Από τους 88 συνολικά αυτοκράτορες του Βυζαντίου, οι 65 δεν πέθαναν από φυσικό θάνατο. Κάποιοι από αυτούς πέθαναν εξαιτίας παράξενων ατυχημάτων και αποτρόπαιων εγκληματικών πράξεων.
Ο αυτοκράτορας Βασίλειος ο Α΄ ο ιδρυτής της Μακεδονικής δυναστείας πέθανε στις 29 Αυγούστου 886 από ένα παράξενο ατύχημα στη διάρκεια ενός κυνηγιού. Ο Βασίλειος ήταν ήδη 74 ετών και είχε κλονισμένη υγεία τους τελευταίους μήνες. Παρόλα αυτά πήρε μέρος στο βασιλικό κυνήγι στα περίχωρα της Πόλης. Κάποια στιγμή απομακρύνθηκε από τους ακολούθους του κυνηγώντας ένα γιγαντόσωμο ελάφι. Ο βασιλιάς ήταν έφιππος, το τρομαγμένο ελάφι αντιστάθηκε και έχωσε τα κέρατά του στη ζώνη του αυτοκράτορα και τον σήκωσε στον αέρα. Το τρομαγμένο άλογο γύρισε κοντά στους άλλους κυνηγούς μόνο του. Επικράτησε μεγάλη αναστάτωση, καθώς μετά από λίγο αντίκρισαν ένα φρικτό θέαμα: το ελάφι να σέρνει τον αυτοκράτορα σε μια τρελή κούρσα. Οι αυλικοί προσπάθησαν να ανακόψουν την πορεία του χωρίς αποτέλεσμα. Τελικά κάποιος κατάφερε να κόψει με το σπαθί του την ζώνη και να ελευθερώσει τον ημιθανή Βασίλειο. Η τρελή κούρσα ήταν 16 χιλιομέτρων και η βλάβη που υπέστη ο ατυχής αυτοκράτορας ήταν μη αναστρέψιμη πια. Τον μετέφεραν στο Ιερό Παλάτι, όπου άφησε την τελευταία του πνοή μετά από οκτώ μέρες.
Ο Ανδρόνικος Α΄ Κομνηνός είχε όλα τα ελαττώματα και τις αρετές των αυτοκρατόρων του 12ου αιώνα. Ψηλός, κομψός, με ηράκλεια δύναμη. Δυνατός, γυμνασμένος, γενναίος στους πολέμους. Ωστόσο είχε ένα πολύ οδυνηρό θάνατο. Ο Νικήτας Χωνιάτης περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια τις συνθήκες θανάτου του.
Τον οδήγησαν αλυσοδεμένο μπροστά στον νικητή αντίζηλό του Ισαάκ Άγγελο και τον άφησαν έρμαιο στις άγριες διαθέσεις του πλήθους. Του έσπασαν τα δόντια, του ξερίζωσαν τα μαλλιά, τον γρονθοκόπησαν άγρια οι γυναίκες. Μετά του έκοψαν το δεξί χέρι και τον πέταξαν σε ένα κελί χωρίς καμία φροντίδα, χωρίς φαγητό, χωρίς νερό. Λίγες μέρες αργότερα τον παρέδωσαν ξανά στο εξαγριωμένο πλήθος. Του έβγαλαν το ένα μάτι και τον ανέβασαν πάνω σε μια καμήλα και τον περιέφεραν στους δρόμους της Πόλης. Ο όχλος που πριν μερικά χρόνια τον επευφημούσε, τώρα τον ραβδίζει, του βάζει κοπριά κάτω από τα ρουθούνια, του πετάνε ακαθαρσίες στο πρόσωπο. Βρίζουν τη μητέρα του, του σουβλίζουν τα πλευρά με αιχμηρά αντικείμενα. Μια εταίρα του ρίχνει στο πρόσωπο έναν κουβά καυτό νερό. Ο όχλος τον χλευάζει, γελά ξεδιάντροπα και τον οδηγεί στον ιππόδρομο. Εδώ παίζεται η τελευταία σκηνή του δράματος. Τον κατεβάζουν ημιθανή από την καμήλα. Τοποθετούν δυο κολόνες με ένα δοκάρι. Πάνω στο δοκάρι τον κρεμούν ανάποδα με δεμένα πόδια. Του σχίζουν τον κουρελιασμένο χιτώνα και οι άνδρες τον χαϊδεύουν ξεδιάντροπα. Ένας από αυτούς του χώνει το σπαθί στο στόμα και αφήνει την τελευταία του πνοή. Το σώμα εγκαταλείφτηκε για μέρες και τάφηκε μετά με μια άθλια τελετή ταφής. Ήταν Σεπτέμβριος του 1185, σε ηλικία 65 ετών άφησε τον μάταιο τούτο κόσμο, αφού όμως έζησε μια μυθιστορηματική ζωή γεμάτη χλιδή, γυναίκες και σκάνδαλα. Μεγαλοφυής και διεφθαρμένος συγχρόνως, συγκεντρώνει στο πρόσωπό του όλα τα βασικά γνωρίσματα και τις αντιθέσεις της βυζαντινής κοινωνίας, όπου συνυπάρχουν το καλό με το κακό.
