Συνέντευξη: Γιώργος Σκάθαρος / Τάσος Αγγελίδης – Γκέντζος
Ο Τάσος Αγγελίδης – Γκέντζος γεννήθηκε στην Κολονία και μεγάλωσε στην Καβάλα, όπου τελείωσε το δημοτικό, το γυμνάσιο και το λύκειο. Αποφοίτησε από το Φιλολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ με μαθήματα ειδίκευσης από τους τομείς της Κλασικής Φιλολογίας και της Μεσαιωνικής και Νεότερης Ελληνικής Φιλολογίας. Παρακολούθησε μεταπτυχιακά μαθήματα στη Νεοελληνική Ποίηση και Πεζογραφία και στη Βυζαντινή Ιστορία. Δίδαξε για χρόνια σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Σήμερα εργάζεται ως φιλόλογος στο Πρώτο Λύκειο του Αμερικανικού Κολεγίου “Ανατόλια”, έχοντας παράλληλα αναπτύξει πολλές εξωσχολικές δραστηριότητες γύρω από τα ταξίδια, τα Μ.Μ.Ε. και τον πολιτισμό. Κυκλοφορούν στα βιβλιοπωλεία 19 βιβλία με το όνομά του. Η εβδομαδιαία εκπομπή του στο Δημοτικό Ραδιόφωνο της Θεσσαλονίκης fm 100,6 και τα τμήματα δημιουργικής γραφής στη ΧΑΝΘ τον γεμίζουν, όπως λέει ο ίδιος, αισιοδοξία και χαρά.
Τον συναντήσαμε στη Θεσσαλονίκη με αφορμή την πρόσφατη έκδοση της νουβέλας «Lacrimae Rerum/Τα δάκρυα των πραγμάτων», αλλά και του συλλογικού έργου «Σταγόνες ζωής»…
Κύριε Γκέντζο, σας ευχαριστώ που δεχτήκατε την πρόσκλησή μου γι’ αυτή τη συνάντηση. Προτείνω να ξεκινήσουμε τη συζήτησή μας με μια αναφορά στο βιβλίο σας που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις Εκδόσεις Ρώμη, τη νουβέλα «Lacrimae Rerum/Τα δάκρυα των πραγμάτων». Μιλήστε μου γι’ αυτό.
Με μεγάλη χαρά θα το κάνω. Μία νουβέλα που αγαπώ πολύ είναι το “Lacrimae rerum”. Το θέμα της κινείται αργά σε ένα επίπεδο αρκετά πάνω από το φυσικό, αυτό που οι περισσότεροι από εμάς ορίζουμε ως φυσιολογικό. Τα αντικείμενα ενός άνδρα θρηνούν την απώλειά του, επαναστατούν, θυμώνουν, στεναχωριούνται, προσπαθώντας παράλληλα να δουν τι θα απογίνουν τα ίδια, τι θα γίνει και με το δικό τους μέλλον καθώς το σπίτι που τα φιλοξενεί τόσα χρόνια αλλάζει πλέον χέρια.
Το Lacrimae Rerum μπήκε στα ράφια των βιβλιοπωλείων σχεδόν ταυτόχρονα με ένα συλλογικό έργο, το μυθιστόρημα «Σταγόνες Ζωής», στο οποίο συμμετέχετε στη συγγραφική ομάδα και παράλληλα υπογράφετε την οργάνωση, τον συντονισμό και την επιμέλεια κειμένου. Πώς προέκυψε αυτή η συνεργασία;
Οι έξι εξαίρετες κυρίες ήταν μαθήτριές μου στα τμήματα δημιουργικής γραφής της ΧΑΝΘ. Συναντηθήκαμε μετά το τέλος του σεμιναρίου και αποφασίσαμε να γράψουμε κάτι μαζί. Δεν ήταν εύκολο να ολοκληρωθούν οι “Σταγόνες Ζωής”, ένα μυθιστόρημα γραμμένο από επτά διαφορετικές πένες! Συνεργαστήκαμε άψογα και οφείλω να το δηλώσω δημόσια. Θα ήθελα με την ευκαιρία αυτής της συνέντευξης να τις ευχαριστήσω και να τονίσω πως η συνεργασία μου μαζί τους ήταν μεγάλη χαρά για μένα. Ένα μεγάλο ευχαριστώ λοιπόν, στην Κωνσταντίνα Αμπατζή, στην Ανθή Θεοχαροπούλου, στη Σοφία Λαπουρίδου, στην Ολυμπία Παλληκαρίδου, στην Εύα Στόικου και στη Στέλλα Σωτήρκου. Τους εύχομαι το μυθιστόρημα “Σταγόνες Ζωής” να είναι μόνο η αρχή και να γράψουν πολλά βιβλία στο μέλλον.
