Στις μέρες μας o άνθρωπος αισθάνεται κυρίαρχο είδος του πλανήτη. Πιστεύει πως η Γη του ανήκει και τίποτα δεν μπορεί να αμφισβητήσει την παρουσία του. Βέβαια, ο πλανήτης που μας φιλοξενεί δημιουργήθηκε πριν από 4,5 δις. χρόνια, με την εμφάνιση του ανθρώπου να πραγματοποιείται μόλις πριν από 200 χιλ. χρόνια. Όπως γίνεται αντιληπτό, στην ύπαρξη της Γης οφείλεται η ανθρώπινη παρουσία και όχι το αντίστροφο. Το μέλλον πιστεύουμε πως είναι άμεσα συνδεδεμένο με τις επιλογές μας και μόνο, όμως υπάρχουν πολλές διαστημικές απειλές που μπορούν να αλλάξουν τις ισορροπίες και τη μορφή του πλανήτη όπως τον γνωρίζουμε σήμερα.
Το τέλος του Ήλιου
Σύμφωνα με υπολογισμούς ένα μέτριο σε μέγεθος αστέρι όπως ο Ήλιος ζει συνολικά 10 δις. χρόνια. Θεωρείται πως το προσδόκιμο ζωής του πλέον είναι τα 5 δις. χρόνια, περίοδος όπου θα έχει εξαντλήσει μεγάλο μέρος των αποθεμάτων του υδρογόνου. Τότε θα αρχίσει να διαστέλλεται και να μετατρέπεται σε κόκκινο γίγαντα, ενώ στη Γη η τρομερή αύξηση της ηλιακής ακτινοβολίας θα κάνει τους ωκεανούς να εξατμιστούν και τα πετρώματα να λιώσουν. Προφανώς κάθε μορφή ζωής πάνω στον πλανήτη θα έχει εξαφανιστεί πολύ καιρό πριν συμβούν όλα αυτά. Στη συνέχεια, η κατάρρευση και η διαστολή του Ηλιου-κόκκινου γίγαντα θα συνεχιστεί καταπίνοντας, λόγω της βαρυτικής έλξης, τους γύρω πλάνητες και μετατρέποντας τον σε λευκό νάνο.
Ηλιακή μαγνητική καταιγίδα
Ο Ήλιος κατά διαστήματα εμφανίζει στην επιφάνεια του ισχυρές εκρήξεις που είναι γνωστές ως Ηλιακές εκλάμψεις. Τότε απελευθερώνονται μεγάλα ποσά ακτινοβολίας και εκτοξεύονται φορτισμένα σωματίδια με υψηλές ταχύτητες. Αν ένας μεγάλος αριθμός τέτοιων σωματιδίων περάσει από το μαγνητικό πεδίο της Γης, τότε μπορούν να αλληλεπιδράσουν με την τεχνολογία και να καταστρέψουν τα δορυφορικά συστήματα επικοινωνίας αλλά και να προκαλέσουν διακοπή ρεύματος σε ολόκληρο τον πλανήτη. Προβλήματα ακόμα και στη διανομή των αγαθών μπορεί να αλλάξουν τις ισορροπίες όπως τις γνωρίζουμε.
Μια πανίσχυρη ηλιακή καταιγίδα, περίπου δέκα φορές ισχυρότερη από οποιαδήποτε έχει καταγραφεί στη σύγχρονη εποχή, εκτιμάται ότι είχε πλήξει τη Γη πριν περίπου 2.600 χρόνια. Μπορεί οι άνθρωποι εκείνης της εποχής να μην επηρεάστηκαν από ένα τέτοιο φαινόμενο, όμως το 1859 που συνέβη η αμέσως επόμενη ισχυρότερη ηλιακή καταιγίδα οδήγησε στην καταστροφή των περισσότερων τηλέγραφων της εποχής και στη διακοπή της επικοινωνίας σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Αντιστροφή του μαγνητικού πεδίου
Το μαγνητικό πεδίο της Γης οφείλεται στην κίνηση ηλεκτρικών φορτίων στον πυρήνα της. Αποτελεί την πρώτη γραμμή άμυνας απέναντι στον ηλιακό άνεμο, δηλαδή τα φορτισμένα σωματίδια που προέρχονται από τον Ήλιο. Στην περίπτωση που περάσουν από την ασπίδα αυτή, θα μπορούσαν να αλληλεπιδράσουν με τα άτομα της ατμόσφαιρας, δίνοντας τους έτσι ενέργεια για να διαφύγουν στο διάστημα. Κάτι τέτοιο θα οδηγούσε στην σταδιακή απώλεια της ατμόσφαιρας της Γης και τον ολοκληρωτικό αφανισμό της ζωής.