Ήταν αρχές του 969 όταν ο Νικηφόρος Φωκάς γύρισε από τη Συρία. Η νεαρή γυναίκα του Θεοφανώ τον επηρεάζει ακόμα πολύ. Η Θεοφανώ, ανήκει στην κατηγορία γυναικών που σίγουρα θα χαρακτηρίζαμε «γυναίκα αράχνη». Πείθει τον γηραιό Νικηφόρο Φωκά να ανακαλέσει στην αυλή τον Τσιμισκή, με τον οποίο είχε ερωτική σχέση. Οι δυο εραστές, Θεοφανώ και Τσιμισκής, καταστρώνουν το σχέδιο της δολοφονίας του.
Ένοπλοι άντρες μεταμφιεσμένοι σε γυναίκες εισέρχονται στον γυναικωνίτη. Ήταν αρχές Δεκεμβρίου και ο φόνος είχε προγραμματιστεί για το ξημέρωμα της 11ης του μηνός. Το προηγούμενο βράδυ και άλλοι συνωμότες με τη βοήθεια της Θεοφανώς μπήκαν κρυφά στο Παλάτι. Η Θεοφανώ πήγε σαν πιστή σύζυγος στα ιδιαίτερα δώματα του αυτοκράτορα και συζήτησε μαζί του για ώρες. Κάποια στιγμή προφασίστηκε ότι θα πάει να δει κάποιες επισκέπτριες στο Παλάτι και τον παρακάλεσε να αφήσει ανοιχτή την πόρτα, γιατί θα επέστρεφε σε λίγο. Ήταν 11 το βράδυ. Χιόνιζε κι φυσούσε πολύ. Ο Τσιμισκής φτάνει με μια μικρή βάρκα κάτω από το παλάτι. Με ένα καλάθι τον ανεβάζουν στον γυναικωνίτη. Ενώνεται με τους κρυμμένους συνωμότες και όλοι μαζί εισβάλλουν στα βασιλικά δώματα. Το κρεβάτι είναι άδειο. Προς στιγμή τα χάνουν. Ένας από τους ευνούχους όμως γνώριζε τη συνήθεια του αυτοκράτορα, ο οποίος κοιμόταν σε μια γωνιά πάνω στο δέρμα ενός πάνθηρα. Ορμούν κατά πάνω του και τον αποκεφαλίζουν. Ο Τσιμισκής επιδεικνύει από το παράθυρο το κομμένο κεφάλι του Νικηφόρου Φωκά στους οπαδούς του αυτοκράτορα. Έτσι ο λαός αποδέχεται τον νέο αυτοκράτορα. Ο φιλόδοξος Τσιμισκής υπέδειξε σαν δολοφόνο τη Θεοφανώ και τους συνεργάτες της. Η Θεοφανώ εξορίστηκε σε μοναστήρι στα Πριγκιποννήσια. Ήταν μόλις 29 ετών. Στη συνέχεια εξορίστηκε στην Αρμενία και επανήλθε μετά τον θάνατο του Τσιμισκή. Δεν έχουμε πληροφορίες πότε και πώς πέθανε.
Μαρτυρικός ήταν και ο θάνατος του Ρωμανού Διογένη. Μετά την ήττα του στο Ματζικέρτ (1071), εκδηλώθηκε στάση εναντίον του από τους διεκδικητές του θρόνου. Συνελήφθη και αρχικά προσπάθησαν να τον δηλητηριάσουν. Στη συνέχεια του επιβλήθηκε η ποινή της τύφλωσης. Η απώλεια της όρασης επιτυγχανόταν είτε με εξόρυξη των οφθαλμικών βολβών με μεταλλικό αντικείμενο, είτε με ενστάλαξη κάποιου καυστικού υγρού, είτε με πυρωμένο σίδερο. Ο χρονογράφος και ιστορικός Μιχαήλ Αταλειάτης μας περιγράφει με ακρίβεια τη σκηνή της τύφλωσης.
Η ποινή αυτή επιβαλλόταν σε οποιονδήποτε επιβουλευόταν το αυτοκρατορικό αξίωμα. Η ποινή εκτελέστηκε στις 29 Ιουνίου του 1072. Το γεγονός έλαβε χώρα στην Κιουτάχεια της Μικράς Ασίας. Τυφλώθηκε από κάποιον Ιουδαίο. Η εξόρυξη έγινε με μεταλλικό αντικείμενο και επαναλήφθηκε τρεις φορές, λόγω της απειρίας του δημίου. Ακολούθησε σήψη των ιστών γύρω από τα μάτια, οίδημα κεφαλιού και προσώπου. Το πιο αποκρουστικό ήταν ότι από τα μάτια έπεφταν σκουλήκια. Μετά από πάροδο πέντε εβδομάδων πέθανε στις 4 Αυγούστου του 1072 στη νήσο της Προποντίδας Πρώτη.
Αυτές είναι ενδεικτικές περιπτώσεις από τον μακρύ κατάλογο των βυζαντινών αυτοκρατόρων που έχασαν τη ζωή τους με τέτοιους τρόπους.
Γιώτα Ιωακειμίδου*
Φιλόλογος