Αν δεν κάνω λάθος, οι «Σταγόνες Ζωής» είναι το 7ο συλλογικό έργο στο οποίο συμμετέχετε. Θα ήθελα να μου πείτε δυο λόγια για τα συλλογικά μυθιστορήματα που έχετε επιμεληθεί.
Μεγάλη πρόκληση αυτά τα μυθιστορήματα. Έμαθα πολλά από τους άλλους και αυτά που έμαθα τα κρατώ σαν φυλακτό μέσα στις αποσκευές μου. Δεν είναι εύκολο πράγμα να συνεργάζεσαι με δέκα και δεκαπέντε ανθρώπους, με ανθρώπους που έχουν κάνει λαμπρή καριέρα, με άνδρες και γυναίκες διαφορετικής ιδεολογίας και αισθητικής. Δεν είναι εύκολο να δεθούν και να γίνουν μυθιστόρημα τα κείμενα τόσων διαφορετικών ανθρώπων. Πρέπει να τους πείσεις πως οφείλουν να συνεργαστούν, να σέβεται ο ένας τον άλλον… Είναι κουραστικό! Θέλει άπειρες ώρες δουλειάς, επιμονή και φαντασία για να βγει ένα αποτέλεσμα που δε θα προσβάλει τους συντελεστές.
Είναι εύκολο να γράφει κανείς μαζί με άλλους; Και γιατί επιλέγει να το κάνει;
Δεν είναι καθόλου εύκολο. Έχει όμως τεράστιο ενδιαφέρον, καθώς ο επιμελητής που προσπαθεί να δέσει την ιστορία… για να γίνει μυθιστόρημα είναι αναγκασμένος να σεβαστεί τις επιλογές τόσων πολλών και διαφορετικών ανθρώπων και ταυτόχρονα να κάνει τις δικές του τομές. Είναι αναγκασμένος να πατήσει πάνω σε αυτές τις ιστορίες καθώς τις διορθώνει. Δε γίνεται διαφορετικά!
Είστε συγγραφέας, εκπαιδευτικός, διδάσκετε δημιουργική γραφή, αρθρογραφείτε, κάνετε ραδιόφωνο… και πολλά ακόμα. Τι σας εκφράζει περισσότερο απ’ όλα αυτά με τα οποία ασχολείστε και πώς τα καταφέρνετε να αντεπεξέλθετε;
Το επάγγελμά μου με εκφράζει. Είμαι φιλόλογος και διδάσκω – περισσότερο από τριάντα χρόνια – δεκαεξάχρονα, δεκαεπτάχρονα και δεκαοκτάχρονα παιδιά. Μου αρέσει να μπαίνω το πρωί στην τάξη, να μαλώνω και να επιβραβεύω τους μαθητές και τις μαθήτριές μου, χαίρομαι όταν αντιλαμβάνομαι πως είμαι αποδεκτός από τα παιδιά, με τους δικούς μου όρους πάντοτε, απολαμβάνω την παρέα κάποιων συναδέλφων, αγαπώ το σχολείο μου και είμαι περήφανος που δουλεύω τα τελευταία είκοσι χρόνια στο Αμερικανικό Κολλέγιο “Ανατόλια”.
Όσον αφορά τις ενασχολήσεις σας, θα ήθελα να μείνουμε λίγο στο κομμάτι «Δημιουργική γραφή». Διδάσκετε δημιουργική γραφή στη ΧΑΝΘ. Για να γίνω συγγραφέας, δεν μου αρκεί το ταλέντο; Τελικά, η γραφή διδάσκεται;
Και τα δύο είναι καλοδεχούμενα. Μερικοί άνθρωποι μένουν στο ταλέντο τους και δεν κάνουν τίποτα. Το να έχει κάποιος ένα ταλέντο δεν είναι τίποτα στην τελική. Καλό είναι ο καθένας από εμάς να ασχολείται με τον εαυτό του, να γνωρίζεται με τα “ταλέντα” του και να τα εξελίσσει. Να τα πηγαίνει μερικά βήματα παρακάτω! Δε διδάσκω δημιουργική γραφή με την ιδιότητα του φιλολόγου, αλλά του συγγραφέα… Προσπαθώ να τους περιγράψω τα δικά μου ταξίδια, ταξίδια που ίσως και να μη χωρούν στα κουτάκια της δημιουργικής γραφής.
