Ιστορία Προσανατολισμού Γ’ Λυκείου – Οι νέες ενότητες στην εξεταστέα ύλη, «Η διαμόρφωση νέων δεδομένων κατά την Επανάσταση»
Α. ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΕΛΑΤΕΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ (1821-1843)
1. Η διαμόρφωση νέων δεδομένων κατά την Επανάσταση
Ερωτήσεις σύντομης απάντησης:
- Ποιος ήταν ο βασικότερος λόγος/παράγοντας των συγκρούσεων μεταξύ των Ελλήνων, από τη στιγμή που άρχισε η εκδίωξη των Τούρκων;
- Ποιος ήταν ο σκοπός του Δημητρίου Υψηλάντη όταν έφτασε στην Ελλάδα και τι προβλήματα αντιμετώπισε;
- Ποια λύση στο πρόβλημα της ηγεσίας του Αγώνα έδωσε το «Προσωρινόν Πολίτευμα» της Επιδαύρου, ποιοι ευνοήθηκαν και ποιοι αγνοήθηκαν;
- Ποια κόμματα συγκροτήθηκαν στη Β΄ Εθνοσυνέλευση του Άστρους και πώς εξελίχθηκε ο ανταγωνισμός μεταξύ τους;
- Τι γνωρίζετε για τους δύο εμφυλίους πολέμους του 1824;
- Τι γνωρίζετε για το «Πανελλήνιον», τι υπονοούσε το όνομα των τριών πρώτων ελληνικών κομμάτων και ποιοι αποτελούσαν τον πυρήνα τους;
Απαντήσεις στις ερωτήσεις σύντομης απάντησης:
- «Όσο οι Έλληνες ήταν υπόδουλοι … των πρώτων πολιτικών κομμάτων».
- «Όσο οι Έλληνες ήταν υπόδουλοι … συγκροτήθηκαν λοιπόν οι πρώτες παρατάξεις».
- «Το ‘’Προσωρινόν Πολίτευμα’’ της Επιδαύρου … μεταξύ στρατιωτικών και προκρίτων».
- «Στη Β΄ Εθνοσυνέλευση του Άστρους … και τοπικιστικό πνεύμα».
- «Ο διχασμός εξελίχθηκε σε εμφύλιο πόλεμο … οι πληρεξούσιοι στην Γ΄ Εθνοσυνέλευση».
- «Η ύπαρξη των πρώτων κομμάτων … προς τις επιδιώξεις των Δυνάμεων».
Ερωτήσεις κλειστού τύπου, Σωστό/Λάθος:
Ερωτήσεις:
- Οι Έλληνες, όσο ήταν υπόδουλοι στους Τούρκους, τηρούσαν κοινή στάση απέναντι στον κατακτητή.
- Ο Δημήτριος Υψηλάντης έφτασε στην Πελοπόννησο ως Γενικός Επίτροπος της Φιλικής Εταιρείας, με σκοπό την ανάληψη της ηγεσίας της Επανάστασης.
- Οι πρόκριτοι θέλησαν να επιβάλουν ένα δικό τους «Γενικό Οργανισμό της Πελοποννήσου», που θα τους επέτρεπε να συγκεντρώσουν τη στρατιωτική και πολιτική εξουσία στα χέρια τους.
- Η αντίθεση μεταξύ του Δημητρίου Υψηλάντη και των Προκρίτων της Πελοποννήσου είχε ως αντικείμενο μόνο τη δομή τού υπό ίδρυση κρατικού οργανισμού.
- Ο Δημήτριος Υψηλάντης θεωρούσε ότι οι τοπικιστικές τάσεις αποτελούσαν εμπόδιο για την οργάνωση του Αγώνα.
- Το «Προσωρινόν Πολίτευμα» της Επιδαύρου δεν κατάφερε να δώσει λύση στο πρόβλημα της ηγεσίας του Αγώνα.
- Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης κατάφερε να γίνει ρυθμιστής της κατάστασης στην Α΄ Εθνοσυνέλευση.
- Το αποτέλεσμα της Α’ Εθνοσυνέλευσης ήταν τελικά να γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ στρατιωτικών και προκρίτων.
- Στη Β΄ Εθνοσυνέλευση του Άστρους συγκροτήθηκαν δύο ισχυρά κόμματα, των προκρίτων και των αρματολών.
- Οι πρόκριτοι, στη Β΄ Εθνοσυνέλευση, υποστήριξαν πως η ηγεσία της επανάστασης ανήκει σ’ εκείνους που ξέρουν να κάνουν πολιτικούς χειρισμούς.
- Μετά την επικράτηση των προκρίτων, στον Α’ εμφύλιο πόλεμο, η διαμάχη τελείωσε με αμνηστία.
- Τα νέα αντιμαχόμενα στρατόπεδα που διαμορφώθηκαν κατά τη διάρκεια του Β΄ εμφυλίου πολέμου συγκροτήθηκαν με τοπικιστικά κριτήρια.
- Ο Β΄ εμφύλιος πόλεμος τελείωσε με νίκη των Πελοποννησίων προκρίτων.
- Οι πληρεξούσιοι στην Γ΄ Εθνοσυνέλευση συσπειρώθηκαν γύρω από τα τρία κόμματα, το γαλλικό, το αγγλικό και το ρωσικό.
- Ο Καποδίστριας επάνδρωσε ένα συμβουλευτικό όργανο, το Πανελλήνιον, με αντιπροσώπους του γαλλικού και του αγγλικού κόμματος.
- Τα πρώτα τρία ελληνικά κόμματα πήραν τις ονομασίες τους (αγγλικό, γαλλικό, ρωσικό) το καθένα από τους αντιπάλους του.
- Η στάση των πρώτων ξενικών κομμάτων διαμορφωνόταν από τις επιδιώξεις σχετικά με τα προβλήματα που αντιμετώπιζε το υπό δημιουργία κράτος.
Απαντήσεις στις ερωτήσεις κλειστού τύπου (Σωστό/Λάθος) :
- Σωστό
- Λάθος
- Λάθος
- Λάθος
- Σωστό
- Λάθος
- Λάθος
- Λάθος
- Λάθος
- Σωστό
- Σωστό
- Σωστό
- Λάθος
- Σωστό
- Λάθος
- Σωστό
- Σωστό
Ερωτήσεις αντιστοίχισης:
Συνδέστε τα στοιχεία της στήλης Α΄ με τα στοιχεί της στήλης Β΄:
| Στήλη Α΄ | Στήλη Β΄ |
| α. Δημήτριος Υψηλάντης | 1. Κυβερνητικά όργανα τοπικής εμβέλειας |
| β. Πρόκριτοι (Πελοποννήσου) | 2. «Γενικός Οργανισμός της Πελοποννήσου» |
| 3. Συγκεντρωτικό σύστημα διακυβέρνησης | |
| 4. Δομή του υπό ίδρυση κρατικού οργανισμού |
Απαντήσεις στις ερωτήσεις αντιστοίχισης:
α. 2,3,4
β. 1,4
Ορισμοί/ιστορικές έννοιες ενότητας:
- Γενικός Οργανισμός της Πελοποννήσου.
- «Προσωρινόν Πολίτευμα» της Επιδαύρου.
