Της Λαμπρινής Νικούδη
Στις μέρες μας, είναι γεγονός πως το εκπαιδευτικό περιβάλλον είναι αρκετά πιο περίπλοκο και επιδέχεται συνεχόμενες μεταβολές, καθιστώντας επιτακτική ανάγκη την εφαρμογή της διαφοροποιημένης διδασκαλίας στις καθημερινές εκπαιδευτικές διαδικασίες.
Σε αυτό συμβάλλουν, ο διαρκής αυξανόμενος ανομοιογενής μαθητικός πληθυσμός (καταγωγή, πολιτισμικές καταβολές, γλώσσα, επίπεδο μαθησιακής ετοιμότητας, μαθησιακό προφίλ κτλ.), κοινωνικοί λόγοι (ανάγκη για παροχή ίσων ευκαιριών στο σχολείο, προτροπή για ενεργητική πρόσκτηση και αξιοποίηση της γνώσης κτλ.), παιδαγωγικοί παράγοντες (ανάγκη για διαμόρφωση ενός καινοτόμου και δημοκρατικού σχολείου που θα διέπεται από ανάλογες αξίες και την αρμονική ανάπτυξη και αλληλεπίδραση όλων των ατόμων).
Τι σημαίνει όμως η διαφοροποιημένη διδασκαλία;
Η διαφοροποίηση της διδασκαλίας περιλαμβάνει μια σειρά μέτρων για την οργάνωση της διδασκαλίας και της μάθησης, που επιδιώκουν να προσαρμόσουν τη διδασκαλία στις ικανότητες, στην επίδοση, στα ενδιαφέροντα και στις ιδιαίτερες κλίσεις των μαθητών, ώστε να δημιουργήσουν για κάθε μαθητή τις καλύτερες δυνατές συνθήκες προσωπικής ανάπτυξης, αλλά ταυτόχρονα να διασφαλίσουν και ένα κοινά αποδεκτό επίπεδο βασικών γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων (Κανάκης, 2007).
Τι μπορεί να διαφοροποιήσει ο/η εκπαιδευτικός
- Περιεχόμενο – Γνώσεις→ έννοιες και δεξιότητες που ο/η εκπαιδευτικός επιδιώκει να μάθουν οι μαθητές/τριες και τα διδακτικά μέσα (υλικά και μηχανισμοί) μέσω των οποίων επιτυγχάνεται η μάθηση.
- Διαδικασία – Δραστηριότητες →συμμετέχουν οι μαθητές/τριες, για να κατανοήσουν βασικές έννοιες και να χρησιμοποιήσουν βασικές δεξιότητες.
- Αποτέλεσμα – Τρόπος →με τον οποίο δείχνουν οι μαθητές/τριες τι έμαθαν και πώς μπορούν να διευρύνουν περαιτέρω τις γνώσεις τους.
- Μαθησιακό περιβάλλον→ Πώς νιώθει και πώς δουλεύει η τάξη;
Ενδεικτικές Στρατηγικές Διαφοροποίησης
- Διαφοροποιημένες ερωτήσεις
- Διαβαθμισμένες εργασίες
- Φάκελος επιτευγμάτων
- Πολλαπλά κείμενα ή μυθιστορήματα
- Μαθησιακά Κέντρα
- Λογοτεχνικοί κύκλοι
- Χρήση πλούσιου υλικού
Αρχές για αποτελεσματική εφαρμογή της διαφοροποιημένης διδασκαλίας
- Επικέντρωση στα ουσιώδη
- Ευέλικτη εργασία στην τάξη
- Ορθή διαχείριση της τάξης και δημιουργία σχέσεων εμπιστοσύνης- αμοιβαιότητας ανάμεσα στα μέλη
- Συνεχής και αποτελεσματική αξιολόγηση των αναγκών του/της μαθητή/τριας
- Προώθηση τόσο της ομαδικής όσο και της ατομικής εργασίας
- Χρήση ομαδοσυνεργατικών μεθόδων
- Ανταπόκριση στη διαφορετικότητα των μαθητών /τριών
Οφείλουμε να τονίσουμε πως η διαφοροποιημένη διδασκαλία και η παραδοσιακή διδασκαλία έχουν αρκετές αποκλίσεις και αντιθέσεις, ως προς τη φύση, τη δομή και την εφαρμογή τους. Η διαφοροποιημένη διδασκαλία δεν είναι μία επιφανειακή μεταβολή των διδακτικών πρακτικών, ούτε ένα είδος ενισχυτικής διδασκαλίας, ούτε μία μονόπλευρη διδακτική προσέγγιση.
Οι διαφορές των μαθητών εντοπίζονται και λειτουργούν ως βάση για την οργάνωση του μαθήματος. Είναι αποδεκτό πως οι μορφές της νοημοσύνης ποικίλλουν και έτσι πραγματοποιούνται πολλές μορφές διδασκαλίες ανάλογα με το εκάστοτε μαθητικό προφίλ.
Όταν αναφερόμαστε στο μαθητικό προφίλ εννοούμε το οικογενειακό υπόβαθρο του παιδιού, το γνωσιολογικό υπόβαθρο, τις στάσεις και τις δεξιότητες του και το με ποιον τρόπο μαθαίνει.
Η διαφοροποιημένη διδασκαλία είναι ουσιαστικά αναγκαία και χρειάζεται αυξημένη προσπάθεια από τον εκπαιδευτικό. Δεν περιορίζεται σε συγκεκριμένες τεχνικές και μεθόδους και πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλία, ώστε να ανταποκριθεί στις διαφορετικές ανάγκες των παιδιών.
“Δεν υπάρχει τίποτα πιο άνισο από την ίση μεταχείριση των ανίσων”. Αριστοτέλης
Λαμπρινή Νικούδη
Φιλόλογος