Αν θέλουμε βέβαια να δούμε ένα πιο ρεαλιστικό σενάριο, γνωρίζουμε πως οι μαγνητικοί πόλοι της Γης αντιστρέφονται κάθε 200 ή 300 χιλιάδες χρόνια με τη τελευταία φορά που συνέβη όμως κάτι τέτοιο να είναι πριν από 780 χιλ. χρόνια. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες έχει παρατηρηθεί μείωση του μαγνητικού πεδίου της Γης κατά 10-15%, με τους επιστήμονες να υποστηρίζουν πως αποτελεί σημάδι της προετοιμασίας της Γης για την αντιστροφή των πόλων της. Αν συμβεί αυτό, οι μορφές ζωής στον πλανήτη θα εκτεθούν σε ηλιακούς ανέμους που μπορούν να τρυπήσουν το στρώμα του όζοντος. Οι επιπτώσεις μπορεί να είναι καταστροφικές για την ανθρωπότητα, καθώς θα προκαλέσει ολική κατάρρευση των δικτύων παροχής ηλεκτρικής ενέργειας, θα αλλάξει ριζικά το κλίμα της Γης επηρεάζοντας ακόμα και την ανθρώπινη ζωή.
Αστεροειδείς
Οι πτώσεις μετεωριτών και κομητών συμβαίνουν ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Ο αστεροειδής όμως, που χτύπησε τη Γη στο Μεξικό, πριν από περίπου 65 εκατομμύρια χρόνια εξαφάνισε το 75% της τότε ζωής και οδήγησε στην εξαφάνιση των δεινοσαύρων. Τότε η επιφάνεια της Γης ήταν καλυμμένη από υδρογονάνθρακες και η πρόσκρουση οδήγησε στην δημιουργία σκόνης και αιθάλης στην ατμόσφαιρα που οδήγησαν στην ψύξη της. Κάτι τέτοιο σήμερα θα βύθιζε σε χειμώνα για 2 χρόνια τον πλανήτη, μειώνοντας τη φωτοσύνθεση και προκαλώντας ολέθριες συνέπειες. Παρόλο που ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν είναι ιδιαίτερα πιθανό άμεσα, η NASA ανακοίνωσε πως σχεδιάζει τεχνικές εκτροπής αστεροειδών οι οποίες θα γίνονται με ρομποτικά διαστημόπλοια τα οποία θα προσκρούουν πάνω στα διαστημικά σώματα έτσι ώστε να αλλάξουν την καταστροφική τους πορεία προς τη Γη.
Τα παραπάνω σενάρια αποτελούν καταστροφικές απειλές για το όχι και τόσο άμεσο μέλλον. Όπως η ανθρώπινη ζωή έχει αρχή και τέλος, έτσι και η ζωή στον πλανήτη κάποια στιγμή θα πάψει να υπάρχει. Μέχρι τότε μπορούμε να εξερευνούμε το διάστημα και ό,τι αυτό μας προσφέρει έτσι ώστε να μπορέσουμε να πάρουμε απαντήσεις στα περισσότερα ερωτήματα που μας απασχολούν.
Βιβλιογραφία:
- Joanna Wendel, August 07 2019, When Will the Sun Die?
- Jeff Parsons, September 25 2019, Cataclysmic geomagnetic solar storms are inevitable, report claims.
- Chloe Taylor, April 30 2019, Threat to earth posed by meteors must be taken seriously, NASA warns.
- Roff Smith, June 11 2016, Here’s What Happened the Day the Dinosaurs Died.
Παπουτσής Γρηγόρης*
Απόφοιτος του τμήματος Φυσικής Ιωαννίνων με εξειδίκευση στη φιλοσοφία των μαθηματικών από το ΕΚΠΑ.
Επικοινωνία: [email protected], 6981613616