- «Πανελλήνιον»
Ενδεικτικά παραθέματα από το ΚΕΕ (Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας)
ΠΗΓΗ 1
Παρουσιασθείς (σηµ.: ο ∆. Υψηλάντης) εις Ύδραν (σηµ.: το καλοκαίρι του 1821) ως πληρεξούσιος του Γ. επιτρόπου της Αρχής, υποδέχεται και αναγνωρίζεται υπό των προκρίτων· µεταβαίνει εις Σπέτσας και αναγνωρίζεται ωσαύτως· εκείθεν µεταβαίνει εις Άστρος συνωδευµένος µ ε τον επίσκοπον Βρεσθένης, επί τούτω σταλέντα υπό των Πελοποννησίων, όπου, αφ’ ου τον υπεδέχθησαν τα µέλη της Γερουσίας και πολλοί των προκρίτων της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδος και των Νήσων, και των οπλαρχηγών και στρατιωτών, µετέβησαν όλοι εις το εν Βερβένοις στρατόπεδον να συµβουλευθώσι περί των πραγµάτων. Αυτόθι ο Υψηλάντης ανέγνω το έγγραφον, δι’ ου αποκαθίστατο πληρεξούσιος του Γ. επιτρόπου της Αρχής και οι Έλληνες επευφήµησαν… Τότε οι ολιγαρχικοί τον διεφιλονείκησαν το δικαίωµα της επ’ ονόµατι του παραδόσεως του ειρηµένου φρουρίου, τον είπον ότι έπρεπε να παραδοθή εν ονόµατι του έθνους, και τον δίδουσι να εννοήση ότι δεν τον αναγνωρίζουσιν ως τοιούτον οποίος επαρουσιάσθη, και δεν τον παραχωρούσι την εξουσίαν, την οποίαν εν ονόµατι της Αρχής της εταιρείας αντιποιείται. Αυτοί ζητούσι να επικυρώση την Γερουσίαν των, να διευθύνη δε τα πράγµατα, και να κινή τα στρατεύµατα, παρά των συγγενών και των οικείων των διοικούµενα, κατά τας αποφάσεις της Γερουσίας, ήτις έµελλε να ήναι το συµβούλιόν του· προ λίγου µάλιστα εφρόνουν να τον ψηφίσωσι και αυτόν απλούν µέλος, µίαν και µόνην ψήφον έχοντα εις τας αποφάσεις της. Ο δε Υψηλάντης κατά την έννοιαν του τίτλου, πληρεξούσιος του Γ. επιτρόπου, αναπτυχθείσαν υπό του Νεοφύτου Βάµβα, τον οποίον έχει αρχικαγγελλάριον και σύµβουλον, εννοεί να ήναι υπέρτατος άρχων και να διευθύνη τα τε πολιτικά και τα πολεµικά κατά τινάς όρους· να ήναι δε ο πληρεξούσιος αρχιστράτηγος της Ελλάδος και τα στρατεύµατα να εξαρτώνται και να διευθύνωνται απολύτως από αυτόν· θέλει και να διορισθή αντί της Γερουσίας ειδός τι συµβουλίου, να χρησιµεύση ως φροντιστήριον, δια να προµηθεύη τ’ αναγκαία δια τον πόλεµον.
Ν. Σπηλιάδη, Αποµνηµονεύµατα (Α΄ 203-213) [Πηγή: Θέµατα Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας από τις Πηγές, Γ΄ Λυκείου, Αθήνα 1998, σσ. 92-93]
ΠΗΓΗ 2
