Μια άσημη νεαρή με το όνομα Αναστασώ το 956 παντρεύεται τον μοναχογιό του Κωνσταντίνου Ζ΄, τον νεαρό Ρωμανό, και αλλάζει το όνομα της σε Θεοφανώ. Οι χρονικογράφοι της εποχής εξυμνούν την ακτινοβολία και τη σπάνια ομορφιά της. Εξίσου χαρισματικός ήταν και ο νεαρός διάδοχος: ωραίος νέος, αθλητής, οπαδός των απολαύσεων. Το νεαρό ζευγάρι, 18 ετών η Θεοφανώ, 21 ο Ρωμανός, ανέρχονται στον θρόνο το 959 μ. Χ. .Τους ακολουθεί η φήμη ότι το ζεύγος δηλητηρίασε τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Ζ΄.
Σύμφωνα με τις πηγές ήταν μια γυναίκα πολύ φιλόδοξη, διψασμένη για εξουσία, χωρίς κανέναν ηθικό φραγμό. Μόλις ανέβηκε στον θρόνο, ασκώντας μεγάλη επιρροή στον νεαρό σύζυγό της, απομακρύνει την πεθερά και τις πέντε κουνιάδες της από την αυλή. Τα κορίτσια εξαναγκάστηκαν να κλειστούν στο μοναστήρι και η βασιλομήτωρ μετά από λίγο καιρό πέθανε από τον καημό της.
Ο νεαρός αυτοκράτορας πεθαίνει ξαφνικά στις 15 Μαρτίου 963 αφήνοντας τη χήρα Θεοφανώ με τέσσερα ανήλικα παιδιά. Η Θεοφανώ αναλαμβάνει την αντιβασιλεία στο όνομα των δυο πορφυρογέννητων, του Βασιλείου, που ήταν πέντε ετών και του Κωνσταντίνου, που ήταν δύο ετών.
Η νεαρή εστεμμένη αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα. Έχει να αντιμετωπίσει από τη μια τον πανίσχυρο υπουργό Ιωσήφ Βρίγγα και από την άλλη τον δοξασμένο στρατηγό Νικηφόρο Φωκά.
Ο Νικηφόρος Φωκάς ήταν ο πιο αγαπητός και δοξασμένος στρατηγός της εποχής του. Οι νίκες του και οι επιτυχίες του ήταν τεράστιες. Ανέκτησε την Κρήτη από τους Άραβες, πήρε ξανά την Κιλικία, το Χαλέπι, τη Συρία. Αγαπητός από τον στρατό και τον λαό, όσο κανένας άλλος στην εποχή του.
Το 963 ο Νικηφόρος Φωκάς είναι πενήντα ενός χρόνων, καθόλου όμορφος, χοντρός, με κοντά πόδια και μαυριδερό δέρμα. Η μύτη του ήταν γαμψή και το βλέμμα του σκοτεινό. Κοντολογίς άσχημος, ολιγόλογος και σκληρός άνθρωπος.
Δεν έδειχνε κανένα ενδιαφέρον για το γυναικείο φύλο και είχε δώσει όρκο αγνότητας. Αφοσιωμένος στη θρησκεία ζούσε ασκητικά. Δεν έτρωγε κρέας, κοιμόταν πάντα πάνω σε σκληρό στρώμα και ήταν τυλιγμένος με το ιερό ράσο ενός μοναχού, ο οποίος έχε αγιάσει, του Μαλεϊνού. Στις απώτερες σκέψεις του ήταν η εγκατάλειψη των εγκοσμίων. Λέγεται μάλιστα ότι κατ΄ εντολή του ο Άγιος Αθανάσιος του είχε ετοιμάσει ήδη το κελί του στο Άγιο Όρος.
Ο άλλος ισχυρός άντρας ο Βρίγγος μισούσε τον Νικηφόρο Φωκά, επειδή αντιλαμβανόταν ως απειλή για τον ίδιο τη μεγάλη δημοτικότητα του στρατηγού. Μάλιστα κατέστρωσε σχέδιο τύφλωσής του, αλλά ο Φωκάς αντιλαμβανόμενος τα σχέδιά του δεν έπεσε στην παγίδα του. Η Θεοφανώ φοβάται και τους δύο. Αποφασίζει όμως να χρησιμοποιήσει τον Νικηφόρο Φωκά. Ο Νικηφόρος Φωκάς γοητευμένος από τα μάτια της γίνεται πειθήνιο όργανό της. Πολύ σύντομα την ερωτεύεται παράφορα και δηλώνει πρόθυμος για όλα.
Τον Ιούλιο του 963 στην Καισάρεια τα στρατεύματα τον ανακηρύσσουν βασιλέα φορώντας του τα πορφυρά παπούτσια, τα σάγγια. Στις 16 Αυγούστου μπαίνει έφιππος στην Κωνσταντινούπολη και αμέσως εξουδετερώνει τις δυνάμεις του Βρίγγου. Ο λαός τον επευφημεί και τον δέχεται ως σωτήρα της αυτοκρατορίας. Πεζός εισέρχεται στην Αγία Σοφία όπου στέφεται βασιλεύς των Ρωμαίων και συναυτοκράτορας των δυο ανήλικων αυτοκρατόρων, του Βασιλείου και του Κωνσταντίνου.
