«Homo homini lupus est» (o άνθρωπος για τον άνθρωπο λύκος είναι), ισχυρίζεται ο φιλόσοφος Thomas Hobbes, σε ότι αφορά την υπόσταση του ανθρώπου, ως ορμέμφυτη συμπεριφορά έναντι στον συνάνθρωπό του. Έτσι, η λατινική λέξη «homo» (μεταγενέστερα humanisme), γεννά ετυμολογικά την έννοια του ουμανισμού – εναλλακτικά συνώνυμη με την έννοια του ανθρωπισμού (ανθρωποκεντρισμός).
Βέβαια, η εξιδανίκευση των όρων – σε όποια γλώσσα και με όποια ετυμολογία – συναντώνται, ως φαίνεται, κατατρύχονται από άποψη εφαρμογής και ενίοτε προσαρμοστικότητας, εντός της κοινωνίας τους 21ου αιώνα, μιας κοινωνίας που «θυσιάζεται» και «τάσσεται» με κάθε τρόπο και κάθε μέσο υπέρ του ανθρωπισμού, μόνο τύποις, αλλά συνάμα έχει να επιδείξει αθρόες εγκυκλίους, που περιφρουρούν την κοινωνία των πολιτών ως εφαλτήριο της κοινωνικής αλληλεγγύης.
Πώς; Με την παραπληροφόρηση, η οποία σε κάθε ευκαιρία επιτείνει τη διασάλευση της «δημοκρατίας» και της διανομής κοινωνικών αγαθών, με την καταστρατήγηση του πλαισίου της Πολιτείας, με το φυλλορρόημα της ανθρώπινης ψυχής, που σπαταλάται στην παιδική εργασία σε κάποια φανάρια, «πουλώντας» ανθρωπισμό με μπρελόκ, με την πολιτική εξουσία που αναφύεται υπέρ το δέον προσήκουσα ως προς την περιφρούρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και «μάλλον» υπεύθυνη ως προς τη σύγχρονη ανθρώπινη αλλοτρίωση και αποξένωση. Η επίκληση αιτίας των ανωτέρω «ενδεχομένως» είναι δυσεπίτευκτη, διότι τρόπον τινά απουσιάζει η συνταγή της συλλογικότητας, αφού το μείζον μέλημά μας, εστιάζει σε προσωπικές ματαρσιώσεις, περαιτέρω, όμως επικεντρώνεται αδρομερώς στη διαπίστωση, «τέτοια η παιδεία, τέτοια πολιτεία».
Ο ανθρωπισμός «υπερβαίνει» τη συλλογικότητα και κάθε μορφή ατομισμού, ιδιοτέλειας, παραποίησης, τυποποίησης, κατάχρησης, φαλκίδευσης. Πιο ειδικά, αναβλύζει εγγενώς εκ των έσω του εκάστοτε ανθρώπου και συγχρόνως αναδύεται με τρόπο επίκτητο, που αποσκοπεί στην ολοκλήρωση και την πνευματική αυτοπραγμάτωση του εκάστοτε υποκειμένου, συνεπώς δε συνιστά απλώς μια παράμετρο προς εφαρμογή, αλλά αντιθέτως μια ενέργεια, η οποία εφάπτεται διηνεκώς στο ανθρωπιστικό ιδεώδες.
Αναντίλεκτα, λοιπόν, η καθεστηκυία τάξη πανθομολογουμένως κατέχει κάθε δικαίωμα να ορίζει ή να μετουσιώνει την έννοια του ανθρωπισμού, ως εάν είναι προσωπικό της απόκτημα, εφόσον δεν ανθίσταται η σύσταση του ίδιου του ανθρωπισμού σε κάθε διακύβευμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά την έκφανσή τους. Πρόκειται για την ίδια ευκολία, που ο Ιάσονας διέσχισε τις συμπληγάδες πέτρες, δηλαδή, την ευκολία «της σιωπής του ατομικισμού» σε κάθε δυσχερή κατάσταση ανθρώπινης εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, αλλά «Homo homini lupus est»…
Τάσος Τριανταφυλλόπουλος*
Φιλόλογος