Είναι αξιοσηµείωτος η προκήρυξις του ∆ηµ. Υψηλάντου (6/18 Οκτωβρίου 1821) δι’ ης διετάχθησαν αι εκλογαί προς συγκρότησιν της Εθνοσυνελεύσεως (σηµ.:της Επιδαύρου), διότι εις αυτήν πλην άλλων τονίζεται ότι ο αγών διεξηγετο υπέρ της απελευθερώσεως του λαού από πάσης καταπιέσεως όχι µόνον από της δυναστικής των Τούρκων, αλλά και από της οικονοµικής των Χριστιανών ισχυρών. «Ήλθον, έγραφεν ο Υψηλάντης, να διεκδικήσουν τα δίκαιά σας, την τιµήν την ζωήν, την περιουσίαν σας· ήλθον να σας δώσω νόµους δικαίου, δικαστήρια αµερόληπτα… Καιρός είναι να παύση πλέον η τυραννία όχι µόνο των Τούρκων, αλλά και η τυραννία των ατόµων εκείνων, τα οποία συµµεριζόµενα τα αισθήµατα των Τούρκων, ζητούν να καταπιέζουν τον λαόν…»
Α. Σβώλου, Τα Ελληνικά Συντάγµατα, 1822-1975/1986, Η συνταγµατική Ιστορία της Ελλάδος, εκδ. Στοχαστής, 1998, σ. 62
ΠΗΓΗ 3
[Αποσπάσµατα από επιστολή του Αλέξ. Μαυροκορδάτου προς τον ∆ηµ. Υψηλάντη (27 Οκτωβρίου 1821). Στην επιστολή αυτή ο Μαυροκορδάτος στρέφεται µ ε πάθος εναντίον του Αλεξ. Υψηλάντη, αλλά κατηγορεί και τον ∆ηµήτριο (Υψηλάντη) απερίφραστα]:
«Ν’ αφήσωµεν τα ονόµατα αρχηγών και πληρεξουσίων και επιτρόπων· να οργανώσωµεν την διοίκησιν από τους ιδίους εντοπίους, των οποίων να γένωµεν ηµείς οδηγοί, καθ’ όσον δυνάµεθα· να την συγκεντρώσωµεν εις ολίγας χείρας, εν όσω να προσκαλέσωµεν κανένα υποκείµενον, οίος ο πρίγκηψ Ευγένιος ή ο κόµης Καποδίστριας ή πας τις άλλος ικανώτερος ηµών. Ν’ αφήσωµεν όλα τα ξένα και να εναγκαλισθώµεν όλα τα εθνικά σχήµατα· να αφήσωµεν ό,τι µας κάµνει υπόπτους εις τας ευρωπαϊκάς δυνάµεις, ως µετέχοντας των Ιακωβινικών φρονηµάτων· να παραστήσωµεν εις την Ευρώπην τα δίκαιά µας όχι µε παχείας λέξεις, αλλά µε λακωνισµόν άξιον των προγόνων µας και µε µετριοφροσύνη».
Ι.Ε.Ε., τόµ. ΙΒ΄, σ. 198
Λαµβάνοντας υπόψη το περιεχόµενο των πηγών και τις πληροφορίες του βιβλίου σας, να παρουσιάσετε τις διαφορετικές απόψεις προκρίτων και Υψηλάντη στο θέµα της διακυβέρνησης της επαναστατηµένης Ελλάδας.
Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος
Διαβάστε επίσης:
Ιστορία Προσανατολισμού – Οι νέες ενότητες στην εξεταστέα ύλη, «Πελατειακά δίκτυα επί τουρκοκρατίας»
- Κατεβάστε δωρεάν 200+ σχολικά βοηθήματα από το schooltime.gr
- Ιστορία Προσανατολισμού Γ΄ Λυκείου – Οι ορισμοί στις Πανελλαδικές εξετάσεις 2000-2018
- Ιστορία Προσανατολισμού Γ’ ΓΕΛ – Ερωτήσεις ανά κεφάλαιο πάνω στην εξεταστέα ύλη
- Ιστορία Προσανατολισμού: Μεθοδολογία ανάλυσης πηγών – παραθεμάτων
- Παράθεμα – Πηγή Ιστορίας Προσανατολισμού Γ’ Λυκείου, Ενότητα Α: Η ελληνική οικονομία μετά την επανάσταση
- Παράθεμα – Πηγή Ιστορίας ΟΠ Γ’ Λυκείου «Η διαμόρφωση και λειτουργία των πολιτικών κομμάτων στην Ελλάδα»
- Ιστορία Προσανατολισμού: Μεθοδολογία ανάλυσης πηγών – παραθεμάτων
- Ιστορία Προσανατολισμού Γ’ ΓΕΛ – Ερωτήσεις ανά κεφάλαιο πάνω στην εξεταστέα ύλη
- 10 προτάσεις για μεθοδική επανάληψη στην Ιστορία Προσανατολισμού