Ο Νικηφόρος παράφορα ερωτευμένος με τη νεαρή βασιλομήτορα ένα μόνον πράγμα ονειρεύεται να την κάνει βασίλισσα. Ο γάμος γίνεται στις 23 Σεπτεμβρίου 963. Ο σκληροτράχηλος πολεμιστής τα ξέχασε όλα: λιτότητα, μοναστική ζωή. Αυτός ο γάμος θεωρήθηκε σκάνδαλο από πολλούς και κυρίως από την εκκλησία. Ο πατριάρχης τον τιμώρησε με την απαγόρευση να λάβει θεία μετάληψη για έναν χρόνο. Η αποκάλυψη μάλιστα ότι ο Φωκάς ήταν ανάδοχος ενός από τα παιδιά της Θεοφανώς, ανάγκασε τον πατριάρχη να του θέσει το δίλημμα: τη Θεοφανώ ή τον αφορισμό. Φυσικά προτίμησε τη Θεοφανώ. Την κατάσταση έσωσε το ψέμα ενός ιερέα ο οποίος ορκίστηκε ότι το παιδί το είχε βαπτίσει ο πατέρας του και όχι ο ίδιος.
Ερωτευμένος με πάθος, ξετρελαμένος από τα κάλλη της έκανε πράγματα που δεν συνάδουν με την προηγούμενη ζωή του. Της χάριζε πολυτελή ρούχα, κοσμήματα τεράστιας αξίας, κτήματα, πολυτελείς κατοικίες. Ήταν τέτοιο το ερωτικό του πάθος που το 964 την πήρε μαζί του σε εκστρατεία, κάτι που δεν συνηθιζόταν.
Η μεγάλη διαφορά της ηλικίας, οι συχνές απουσίες του Φωκά σε εκστρατείες, έκαναν τη Θεοφανώ να πλήττει.
Πολύ σύντομα ένα τρίτο πρόσωπο μπήκε ανάμεσά τους. Ο νεαρός Ιωάννης Τσιμισκής. Ένας καλοφτιαγμένος άντρας γύρω στα 45, κομψός με γαλανά μάτια και ξανθά μαλλιά, κόκκινα γένια και με μια απίστευτη τόλμη στο βλέμμα του. Ήταν ανεψιός του Φωκά, αλλά παρόλο που ήταν συγγενής του, ο Φωκάς τον τιμώρησε. Τον καθαίρεσε από το αξίωμα του δομέστικου των σχολών της Ανατολής και τον έστειλε να μείνει στα κτήματά του.
Δεν άργησαν να γίνουν εραστές. Αυτή τη φορά όμως τα πράγματα ήταν εντελώς διαφορετικά. Η Θεοφανώ ήταν η παράφορα ερωτευμένη και ο Ιωάννης Τσιμισκής αυτός που την χρησιμοποίησε για να ανέλθει στον θρόνο.
Η Θεοφανώ χρησιμοποίησε την επιρροή της στον Φωκά για να ανακαλέσει τον Τσιμισκή στην αυλή. Προκειμένου να μην προκαλέσει τις υποψίες και τη ζήλια του συζύγου της, του δήλωσε πως θέλει να τον παντρέψει με μια ξαδέλφη της.
Ο Φωκάς υπέγραψε με τα χέρια του την καταδίκη του. Το ζεύγος συνωμότησε για τη δολοφονία του. Ήταν το βράδυ της 10ης Δεκεμβρίου του 969, όταν ο Ιωάννης Τσιμισκής διέσχισε τον Βόσπορο μέσα σε μια χειμωνιάτικη καταιγίδα και με καλάθι ανέβηκε στον γυναικωνίτη. Η Θεοφανώ είχε ξεγελάσει για ακόμα φορά τον σύζυγό της και τον έπεισε να αφήσει ανοιχτή την πόρτα. Οι συνωμότες μπήκαν στο βασιλικό δωμάτιο και δολοφόνησαν τον αυτοκράτορα. Η Θεοφανώ είναι μόλις 29 ετών και ο Ιωάννης Τσιμισκής λίγο πριν τα 50. Παρόλα αυτά δεν κατάφερε να τον χειριστεί. Αντιθέτως ο Τσιμισκής την πρόδωσε. Την υπέδειξε ως υπαίτιο της δολοφονίας και την εξόρισε στα Πριγκιποννήσια. Δραπετεύει όμως από εκεί ελπίζοντας να γητεύσει εκ νέου τον πρώην εραστή της. Συλλαμβάνεται όμως και εξορίζεται στη μακρινή Αρμενία. Εκεί έμεινε 6 χρόνια, ως τη μέρα θανάτου του Τσιμισκή. Το 976 οι γιοι της που καταλαμβάνουν την εξουσία, την ανακαλούν στην Κωνσταντινούπολη. Αίνιγμα παραμένει ο χρόνος και ο τόπος θανάτου της σατανικής αυτής γυναίκας.
Την αγάπησαν τρεις αυτοκράτορες την αινιγματική αυτή ηγεμονίδα. Απόκτησε όλα όσα θα επιθυμούσε μια γυναίκα. Πλούτο, δόξα, δύναμη, εξουσία, έρωτα. Ο τελευταίος όμως εραστής της λειτούργησε σαν τη «θεία δίκη». Την πρόδωσε και την τιμώρησε λες για όσα είχε κάνει και η ίδια εναντίον κάποιων άλλων ανθρώπων. Την έκλεισε σε μοναστήρι, όπως είχε κάνει και αυτή για τις 4 κουνιάδες της. Την πρόδωσε, όπως πρόδωσε και αυτή τον Νικηφόρο Φωκά.
Γιώτα Ιωακειμίδου*
Φιλόλογος