Ας πάμε σε πιο «πρακτικά» ζητήματα… Συγγραφή και Βιοπορισμός. Θα ήθελα την άποψή σας πάνω σ’ αυτό.
Ελάχιστοι είναι αυτοί που ζουν από τη συγγραφή. Αυτό είναι μια μεγάλη αλήθεια. Ο χώρος ο συγγραφικός θέλω να πιστεύω πως δεν έχει συνείδηση αυτού που πράττει στον παρόντα χρόνο. Και σε παρελθόντα χρόνο βέβαια τα πράγματα δεν ήταν καλύτερα! Υπάρχουν διάφορες ενώσεις συγγραφέων οι οποίες δέχονται στους κόλπους τους μόνο τους ημέτερους, πιστεύοντας πως οι ίδιοι και οι όμοιοί τους είναι οι καλύτεροι του κόσμου. Είναι γελοίο! Και τραγικό και ανόητο… Δεν υπάρχει στην Ελλάδα ένας συνδικαλιστικός φορέας μέλη του οποίου θα είναι όλοι οι συγγραφείς, όσοι δηλαδή έχουν γράψει έστω και ένα βιβλίο, ο οποίος να μάχεται για τα δικαιώματα των συγγραφέων. Η μία ένωση συγγραφέων κατηγορεί την άλλη, κύριε Σκάθαρε! Κάποιοι αυτοαποκαλούνται “ποιοτικοί” και “λογοτέχνες”, για άλλους λένε πως είναι δεξιοί, για άλλους πως είναι αριστεροί… Σκοτώνονται μεταξύ τους…
Ποιος είναι συγγραφέας, αγαπητέ; Αυτός ο οποίος έχει γράψει – αν το θέλετε και έχει εκδώσει – τουλάχιστον ένα έργο. Όλα τα άλλα είναι για τη διατήρηση και τη γιγάντωση των κυκλωμάτων!
Μπορείτε να μας περιγράψετε την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στο χώρο του βιβλίου; Πόσο έχει επηρεαστεί από την οικονομική κρίση που βιώνει η χώρα μας τα τελευταία χρόνια;
Οι αναγνώστες δεν αγοράζουν πλέον πολλά βιβλία, οι βιβλιοπώλες που βλέπουν τις πωλήσεις τους να καταποντίζονται δεν αποδίδουν στους εκδότες τα χρήματα που τους οφείλουν και ζητούν διαρκώς με διάφορες μορφές έμμεσης διαφήμισης και προβολής να τους αποδώσουν όσο το δυνατόν λιγότερα. Και οι εκδότες δυσκολεύονται να φανούν συνεπείς με τους συγγραφείς και να τους αποδώσουν τα συγγραφικά τους δικαιώματα. Πώς σας ακούγεται όλο αυτό;
Εσείς είστε ευχαριστημένος από τις πωλήσεις των βιβλίων σας;
Είμαι ευχαριστημένος. Θα σας εξηγήσω το γιατί. Όταν βγάζω ένα θεατρικό έργο στις Εκδόσεις “Δωδώνη” δεν περιμένω να πουλήσει τα ίδια αντίτυπα με ένα μυθιστόρημά μου το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Ωκεανός”, το οποίο μπορεί να το βρει κάποιος σε πάνω από πεντακόσια βιβλιοπωλεία σε όλη την Ελλάδα. Και η νουβέλα μου που εκδόθηκε από τις εκδόσεις “Ρώμη” και τα διηγήματα μου που ίσως κάποτε τα μαζέψω σε ένα βιβλίο είναι γνωστό σε όλους μας πως πωλούν λιγότερο από το μυθιστόρημα.
Υπάρχουν κυκλώματα στο χώρο;
Μεγάλα. Τα ξέρουν οι πάντες και κανείς δεν κάνει το παραμικρό. Όλα έχουν την τιμή τους! Τα λέω δημόσια γιατί και επάγγελμα έχω και καριέρα έκανα και δεν περιμένω καμία αναγνώριση από κανέναν. Τα κείμενα μας μιλούν για μας! Κρατώ μικρό καλάθι απέναντι σε βραβεία, πρώτα σε πωλήσεις βιβλία, σε κριτικές, σε προτάσεις καλοκαιρινών, φθινοπωρινών και χειμωνιάτικων τίτλων… Αν θέλετε περισσότερες λεπτομέρειες μπορούμε να κάνουμε μία συνέντευξη μόνο γύρω από τα “κυκλώματα” του βιβλίου.
