Πρόκειται για τον ενδέκατο μήνα του Γρηγοριανού Ημερολογίου. Έχει 30 ημέρες. Το όνομά του προέρχεται από τη λατινική λέξη «novem», από την οποία άλλωστε ετυμολογείται η λέξη «November». Σύμφωνα με το παλαιό ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν ο ένατος μήνας, γι’ αυτό και το όνομά του προέρχεται από τον αριθμό εννέα, που στα λατινικά είναι «novem».
Αργότερα, με την προσθήκη του Ιανουαρίου και του Φεβρουαρίου, το ρωμαϊκό ημερολόγιο έγινε δωδεκάμηνο, με αποτέλεσμα ο Νοέμβριος να μετακινηθεί στην ενδέκατη θέση, αλλά διατήρησε την παλιά του ονομασία.
Ο Νοέμβριος λέγεται και Νοέμβρης, Αρχαγγελίτης, Αϊ Ταξιάρχης, Αρχαγγελιάτης, Αϊ Στράτης και Αϊ Στράτηγος (από τη γιορτή των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ στις 8 Νοεμβρίου), Μεσοσπορίτης (εξαιτίας της σποράς δημητριακών), Κρασομηνάς (διότι ανοίγονται τα βαρέλια με το καινούργιο κρασί), Βροχάρης (λόγω των συχνών βροχών), Ανακατωμένος (εξαιτίας των ακατάστατων καιρικών συνθηκών) κ.ά.
Στην αρχαία Ελλάδα ονομαζόταν Μαιμακτηριών (<Μαιμάκτης: θεός των θυελλών), καθώς κατά τη διάρκειά του γιόρταζαν τον Δία για να τον καταπραΰνουν στην αρχή του χειμώνα.
Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος
