Αρχαία Γ’ Λυκείου: Θέματα Πανελλαδικών προηγούμενων ετών (2012) προσαρμοσμένα στο νέο σύστημα
ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΜΕΝΑ ΣΤΟ ΝΕΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ:
Α1, Β3, Β5, Γ (όλες οι ασκήσεις).
ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ΄ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΑ 28 ΜΑΪΟΥ 2012
ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ:
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ
Διδαγμένο κείμενο
Ἀριστοτέλους Ἠθικὰ Νικομάχεια (Β3, 1-2/Β6, 1-4)
Σημεῖον δὲ δεῖ ποιεῖσθαι τῶν ἕξεων τὴν ἐπιγινομένην ἡδονὴν ἢ λύπην τοῖς ἔργοις· ὁ μὲν γὰρ ἀπεχόμενος τῶν σωματικῶν ἡδονῶν καὶ αὐτῷ τούτῳ χαίρων σώφρων, ὁ δ’ ἀχθόμενος ἀκόλαστος, καί ὁ μὲν ὑπομένων τὰ δεινὰ καὶ χαίρων ἢ μὴ λυπούμενός γε ἀνδρεῖος, ὁ δὲ λυπούμενος δειλός. Περὶ ἡδονὰς γὰρ καὶ λύπας ἐστὶν ἡ ἠθικὴ ἀρετή· διὰ μὲν γὰρ τὴν ἡδονὴν τὰ φαῦλα πράττομεν, διὰ δὲ τὴν λύπην τῶν καλῶν ἀπεχόμεθα. Διὸ δεῖ ἦχθαί πως εὐθὺς ἐκ νέων, ὡς ὁ Πλάτων φησίν, ὥστε χαίρειν τε καὶ λυπεῖσθαι οἷς δεῖ· ἡ γὰρ ὀρθὴ παιδεία αὕτη ἐστίν.
Δεῖ δὲ μὴ μόνον οὕτως εἰπεῖν, ὅτι ἕξις, ἀλλὰ καὶ ποία τις. Ῥητέον οὖν ὅτι πᾶσα ἀρετή, οὗ ἂν ᾖ ἀρετή, αὐτό τε εὖ ἔχον ἀποτελεῖ καὶ τὸ ἔργον αὐτοῦ εὖ ἀποδίδωσιν, οἷον ἡ τοῦ ὀφθαλμοῦ ἀρετὴ τόν τε ὀφθαλμὸν σπουδαῖον ποιεῖ καὶ τὸ ἔργον αὐτοῦ· τῇ γὰρ τοῦ ὀφθαλμοῦ ἀρετῇ εὖ ὁρῶμεν. Ὁμοίως ἡ τοῦ ἵππου ἀρετὴ ἵππον τε σπουδαῖον ποιεῖ καὶ ἀγαθὸν δραμεῖν καὶ ἐνεγκεῖν τὸν ἐπιβάτην καὶ μεῖναι τοὺς πολεμίους. Εἰ δὴ τοῦτ’ ἐπὶ πάντων οὕτως ἔχει, καὶ ἡ τοῦ ἀνθρώπου ἀρετὴ εἴη ἂν ἡ ἕξις ἀφ’ ἧς ἀγαθὸς ἄνθρωπος γίνεται καὶ ἀφ’ ἧς εὖ τὸ ἑαυτοῦ ἔργον ἀποδώσει. Πῶς δὲ τοῦτ’ ἔσται,… ὧδ’ ἔσται φανερόν, ἐὰν θεωρήσωμεν ποία τίς ἐστιν ἡ φύσις αὐτῆς.
Α1 α. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό που αντιστοιχεί σε κάθε μία από τις παρακάτω περιόδους λόγου και δίπλα σε αυτόν τη λέξη «Σωστό», αν είναι σωστή, ή τη λέξη «Λάθος», αν είναι λανθασμένη, με βάση το αρχαίο κείμενο (Μονάδες 5) :
α. Η διανοητική αρετή σχετίζεται με τις έξεις.
β. Αυτός που απέχει από τις σωματικές ηδονές λέγεται σώφρων.
γ. Δεν αρκεί να οριστεί η “έξις” ως όρος μα και ως ποιότητα.
δ. Ο Αριστοτέλης χρησιμοποιεί πολλά και κουραστικά παραδείγματα.
ε. Η αρετή μπορεί να χαρακτηρίζει τόσο τους ανθρώπους όσο και τα ζώα.
