Νέα Ελληνικά/Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία/Έκθεση Α’ Λυκείου: Προφορικός και γραπτός λόγος, σχεδιάγραμμα
Θέμα: Στην επικοινωνία με προφορικό λόγο το μήνυμα εκπέμπεται από τον πομπό και την ίδια χρονική στιγμή προσλαμβάνεται από το δέκτη που βρίσκεται συνήθως στον ίδιο χώρο. Αντίθετα, η επικοινωνία με γραπτό λόγο είναι κατά κανόνα μοναχική δραστηριότητα, στην οποία ο πομπός απευθύνεται σε δέκτη απόντα που προσλαμβάνει το μήνυμα ύστερα από ένα χρονικό διάστημα. Σε ένα κείμενο (400-500 λέξεων) εκθέστε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του προφορικού και του γραπτού λόγου ως μέσων επικοινωνίας.
Ο λόγος διακρίνεται σε προφορικό και γραπτό. Αναντίρρητα, διαπιστώνονται διαφορές ανάμεσα στις δύο μορφές λόγου, όσον αφορά το λεξιλόγιο, τη συνοχή, τη νοηματική πυκνότητα, το ύφος αλλά επισημαίνονται και αποκλίσεις σε επικοινωνιακό και αισθητικό επίπεδο. Ωστόσο, οι διαφορές αυτές δε συνιστούν μέτρο υπεροχής και ανωτερότητας του γραπτού ή του προφορικού λόγου. Γι’ αυτό δεχόμαστε ανεπιφύλακτα την ισοτιμία τους θεωρώντας πως και τα δύο είδη του λόγου προάγουν τον ανθρώπινο πολιτισμό.
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Ο άνθρωπος είναι από τη φύση του έλλογο ον, προικισμένος με τη δυναμική του λόγου, ομιλίας και έκφρασης. Λόγω αυτής ακριβώς της ιδιότητάς του σκέφτεται και μορφοποιεί τη σκέψη του άλλοτε με τον προφορικό λόγο και άλλοτε με τον γραπτό.
ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ
πλεονεκτήματα
≈ Ο ανώτερος πολιτισμός ανακαλύφθηκε με την ανακάλυψη της γραφής.
≈ Τα γραπτά κείμενα γίνονται αθάνατα και αποθηκεύουν γνώσεις προηγούμενων γενιών.
≈ Ο γραπτός λόγος χαρακτηρίζεται από σαφήνεια και ακρίβεια στην έκφραση, από μεστότητα. Είναι επιμελημένος, με φροντισμένη σύνταξη και πλούσιο λεξιλόγιο.
≈ Είναι σαφής γιατί προηγείται σκέψη, μελέτη, προσχεδιασμός. Δεν επιδέχεται αοριστολογίες και σπάνια δέχεται διορθώσεις.
≈ Έχει κύρος και δύσκολα παρερμηνεύεται. Έχει χαρακτήρα επίσημο και μακροβιότητα.
≈ Οι τυχόν αμφιβολίες εκλείπουν με τη βοήθεια των συμφραζομένων και με την προσεκτική μελέτη και εμβάθυνση.
≈ Μπορεί να νικά τη φθορά του χρόνου και τις αδυναμίες της μνήμης.
μειονεκτήματα
≈ Είναι περισσότερο ψυχρός, απρόσωπος, τυπικός.
≈ Είναι ανέκφραστος όσον αφορά τα συναισθήματα του πομπού – γράφοντα γιατί χρησιμοποιεί έναν κώδικα συγκεκριμένο, αυτοματοποιημένο. Δεν έχει την αμεσότητα έστω και αν έπεται απάντηση.
≈ Δεν είναι προσιτός στο μέσο άνθρωπο.
≈ Ο χρόνος που μεσολαβεί φθείρει τα νοήματα, τα αποστεώνει από την επικαιρότητά τους. Δε δίνει τη δυνατότητα άμεσης απόκρισης.
ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
πλεονεκτήματα
• Προηγήθηκε ιστορικά του γραπτού λόγου, καθώς εμφανίζεται με τη δημιουργία των πρώτων κοινωνιών.
• Η προφορική ομιλία υπερέχει ποσοτικά, αφού οι άνθρωποι περισσότερο γράφουν παρά μιλούν.
• Ο προφορικός λόγος διαθέτει παραγλωσσικά (επιτονισμός) και εξωγλωσσικά γνωρίσματα (χειρονομίες, έκφραση προσώπου) και έτσι ο πομπός και ο δέκτης φανερώνουν τη σκέψη, τη στάση, τα συναισθήματα τους.
• Είναι λόγος αυθόρμητος και ανεπιτήδευτος.
