Συνέντευξη: schooltime.gr / Βίκυ Καραΐσκου
Η συγγραφέας Βίκυ Καραΐσκου μιλάει στο schooltime.gr για το βιβλίο της με τίτλο «Το Άλλο Πρόσωπο» που μόλις κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις Θερμαϊκός.
Πείτε μας μια φράση που χαρακτηρίζει Το Άλλο Πρόσωπο
Β.Κ. Τα όνειρα χρειάζονται φτερά ανοιχτά.
Έτσι αρχίζει το βιβλίο σας;
Β.Κ. Όχι. Έτσι τελειώνει.
Και πώς αρχίζει;
Β.Κ. Με μια ρήση του Καζαντζάκη από την Ασκητική του: «Ποτέ μην αναγνωρίσεις τα σύνορα του ανθρώπου! Να σπας τα σύνορα!»
Τι μας διηγείται Το Άλλο Πρόσωπο;
Β.Κ. Με αφορμή δυο ερωτικές ιστορίες, της Δάφνης και της Λώρας, των δυο ηρωΐδων, το βιβλίο ξετυλίγει στιγμιότυπα και καθοριστικά γεγονότα από τις ζωές τους. Τις παρακολουθούμε στα ταξίδια τους ανά τον κόσμο – η Δάφνη είναι διαφημίστρια και η Λώρα φωτογράφος – και, ταυτόχρονα, γινόμαστε συμμέτοχοι στο δικό τους εσωτερικό ταξίδι της αλλαγής μέσα από τα διλήμματα που αντιμετωπίζουν, τις εμπειρίες που βιώνουν και τις επιλογές που καλούνται να πραγματοποιήσουν.
Ποιο είναι το «Άλλο» πρόσωπο;
Β.Κ. Είναι ο άγνωστος, συχνά, άλλος μας εαυτός που κουβαλάμε όλοι μέσα μας.
Άρα δεν αναφέρεστε σε ένα τρίτο πρόσωπο μιας σχέσης;
Β.Κ. Όχι, καθόλου! Παρότι καταλαβαίνω γιατί το σκεφτήκατε. Μου δίνετε, όμως, μια πολύ καλή αφορμή για να σας εξηγήσω αυτό που είπα προηγουμένως: Όλοι μας έχουμε έναν άλλο εαυτό τον οποίο συχνά αρνούμαστε ή φοβόμαστε να γνωρίσουμε. Αυτός ο εαυτός μας σχετίζεται με τις μνήμες, τις εμπειρίες και τα συναισθήματα που έκτισαν σιγά σιγά την προσωπικότητά μας. Όλα μαζί δημιουργούν αυτοματισμούς, συνήθειες και συμπεριφορές, και διαμορφώνουν την αντίληψή μας για οτιδήποτε συμβαίνει γύρω μας.
Γιατί είπατε πως συχνά αρνούμαστε ή φοβόμαστε να γνωρίσουμε;
Β.Κ. Γιατί η δύναμη του γνωστού και της συνήθειας είναι αφοπλιστική. Θεωρούμε τόσο φυσικό τον τρόπο που σκεφτόμαστε, νοιώθουμε και αντιδρούμε, ώστε δεν συνειδητοποιούμε πως είμαστε αποτέλεσμα μιας αλυσίδας τυχαίων γεγονότων και πως, κάλλιστα, θα μπορούσε να είμασταν διαφορετικοί. Ακόμα κι όταν δυσανασχετούμε ή καταλαβαίνουμε πως κάναμε κάτι λάθος, συνήθως δεν φτάνουμε στη ρίζα των αιτίων της πράξης μας. Δεν είναι πάντα εύκολο να παίρνουμε απόσταση από τον εαυτό μας, να τον αμφισβητήσουμε και να τον χαρτογραφήσουμε σε βάθος.
Ό,τι λέτε μου θυμίζει λίγο τα δυο πρόσωπα του ρωμαϊκού θεού Ιανού.
Β.Κ. Πράγματι. Είναι ο Θεός με τα δυο πρόσωπα γιατί το ένα κοιτάζει στο παρελθόν και το άλλο στο μέλλον. Όπως και ο καθένας από εμάς: Επιβεβαιώνουμε διαρκώς στο παρόν το οικείο από το παρελθόν μας, και με βάση αυτό πορευόμαστε και στο μέλλον μας.