β. Για κάθε μία από τις παραπάνω απαντήσεις να γράψετε στο τετράδιό σας το κομμάτι του αρχαίου κειμένου που την επιβεβαιώνει. (μονάδες 5)
Μονάδες 10
B. Να απαντήσετε στις ακόλουθες ερωτήσεις:
Β1. Ποια είναι η σχέση ηθικής αρετής και ηδονής-λύπης και πώς την εξηγεί ο Αριστοτέλης στο κείμενο που σας δίνεται;
Μονάδες 10
Β2. Ἕξις, ἀρετή, ἔργον: α) να προσδιορίσετε το περιεχόμενο των όρων (μονάδες 9) και β) να εξηγήσετε τη μεταξύ τους σχέση με βάση το κείμενο που σας δίνεται (μονάδες 6).
Μονάδες 10
Β3. Χαρακτηρίστε τις προτάσεις με Σωστό (Σ) ή Λάθος (Λ):
Ο Αριστοτέλης
- Γεννήθηκε στη Χαλκίδα και πέθανε στα Στάγειρα.
- Δε βρήκε τον Πλάτωνα στην Ακαδημία, όταν έφτασε στην Αθήνα το 367 π.Χ.
- Είχε αρμονικές σχέσεις με τους συναδέλφους του στην Ακαδημία.
- Διώχθηκε με αφορμή τη συγγραφή ενός διθυράμβου προς τιμήν του φίλου του Ερμία.
- Επιδίωξε να ορίσει τον όρο “ευδαιμονία”.
Μονάδες 10
Β4. Να αντιστοιχίσετε κάθε μία αρχαία ελληνική λέξη της στήλης Α με την ετυμολογικά συγγενή της νεοελληνική λέξη της στήλης Β.
Στήλη Α Στήλη Β
| σχεδόν | διαδρομή |
| αχάριστος | σημασία |
| ασήμαντος | σχήμα |
| ενδεής | αρμός |
| πρόφαση | παράγωγο |
| διαμονή | τελεολογικός |
| άρτιος | επίμονος |
| τελεσίδικος | αποφατικός |
| δημαγωγός | σιτοδεία |
| καταδρομικό | χάρισμα |
Μονάδες 10
Β5. ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
Πλούταρχος, Εἰ διδακτὸν ἡ ἀρετή,
Τι λοιπόν; ∆εν θα έλεγες και συ ότι «αν οι άνθρωποι δεν γίνονται καλύτεροι µε τη µάθηση, η αµοιβή που δίνεται στους παιδαγωγούς πάει χαµένη»; Αυτοί, δηλαδή, είναι οι πρώτοι που παραλαµβάνουν το παιδί µόλις απογαλακτιστεί και, όπως ακριβώς οι τροφοί πλάθουν το σώµα του µε τα χέρια τους, έτσι οι παιδαγωγοί διαπλάθουν µε τις συνήθειες που του µαθαίνουν το χαρακτήρα του παιδιού, βάζοντάς το να κάνει το πρώτο βήµα του στα χνάρια της αρετής. Έτσι ο Λάκωνας, όταν ρωτήθηκε τι πετύχαινε παιδαγωγώντας, απάντησε: «Κάνω τα σωστά πράγµατα ευχάριστα για τα παιδιά».
Πλούταρχος, Εἰ διδακτὸν ἡ ἀρετή, 439 f. (Μετάφραση: Φιλολογική οµάδα, εκδ. Κάκτος)
Αφού μελετήσετε το παραπάνω μεταφρασμένο απόσπασμα του Πλουτάρχου, να συγκρίνετε τη σημασία που αποδίδεται στο συναίσθημα που ακολουθεί μία πράξη, σε κάθε ένα από τα δύο κείμενα, στον Πλούταρχο και τον Αριστοτέλη. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας.
Μονάδες 10
Γ. Αδίδακτο κείμενο
Θουκυδίδου Ἱστοριῶν VII, 61
Ἄνδρες στρατιῶται Ἀθηναίων τε καὶ τῶν ἄλλων ξυμμάχων, ὁ μὲν ἀγὼν ὁ μέλλων ὁμοίως κοινὸς ἅπασιν ἔσται περί τε σωτηρίας καὶ πατρίδος ἑκάστοις οὐχ ἧσσον ἢ τοῖς πολεμίοις· ἢν γὰρ κρατήσωμεν νῦν ταῖς ναυσίν, ἔστι τῳ τὴν ὑπάρχουσάν που οἰκείαν πόλιν ἐπιδεῖν. ἀθυμεῖν δὲ οὐ χρὴ οὐδὲ πάσχειν ὅπερ οἱ ἀπειρότατοι τῶν ἀνθρώπων, οἳ τοῖς πρώτοις ἀγῶσι σφαλέντες ἔπειτα διὰ παντὸς τὴν ἐλπίδα τοῦ φόβου ὁμοίαν ταῖς ξυμφοραῖς ἔχουσιν. Ἀλλ’ ὅσοι τε Ἀθηναίων πάρεστε, πολλῶν ἤδη πολέμων ἔμπειροι ὄντες, καὶ ὅσοι τῶν ξυμμάχων, ξυστρατευόμενοι αἰεί, μνήσθητε τῶν ἐν τοῖς πολέμοις παραλόγων.