• Εκφράζει άμεσα τον συναισθηματικό κόσμο του ανθρώπου. Επιδέχεται επεξηγήσεις, διευκρινίσεις, αντίλογο, αντίθεση. Αντανακλά την όλη ψυχική κατάσταση του ανθρώπου και αποκαλύπτει τον εσωτερικό του κόσμο, γιατί σε συνδυασμό με τις κινήσεις και την όλη έκφραση εξωτερικεύει την κατάσταση της ψυχής. Επειδή είναι απροσχεδίαστος είναι και ειλικρινής. Ευνοεί τον διάλογο.
• Διαθέτει αμεσότητα, καθώς η επικοινωνία συντελείται στον ίδιο χώρο και την ίδια στιγμή.
• Υπερέχει σε περιπτώσεις πολυσημίας, γιατί ο ακροατής μπορεί να ζητήσει διευκρινίσεις από τον ομιλητή.
• Προφορικά οι άνθρωποι επικοινωνούν ακόμα κι αν είναι αναλφάβητοι.
• Στον προφορικό λόγο η γλώσσα εξελίσσεται με ταχύτερους ρυθμούς.
μειονεκτήματα
• Είναι λιγότερο επιμελημένος, απροσχεδίαστος και μπορεί να οδηγήσει σε παρερμηνείες.
• Δεν ευνοεί τον απαίδευτο, μιας και μπορεί να τον ρίξει σε παγίδες που ο ίδιος ακούσια δημιούργησε.
• Τα λόγια λησμονούνται εύκολα, η μνήμη δύσκολα αποτυπώνει την ακρίβεια των λόγων, με αποτέλεσμα καθετί σημαντικό να χάνεται.
• Οι λέξεις έχουν πολυσημία και ειδικά ο προφορικός λόγος επιδέχεται πολυάριθμες προεκτάσεις, δεν είναι σαφής και δημιουργεί προβλήματα επικοινωνίας.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Συμπερασματικά, ο προφορικός και ο γραπτός λόγος είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένοι και ανυπολόγιστα χρήσιμοι στη ζωή, σε όλα τα επίπεδα και τομείς, και την υπεροχή του ενός έναντι του άλλου την καθορίζουν οι περιστάσεις. Η αναγκαιότητα της στιγμής, του εκάστοτε συμβάντος και χώρου, επιλέγει το είδος του λόγου που πρέπει να χρησιμοποιηθεί.
Από το βιβλίο του Δήμου Χλωπτσιούδη: «Έκφραση-Έκθεση Α’ Λυκείου: Σχεδιαγράμματα – Κριτήρια αξιολόγησης», Εκδόσεις schooltime.gr
(Προσαρμόστε το ζητούμενο «αριθμός λέξεων» σύμφωνα με τις σχετικές οδηγίες του Υπουργείου Παιδείας)
Επισήμανση: Προσαρμόστε το εκπαιδευτικό υλικό στα δεδομένα του εκάστοτε μοντέλου εξέτασης – Το εκπαιδευτικό υλικό διατίθεται στο διαδίκτυο αποκλειστικά από το schooltime.gr
Διαβάστε ακόμα:
- Νεοελληνική γλώσσα & Λογοτεχνία: Εκπαιδευτικό υλικό για εμπέδωση των αλλαγών στην εξέταση του μαθήματος
- Νέα Ελληνικά Γ’ Λυκείου: 14 κριτήρια αξιολόγησης για τη συνεξέταση της Ν. Γλώσσας & Λογοτεχνίας
- Χρήσιμο υλικό για τα Νέα Ελληνικά / Νεοελληνική γλώσσα & Λογοτεχνία Λυκείου (50+ προτάσεις)
- Πώς εξετάζονται τα Αρχαία Ελληνικά και η Νεοελληνική Γλώσσα-Λογοτεχνία στις Πανελλαδικές Εξετάσεις
- Συμπληρωματικές Οδηγίες και Κριτήρια Αξιολόγησης για τη Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία Γ’ ΓΕΛ
Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για τα Νέα Ελληνικά/Νεοελληνική Γλώσσα & Λογοτεχνία – Έκθεση Λυκείου
- Ο Πρόλογος, το Κύριο Θέμα και ο Επίλογος στην Έκθεση: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε
- Έκφραση – Έκθεση: Η Αξιολόγηση της Έκθεσης (από το ΚΕΕ)
- Χρήσιμο εκπαιδευτικό υλικό για την περίληψη γραπτού λόγου
- Το επικοινωνιακό πλαίσιο στη Νεοελληνική Γλώσσα: Δοκίμιο, άρθρο, ομιλία
- 250 Σχεδιαγράμματα Εκθέσεων για την Α’ τη Β’ και τη Γ’ Λυκείου
- Κατεβάστε δωρεάν 200+ σχολικά βοηθήματα από το schooltime.gr
1. Νέα ελληνικά Α’ Λυκείου, 2. Νέα ελληνικά Β’ Λυκείου, 3. Νέα ελληνικά Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Σχεδιαγράμματα, 6. Γραμματική-Συντακτικό
Δείτε τις τελευταίες ειδήσεις στο Newsroom schooltime.gr – Βρείτε μας στο Google News