Πόσο σχετίζεται η διήγηση στο Άλλο Πρόσωπο με τη δική σας ζωή;
Β.Κ. Αν εννοείτε σε ποιο βαθμό είναι αυτοβιογραφικό, θα έλεγα μόνο εν μέρει. Τι εννοώ: Κάθε κεφάλαιο εκτυλίσσεται σε έναν διαφορετικό γεωγραφικό τόπο. Για παράδειγμα, στη Ρώμη, στο Μιλάνο, στην Αθήνα, στη Φιλαδέλφεια, στην Κοπεγχάγη, στην Ινδία. Έχω πάει ή ζήσει σε όλα αυτά τα μέρη. Χρησιμοποίησα τον κάθε τόπο ως σκηνικό γιατί τον γνωρίζω, τον έχω περπατήσει, τον έχω συνδέσει με δικά μου βιώματα, άρα μπορώ να ταυτιστώ συναισθηματικά μαζί του. Μέσα, λοιπόν, σε αυτόν τον οικείο «σκηνικό χώρο» έκτισα τη διήγηση της Δάφνης και της Λώρας, που όμως είναι μυθοπλασία.
Γιατί ήταν σημαντικό για εσάς να ταυτιστείτε τουλάχιστον με ένα μέρος της ζωής των δυο ηρωίδων σας;
Β.Κ. Για να τις πλάσω και να τις περιγράψω καλύτερα. Για να μεταφέρω τις σκέψεις και τα βιώματά τους πολύ πιο εύκολα. Για να σας δώσω την εικόνα των αντιδράσεών τους πολύ πιο προσωπικά, πολύ πιο πειστικά.
Το Άλλο Πρόσωπο βασίζεται σε δυο ερωτικές ιστορίες, είπατε.
Β.Κ. Πράγματι. Μια της Δάφνης και μια της Λώρας. Ξεκινούν, όμως, από το τέλος τους, από τη στιγμή που γίνονται αδιέξοδο και πληγώνουν τις ηρωίδες.
Δεν είναι κάπως απαισιόδοξο αυτό;
Β.Κ. Όχι, καθόλου! Κατ’ αρχάς είναι πολύ ρεαλιστικό. Όλοι μας έχουμε βιώσει το τέλος μιας ερωτικής ιστορίας και έχουμε πονέσει. Κατά δεύτερο, εξαρτάται αν θέλεις να δεις το ποτήρι μισοάδειο ή μισογεμάτο. Έχεις πάντα τη δυνατότητα να διαλέξεις μεταξύ του «μαθαίνω» ή του βυθίζομαι.
Τι κάνουν η Δάφνη και η Λώρα;
Β.Κ. Μαθαίνουν. Τις παρακολουθούμε να ανατρέχουν στις μνήμες τους. Ψάχνουν τα ‘γιατί’ των επιθυμιών, των επιλογών και των προσδοκιών τους. Αντιμετωπίζουν τον εαυτό τους και τη ζωή τους ως παρατηρητές, προσπαθώντας να καταλάβουν, μια διαδικασία σταδιακή, αν και επίπονη.
Είστε ιστορικός τέχνης. Επηρέασε με κάποιο τρόπο η δουλειά σας Το Άλλο Πρόσωπο;
Β.Κ. Πολύ, γιατί δουλειά μου είναι να μελετώ τις εικόνες και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζουν το συναίσθημά μας, δημιουργώντας τις μνήμες, τις εμπειρίες και τη γνώση μας. Ερευνώ την επίπτωση της μνήμης στον τρόπο με τον οποίο χτίζουμε βεβαιότητες και αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα, και το πώς αυτές τις βεβαιότητες τις μετατρέπουμε σε προσδοκίες προβάλλοντάς τες στο μέλλον. Πιο συγκεκριμένα, ασχολούμαι με πολιτισμικές και εθνικές ταυτότητες που είναι συλλογικά, κοινωνικά φαινόμενα, αλλά οι κοινωνίες αποτελούνται από άτομα. Προσπάθησα να μεταφέρω τη γνώση μου αυτή στις προσωπικές ιστορίες της Δάφνης και της Λώρας, και την διηγήθηκα μέσα από τις ερωτικές τους ιστορίες. Ο έρωτας είναι μια εμπειρία εξαιρετικά οικεία σε όλους μας και, έτσι, είναι πολύ εύκολο να γίνει κατανοητός ο μηχανισμός και οι επιπτώσεις της εικόνας, της μνήμης, της εμπειρίας και, φυσικά, του συναισθήματος.
