Νεοελληνική Γλώσσα/Έκθεση Γ’ Λυκείου: Υπερκατανάλωση, σχεδιάγραμμα
Θέμα: «Η κοινωνία μας έχει χαρακτηριστεί από πολλές πλευρές ως κοινωνία καταναλωτών. Συνεχώς παρατηρούμε να διαφημίζονται και να χρησιμοποιούνται νέα αγαθά. Σε μία ημερίδα έχετε κληθεί να προσεγγίσετε το φαινόμενο της υπερκατανάλωσης με μία 10λεπτη ομιλία (500-600 λέξεις)».
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
κυρίες και κύριοι,
αγαπητοί φίλοι/συμμαθητές
Όλο και περισσότερο πληθαίνουν το τελευταίο χρονικό διάστημα οι φωνές που στρέφονται κατά της μαζικής κατανάλωσης αγαθών. Διαβάζουμε στην έντυπη ειδησεογραφία ή ακούμε στα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων ανθρώπους του πνεύματος να λοιδορούν την υπερκατανάλωση σημειώνοντας τα βλαβερά αποτελέσματα που έχει για τον άνθρωπο και την κοινωνία.
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
Ορισμός – Σημειώσεις
Με τον όρο υπερκατανάλωση (ενέργεια/πράξη) εννοείται η υπερβολική αγορά υλικών αγαθών προϊόντων. Άμεση είναι η σχέση της με τον τεχνικό πολιτισμό, τη μόδα και τα ΜΜΕ.
Είναι η αγορά αγαθών που μας είναι άχρηστα για την επιβίωση. Βέβαια, τα αγαθά διακρίνονται σε εκείνα που είναι αναγκαία για επιβίωση -με τη στενή έννοια- (τρόφιμα, ενδύματα κλπ) και εκείνα που επιβάλλονται κοινωνικά (ένα όχημα, Η/Υ, εξωσχολική εκπαίδευση ενισχυτική ή άλλη κτλ (σσ το τι μάρκα είναι το αυτοκίνητο, η σχολική τσάντα κλπ είναι θέμα που διαφοροποιεί το αναγκαίο από την υπερκατανάλωση).
Υπερκατανάλωση είναι η ενέργεια/πράξη, υπερκαταναλωτισμός είναι η στάση, η άποψη, η ιδεολογική αντίληψη.
Η υπερκατανάλωση επί της ουσίας αναφέρεται και σε διατροφικά ζητήματα (σπάνια είδη διατροφής –πχ κυνήγι, φάλαινες, δελφίνια κτλ-), σε αντιλήψεις κτλ.
Η κατανάλωση διαφέρει από την υπερκατανάλωση και συνδέεται με τον τεχνικό πολιτισμό και έχει προσφέρει πολλά θετικά στην κοινωνία
≈ βιομηχανική, επιστημονική, οικονομική και εμπορική ανάπτυξη για την απόκτηση νέων/βελτιωμένων αγαθών
≈ μείωση της ανεργίας μέσω των θέσεων εργασίας
≈ βελτίωση της ποιότητας ζωής (υγεία, καλύτερη και πιο πλούσια διατροφή, ενημέρωση κτλ).
