επίσης, για να φανεί η παραινετική διάθεση του γράφοντος.
Προσδίδει καθολικότητα στο πρόβλημα/ ζήτημα στο οποίο αναφέρεται, καθώς ο πομπός ενσωματώνει τον εαυτό του στο σύνολο και δείχνει να αποδέχεται απόψεις που ανήκουν στο ευρύ κοινό, αποπνέοντας συλλογικότητα. Επιδιώκει να δημιουργήσει στους δέκτες ένα αίσθημα συλλογικής ευθύνης και ταυτόχρονα να τούς προβληματίσει και να τούς ενεργοποιήσει, ώστε να αναλάβουν το χρέος που τούς αναλογεί απέναντι στο κοινωνικό σύνολο.
Πομπός και δέκτης έχουν κοινή οπτική γωνία και δημιουργείται μια αίσθηση οικειότητας – αμεσότητας ανάμεσά τους.
Το β’ ρηματικό πρόσωπο προσδίδει ζωντάνια, παραστατικότητα και διάθεση για ανθρώπινη επικοινωνία, ενώ το ύφος και ο λόγος αποκτούν θεατρικότητα, ενδεχομένως και δραματικότητα.
Το γ΄ ενικό και πληθυντικό:
Αυξάνει την πληροφορικότητα και την αντικειμενικότητα ενός επιχειρηματολογικού κειμένου.
Προσδίδει αμεροληψία, ουδετερότητα, καθώς πρόθεση του πομπού είναι να αποστασιοποιηθεί από τα πράγματα / καταστάσεις και να τα προσεγγίσει στις πραγματικές τους διαστάσεις, μέσα από μια εξωτερική οπτική γωνία, από μια μηδενική εστίαση. Έτσι, ο πομπός καθίσταται αντικειμενικός παρατηρητής.
Χρησιμοποιείται για γενικεύσεις σκεπτικών, προκειμένου να προκύψουν συμπεράσματα με ευρύτερη ισχύ και αποδοχή.
Καθιστά το μήνυμα γενικό και το ύφος απρόσωπο και ουδέτερο.
Είναι κατάλληλο για κείμενο πληροφοριακό.
Ο λόγος αποκτά εγκυρότητα.
Πρόκειται για συνήθη επιλογή, όταν ο πομπός θέλει να παρουσιάσει τις απόψεις που καταγράφει ως γενικά αποδεκτές και αντικειμενικά αποτιμημένες.
Το α΄ πληθυντικό πρόσωπο:
Ο πομπός εντάσσει τον εαυτό του μέσα σε ένα ευρύτερο σύνολο ατόμων (συμμετοχικότητα) , ουσιαστικά γίνεται «ένα με αυτούς», μιλάει «μαζί με αυτούς και γι’ αυτούς». Προσδίδει καθολικότητα στο πρόβλημα στο οποίο αναφέρεται, και έτσι πετυχαίνει να τούς ευαισθητοποιήσει κατά τον καλύτερο και πιο αποτελεσματικό τρόπο, να τούς περάσει άμεσα το μήνυμα και ενδεχομένως να τούς πείσει.
Μιλάει εκπροσωπώντας κάποια «ομάδα», στην οποία ανήκει (π.χ. κάποιο πολιτικό κόμμα) και έτσι ο λόγος του αποκτά ευρύτερη διάσταση, καθολικότητα, μεγαλύτερη αποδοχή και ίσως και εγκυρότητα.
Η χρήση του αποπνέει συλλογικότητα, ενώ ο λόγος αποκτά αμεσότητα.
Συγγραφέας και αναγνώστης έχουν κοινή οπτική γωνία-δημιουργείται μια αίσθηση οικειότητας (αμεσότητα) ανάμεσα στον πομπό και στο δέκτη.
O συγγραφέας επιδιώκει να δημιουργήσει στους αναγνώστες ένα αίσθημα
συλλογικής ευθύνης, να τούς προβληματίσει και να τούς ενεργοποιήσει, ώστε να αναλάβουν το χρέος που τούς αναλογεί απέναντι στο κοινωνικό σύνολο.
Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος
Διαβάστε ακόμα:
- Νέα Ελληνικά Γ΄ Λυκείου: Συνεξέταση Γλώσσας – Λογοτεχνίας: Μοντέλο Επιχειρηματολογίας Stephen Toulmin
- Νέα Ελληνικά Γ΄ Λυκείου, Συνεξέταση Γλώσσας – Λογοτεχνίας: «Ανάλυση του λογοτεχνικού χαρακτήρα»
- Νέα Ελληνικά Γ΄ Λυκείου, Συνεξέταση Γλώσσας – Λογοτεχνίας: «Τα σύμβολα στην ποίηση»
- Νέα Ελληνικά Γ΄ Λυκείου: Οι σιωπές/αποσιωπήσεις στην ποίηση, Συνεξέταση Γλώσσας – Λογοτεχνίας
- Νέα Ελληνικά Γ΄ Λυκείου: Λειτουργίες της γλώσσας – Δήλωση/συνυποδήλωση, Συνεξέταση Γλώσσας – Λογοτεχνίας
Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για τα Νέα Ελληνικά/Νεοελληνική Γλώσσα – Έκθεση, Λογοτεχνία Λυκείου
- Ο Πρόλογος, το Κύριο Θέμα και ο Επίλογος στην Έκθεση: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε
- Έκφραση – Έκθεση: Η Αξιολόγηση της Έκθεσης (από το ΚΕΕ)
- 70+ σημεία θεωρίας για μία ολοκληρωμένη επανάληψη στη Νεοελληνική Γλώσσα
- Χρήσιμο εκπαιδευτικό υλικό για την περίληψη γραπτού λόγου
- Το επικοινωνιακό πλαίσιο στη Νεοελληνική Γλώσσα: Δοκίμιο, άρθρο, ομιλία
- 250 Σχεδιαγράμματα Εκθέσεων για την Α’ τη Β’ και τη Γ’ Λυκείου
- Κατεβάστε δωρεάν 200+ σχολικά βοηθήματα από το schooltime.gr
1. Έκφραση-Έκθεση Α’ Λυκείου, 2. Έκφραση-Έκθεση Β’ Λυκείου, 3. Έκφραση-Έκθεση Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Σχεδιαγράμματα, 6. Γραμματική-Συντακτικό 7. Λογοτεχνία