Πώς μπορεί ένας συγγραφέας να προστατευτεί;
Ο συγγραφέας γράφει. Ο συγγραφέας διαβάζει! Ο συγγραφέας προβληματίζεται. Πειραματίζεται, χαίρεται, λυπάται, μετανιώνει, αναθεωρεί. Όλα αυτά τα κάνει μόνος του! Εμένα με ενδιαφέρει να δω το έργο μου τυπωμένο και να το περάσω έστω και σε δέκα ανθρώπους. Θα είμαι ευχαριστημένος.
Κεφάλαιο «ηλεκτρονικό βιβλίο». Αν και το υποδεχτήκαμε με μεγάλες προσδοκίες, διαπιστώνω κάποια στασιμότητα. Ποια είναι η δική σας άποψη;
Κρίμα. Είναι θέμα παιδείας. Και την παιδεία μας – λυπάμαι που το λέω – δεν τη βλέπω να αλλάζει.
Τι πιστεύετε για την αυτοέκδοση;
Με την αυτοέκδοση είναι λογικό ο εκδότης να παίρνει κάποια χρήματα από την αρχή και να μην ενδιαφέρεται να προωθήσει το βιβλίο, εφόσον έχει βγάλει τα έξοδά του και κάποιο κέρδος. Με την αυτοέκδοση ο συγγραφέας βλέπει το βιβλίο του τυπωμένο και χαίρεται. Μέχρι εδώ όλα καλά! Ας μη μιλήσω για τα κακά της αυτοέκδοσης…
Υπάρχουν νέοι συγγραφείς που σας δίνουν να διαβάσετε τα βιβλία ή τα χειρόγραφά τους για να έχουν τη γνώμη σας;
Έχω διαβάσει χειρόγραφα νέων συγγραφέων και όπου μπορώ βοηθώ. Και μάλιστα βοηθώ χωρίς κανένα αντάλλαγμα.
Ποιες τρεις συμβουλές θα δίνατε σε έναν νέο συγγραφέα;
Να μην ακούει τι του λένε οι άλλοι συγγραφείς και τα κυκλώματά τους, να μην πιστεύει με ευκολία στα λεγόμενα – θέσφατα άλλων συγγραφέων και να γράφει… δίχως να κάνει παρέα με συγγραφείς.
Από το πρώτο σας βιβλίο «Το κουζλούκι και ο πάππος ο Τζότζος» μέχρι και το πρόσφατο «Lacrimae Rerum» μεσολάβησαν δέκα δημιουργικά χρόνια. Τι γεύση σας άφησε αυτή η πορεία στη συγγραφή;
Ένα ταξίδι με πολλές χαρές, αλλά και με πάρα πολλές ώρες δουλειάς. Λύπες δεν μπορώ να φέρω στο μυαλό μου! Έβλεπα τους άλλους να ζουν, τους παρατηρούσα από κάποια απόσταση… κι εγώ έγραφα.
Πότε να περιμένουμε το επόμενο έργο σας;
Σύντομα. Τα συρτάρια είναι γεμάτα! Μπορεί και μέσα στο 2019. Δε πιστεύω πως υπάρχουν κανόνες για το πότε πρέπει να βγει ένα βιβλίο. Ο κάθε δημιουργός κρίνει αυτός πότε εκτεθεί στο κοινό του και θα κοινοποιήσει το έργο του.
Κύριε Γκέντζο, θεωρώ ότι είστε ένας από τους πιο αξιόλογους συγγραφείς και παράλληλα καλός γνώστης του χώρου των εκδόσεων˙ γι’ αυτό, όπως θα έχετε διαπιστώσει, προσπάθησα να εκμεταλλευτώ τη συνάντησή μας, προκειμένου να μας βοηθήσετε να κατανοήσουμε καλύτερα τις ιδιαιτερότητές του. Κλείνοντας, λοιπόν, κι αφού σας ευχαριστήσω για τα όσα ενδιαφέροντα μας είπατε, θα ήθελα να μου υποσχεθείτε μια ακόμη συνάντηση μέσα στους επόμενους μήνες, αφιερωμένη αποκλειστικά στον άνθρωπο και συγγραφέα Τάσο Αγγελίδη – Γκέντζο…
Με μεγάλη χαρά. Θα περιμένω τις ερωτήσεις σας, κύριε Σκάθαρε. Πολλά ευχαριστώ για την δυνατότητα που μου δώσατε. Να είστε γερός εσείς και οι άνθρωποι που αγαπάτε και σας αγαπούν.
Δείτε την προσωπική ιστοσελίδα του Τάσου Αγγελίδη – Γκέντζου εδώ