αίτια
√ ΜΜΕ. Προβάλλουν
• ένα συγκεκριμένο τρόπο/πρότυπο ζωής μέσω της ολοένα και μεγαλύτερης κατανάλωσης αγαθών, ωραίων/νέων ενδυμάτων κτλ
• προβάλλουν ως πρόσωπα προς μίμηση τηλεοπτικούς αστέρες (πλούσιες κατοικίες, ακριβά ενδύματά κτλ)
• διαφήμιση. Παντού παρατηρούμε κελεύσματα/προτροπές για να αγοράσουμε νέα προϊόντα
√ κακή παιδεία που δεν παράγει κριτική σκέψη
• το άτομο δεν μπορεί να κρίνει ποιες είναι οι ανάγκες του και πέφτει θύμα του υπερκαταναλωτισμού των ΜΜΕ και του κοινωνικού του περιβάλλοντος
• η στειρότητα της σύγχρονης εκπαίδευσης κάνει το νέο να μιμείται/”πιθηκίζει” όσα του παραδίδονται από το κοινωνικό σύνολο και τα τηλεοπτικά πρότυπα/ινδάλματα
√ το ίδιο το κοινωνικό σύνολο συχνά μας οδηγεί εκεί
• ως μέσο αυτοσυντήρησης και κοινωνικής επιβίωσης ώστε να μη στιγματιστεί το άτομο (πχ ειρωνείες σε όποιον δεν ακολουθεί τη μόδα, ή δεν έχει μοντέρνο όχημα/κινητό κτλ)
• κοινωνική επίδειξη/προβολή
• η επιθυμία μας να προβληθούμε στο κοινωνικό σύνολο -ως αυτοσκοπός- μέσα από την απόκτηση νέων αγαθών
• πιστεύουμε ότι μόνο με την απόκτηση και χρήση νέων προηγμένων και ωραίων αγαθών θα διακριθούμε κοινωνικά
• η “μαγκιά”
συνέπειες
√ αποπροσανατολισμός και ατομισμός
• το άτομο αποπροσανατολίζεται από βασικά ζητήματα της κοινωνίας και της οικογενειακής του ζωής/σχέσεων και επιδιώκει μόνο την αγορά νέων προϊόντων
• ο καταναλωτής ουσιαστικά λειτουργεί ατομικίστικα (αφού νοιάζεται για την εικόνα και την προβολή του).
• το άτομο εξαρτά τη ζωή και την κοινωνική του αποδοχή από τι πιστεύει το κοινωνικό σύνολο
√ χειραγωγείται από οικονομικά συμφέροντα
• χάνει την αξιοπρέπειά του όταν δεν έχει νέα αγαθά, αγχώνεται
• οικονομική ασφυξία του ατόμου/νοικοκυριού
• έχοντας στόχο την κοινωνική προβολή το άτομο ξοδεύει όλο και περισσότερα χρήματα
• δανείζεται από τράπεζες χωρίς να μπορεί να αποπληρώσει το δάνειό του
√ παραβατικότητα, εγκληματικότητα
• η παραβατικότητα συνδέεται με τη φτώχεια. Φτώχεια όμως σήμερα δεν είναι απλά η αδυναμία να επιβιώσει κάποιος κοινωνικά (να αποκτήσει τα βασικά κοινωνικά επιβεβλημένα αγαθά), αλλά και ταυτόχρονα πώς βλέπει την εικόνα του να προβάλλεται. Έτσι, η φτώχεια ρυθμίζεται –ψυχολογικά και συναισθηματικά- με βάσει το τι αγαθά έχουν οι άλλοι.
• λόγω φθόνου κι αντίδρασης
√ οικολογική καταστροφή
• από την κατασπατάληση των φυσικών πόρων για την παροχή νέων αγαθών στην αγορά (πετρέλαιο για πλαστικό ή ενέργεια, υπεραλίευση θαλασσών, καταστροφή δασών – πχ για παραγωγή χαρτιού- κτλ)
• από τα καυσαέρια που εξαπολύονται για την παραγωγή αγαθών
• από τα απορρίμματα (από τα παλαιά και άχρηστα πλέον αγαθά) που πετιούνται και δεν ανακυκλώνονται (είτε επειδή δε γίνεται είτε επειδή δεν το κάνουμε)
• χωματερές, ΧΥΤΑ, κόστος μεταφοράς και εναπόθεσης σκουπιδιών κτλ
αντιμετώπιση του φαινομένου – λύσεις
√ μέσω της παιδείας.