Γ1α. Να γράψετε στο τετράδιό σας τη μετάφραση του αποσπάσματος “ἄνδρες στρατιῶται…ταῖς ξυμφοραῖς ἔχουσιν”.
Μονάδες 10
Γ1β. Ποιες συμβουλές δίνονται στους στρατιώτες ως προς την στάση που πρέπει να διατηρούν στη διάρκεια του πολέμου;
Μονάδες 10
Γ2α. Εντοπίστε τρία τριτόκλιτα ουσιαστικά και μετατρέψτε τα στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού (μονάδες 3)
Γ2β. Αναγνωρίστε γραμματικά τους τύπους: ἀγῶσι, ξυστρατευόμενοι (μονάδες 4)
Γ2γ. Γράψτε τους τύπους που ζητούνται (μονάδες 3)
πάσχειν: ο ίδιος τύπος στον μέλλοντα της ίδιας φωνής
ὄντες: γ΄ πληθυντικό ευκτικής αορίστου β΄
μνήσθητε: γ΄ ενικό οριστικής παρατατικού της ίδιας φωνής
Μονάδες 10
Γ3α. Εντοπίστε και καταγράψτε δύο διαφορετικά είδη ονοματικών ετερόπτωτων προσδιορισμών και αναγνωρίστε τους. (Μονάδες 2)
Γ3β. Εντοπίστε και καταγράψτε τη σύγκριση που παρατίθεται στο κείμενο (α΄όρος σύγκρισης, β΄ όρος, συγκριτική λέξη) και διατυπώστε την με εναλλακτικό τρόπο (μονάδες 4)
Γ3γ. «ἢν κρατήσωμεν ταῖς ναυσίν, ἔστι τῳ τὴν ὑπάρχουσάν που οἰκείαν πόλιν ἐπιδεῖν»: να μεταφέρετε το παραπάνω χωρίο στον πλάγιο λόγο (και με τους δύο τρόπους) εξαρτώντας το από τη φράση «Ὁ Νικίας εἶπεν» (μονάδες 4).
Μονάδες 10
Κλασική Φιλόλογος στο 1ο ΓΕΛ Ευόσμου Θεσσαλονίκης/ Μεταπτυχιακός τίτλος στη Γλωσσοδιδακτική / Καθηγήτρια Μουσικής- πιάνου / Eπιμόρφωση στη «Μουσικοκινητική αγωγή» στο Καποδιστριακό Αθηνών. – Προπτυχιακή φοιτήτρια στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών Α.Π.Θ. e-mail:mirka.kama[at]gmail.com
Διαβάστε επίσης:
Αρχαία Γ’ Λυκείου: Θέματα Πανελλαδικών προηγούμενων ετών (2011) προσαρμοσμένα στο νέο σύστημα
Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για τα Αρχαία Ελληνικά Λυκείου
- Πώς θα εξετάζονται τα Αρχαία ελληνικά στη Β’ και τη Γ’ Λυκείου
- Αρχαία Ελληνικά Γ΄ Λυκείου: Κριτήρια αξιολόγησης από το ΙΕΠ σύμφωνα με τις νέες ρυθμίσεις
- 15 δωρεάν βοηθήματα για το «άγνωστο κείμενο» στα αρχαία ελληνικά
- «Συνοπτικό Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας» δωρεάν e-book
- «Αρχαία Ελληνικά: Ασκήσεις Γραμματικής και Συντακτικού» δωρεάν e-book
- Κατεβάστε δωρεάν τη Γραμματική και το Συντακτικό του Αχιλλέα Τζάρτζανου
- Κατεβάστε δωρεάν 200+ σχολικά βοηθήματα από το schooltime.gr
1. Αρχαία Α’ Λυκείου, 2. Αρχαία Β’ Λυκείου, 3. Αρχαία Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Γραμματική, 6. Συντακτικό 7. Άγνωστο κείμενο