• Μέσα από μία κριτική, ολοκληρωμένη και δημοκρατική παιδεία το παιδί/αυριανός πολίτης
• θα αντιληφθεί την απάτη/αυταπάτη της υπερκατανάλωσης και των συνεπειών που έχει για το άτομο, την κοινωνία και το φυσικό περιβάλλον
• θα μάθει να κρίνει τις κοινωνικές τάσεις και τα ΜΜΕ
• διαθεματικές προσεγγίσεις του φαινομένου, των διαφημίσεων/ΜΜΕ, της παραγωγής αγαθών και των επιπτώσεων στο περιβάλλον της ανθρώπινης ματαιοδοξίας/φιλαυτίας/ατομοκεντρικότητας
• εκθέσεις (φωτογραφίας, εικαστικών), πολιτιστικές εκδηλώσεις (συναυλίες, φεστιβαλικές δράσεις κτλ), αρθρογραφία με διάφορες αφορμές και θέματα που έμμεσα ή άμεσα αγγίζουν την υπερκατανάλωση
• μέσω της διά βίου μάθησης και παιδαγωγικών δράσεων της Πολιτείας και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
• καμπάνιες σε τακτά χρονικά διαστήματα ενημέρωσης του καταναλωτικού κοινού
• μέσω της ίδρυσης καταναλωτικών συλλόγων ή οργανωμένης δράσης των υπαρχόντων συλλόγων στην κατεύθυνση ενημέρωσης του κοινού
• διαλέξεις, ημερίδες κι ενημερωτικές συναντήσεις με πολίτες
• να αντιληφθούμε όλοι τη διαφορά μεταξύ κατανάλωσης και υπερκατανάλωσης και τις συνέπειές τους στο άτομο και την κοινωνία
√ τα ΜΜΕ μπορούν να έχουν σχετικές εκπομπές με θέματα που απασχολούν τους καταναλωτές και την υπερκατανάλωση (είναι ουτοπικό να περιμένουμε να μειωθούν οι διαφημίσεις ή να μπει μέτρο σε εκείνο το μέσο που φέρνει έσοδα στα τηλεοπτικά κανάλια)
• θα αντιληφθεί την απάτη/αυταπάτη της υπερκατανάλωσης και των συνεπειών που έχει για το άτομο, την κοινωνία και το φυσικό περιβάλλον
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Επιλογικά, σήμερα είναι αναγκαίο όσο ποτέ να αντιληφθούμε όλοι μας τη σημασία της υπερκατανάλωσης ως τρόπου ζωής και των συνεπειών της. Η κοινωνική επίδειξη μέσω της απόκτησης νέων αγαθών και η προβολή του ατόμου δεν είναι μία πράξη που επηρεάζει μόνο αυτόν. Απλώνεται σε όλη την κοινωνία και έχει επιδρά αρνητικά και στο ίδιο το φυσικό περιβάλλον και τη ζωή μας. Οφείλουμε να αλλάξουμε τρόπο ζωής όχι για κάποια ιδεολογία, αλλά για την προστασία της υγείας μας.
Από το βιβλίο του Δήμου Χλωπτσιούδη: «Έκφραση-Έκθεση Γ’ Λυκείου: Σχεδιαγράμματα Εκθέσεων», Εκδόσεις schooltime.gr
Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για την Έκφραση – Έκθεση Λυκείου
Ο Πρόλογος, το Κύριο Θέμα και ο Επίλογος στην Έκθεση: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε
- Έκφραση – Έκθεση: Η Αξιολόγηση της Έκθεσης (από το ΚΕΕ)
- 50 σημεία θεωρίας για μία ολοκληρωμένη επανάληψη στη Νεοελληνική Γλώσσα – Έκφραση / Έκθεση
- 80+ επιλεγμένα κριτήρια αξιολόγησης για τη Νεοελληνική Γλώσσα Γ’ Λυκείου
- Χρήσιμο εκπαιδευτικό υλικό για την περίληψη γραπτού λόγου
- Το επικοινωνιακό πλαίσιο στη Νεοελληνική Γλώσσα: Δοκίμιο, άρθρο, ομιλία
- 250 Σχεδιαγράμματα Εκθέσεων για την Α’ τη Β’ και τη Γ’ Λυκείου
- Κατεβάστε δωρεάν 200+ σχολικά βοηθήματα από το schooltime.gr
1. Έκφραση-Έκθεση Α’ Λυκείου, 2. Έκφραση-Έκθεση Β’ Λυκείου, 3. Έκφραση-Έκθεση Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Σχεδιαγράμματα, 6. Γραμματική-Συντακτικό
