«Είναι εύκολο να γίνεις γονιός αλλά είναι δύσκολο να είσαι γονιός…»
Ένας γονιός μπορεί να προσφέρει αγάπη και στοργή στο παιδί του μόνο όταν και ο ίδιος έχει βιώσει και αισθανθεί ως παιδί ότι το αγαπούν και ενδιαφέρονται γι΄αυτό. Ο γονιός που το μόνο που τον ευχαριστεί είναι να έχει την αποδοχή και τον σεβασμό των γύρω του είναι ο άνθρωπος που τα παιδικά του βιώματα και εμπειρίες είναι «φτωχές» και στερημένες. Γι’ αυτό επιδιώκει με κάθε ευκαιρία να δείξει τη δύναμη και το κύρος του με οποιονδήποτε τρόπο ακόμη και καταφεύγοντας σε βίαιη συμπεριφορά προς τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Έτσι, οδηγούμαστε και ερχόμαστε αντιμέτωποι με το αποδεκτά απάνθρωπο σε όλους μας φαινόμενο της παιδικής κακοποίησης και κακομεταχείρισης μέσα στην ίδια την οικογένεια, τη λεγόμενη «ενδοοικογενειακή βία», σε οποιαδήποτε μορφή κι αν είναι.
Οι συχνότερες μορφές παιδικής κακοποίησης που μπορεί να δεχτεί ένα παιδί μέσα στην οικογένειά του είναι:
- η συναισθηματική κακοποίηση που νοείται η ψυχολογική κακομεταχείριση του παιδιού που επηρεάζει την φυσιολογική του ανάπτυξη
- η σωματική κακοποίηση που νοείται οποιαδήποτε διατάραξη της ανατομίας του σώματος του παιδιού (οστικά κατάγματα, κακώσεις οργάνων, εγκαύματα κ.α.)
- η παραμέληση είτε σωματική είτε συναισθηματική που θέτει σε κίνδυνο την ανάπτυξη του ανήλικου ακόμη και την ίδια του την ζωή με αποκορύφωμα,
- την σεξουαλική κακοποίηση που εν τέλει σημαίνει την καταστροφή και το τέλος της παιδικότητας και της αθωότητας κάθε παιδιού.
Στις περιπτώσεις της σεξουαλικής κακοποίησης οι επιπτώσεις δεν φαίνονται άμεσα αλλά με την πάροδο των χρόνων γίνονται εμφανείς από κάποια συμπτώματα τα οποία πολλές φορές τα θεωρούμε ασήμαντα ή δεν γίνονται αντιληπτά όπως υπερκινητικότητα, αϋπνία, διαταραχές διατροφής, προβλήματα στις σχέσεις τους με τους φίλους και τους συμμαθητές τους, σωματικοί πόνοι και στην χειρότερη περίπτωση μέχρι και απόπειρες αυτοκτονίας.
Οι βασικότεροι λόγοι που ένας γονιός φτάνει στο σημείο κακοποίησης του ίδιου του παιδιού του θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι: α) Ο ίδιος να έχει υπάρξει θύμα παρόμοιων καταστάσεων στην παιδική του ηλικία. Αναλυτικότερα, γονείς που έχουν κακοποιηθεί από τους ίδιους τους γονείς τους τείνουν να επαναλαμβάνουν το ίδιο στην σχέση τους με τα παιδιά τους, β) Να δυσκολεύεται να αντιληφθεί ότι το παιδί του είναι ανώριμο λόγω ηλικίας και έχει την πεποίθηση ότι «τα παιδιά οφείλουν να σέβονται τους γονείς τους» ή ότι «δεν πρέπει να υποχωρούμε στις απαιτήσεις των παιδιών μας γιατί έτσι τα κακομαθαίνουμε» προβαίνοντας έτσι σε βίαιες πράξεις και ενέργειες προς αυτά σε οποιοδήποτε παράπτωμά τους. γ) Το χαμηλό αίσθημα αυτοεκτίμησης που μπορεί να έχει ένας γονιός που «δικαιολογείται» και «κρύβεται» πίσω από αυτό επικαλούμενος την ανικανότητα που νιώθει για την διεκπεραίωση και εκτέλεση του μητρικού και του πατρικού του ρόλου πιστεύοντας πως έτσι ελαφρύνει τη θέση του για τις πράξεις του. δ) Ο «ναρκισσισμός» κάποιων γονιών που θέλοντας να κρατήσουν μια καλή εικόνα των ίδιων τους των εαυτών κρύβουν βαθύτερα συναισθήματα ανεπάρκειας και χρησιμοποιούν μηχανισμούς προβολής και εξωτερίκευσης πάνω στο παιδί τους που εδώ λειτουργεί σαν «αποδιοπομπαίος τράγος».
Από έρευνες που έχουν γίνει, μητέρες κακοποιοί έχουν αποδειχθεί γυναίκες που και οι ίδιες βίωσαν ταπείνωση και απόρριψη από τις μητέρες τους . Το άγχος, η ενοχή και η «κακή εικόνα του εαυτού τους» τις κυριεύουν και δεν μπορούν να τα συγκρατήσουν γι’ αυτό τα εξωτερικεύουν στο παιδί τους ταυτίζοντας έτσι τον εαυτό τους με την δική τους «κακή» μητέρα εκδηλώνοντας έτσι τις συναισθηματικές τους ανεπάρκειες.
«Δεν υπάρχει τρόπος να γίνεις μια τέλεια μητέρα αλλά εκατομμύρια τρόποι να γίνεις καλή» – Jill Churchill
Παράλληλα, πατέρες κακοποιοί είναι άντρες που έχουν τον ρόλο του αρχηγού της οικογένειας που πρέπει να επιβάλλει την πειθαρχία και την τάξη σε κάθε περίπτωση.
Είναι άξιο να σημειωθεί ότι βασική αιτία κακοποίησης των παιδιών μπορεί να είναι το νοητικό επίπεδο των γονέων που σε τέτοιες περιπτώσεις ο δείκτης νοημοσύνης τους δείχνει να κυμαίνεται στα επίπεδα χαμηλής φυσιολογικής νοημοσύνης που φτάνει στα πλαίσια της ελαφριάς νοητικής καθυστέρησης σύμφωνα με τα αποτελέσματα του WAIS για μητέρες και πατέρες που κακοποιούν.
Σωτήρια στην αντιμετώπιση οποιασδήποτε μορφής κακοποίησης είναι αδιαμφισβήτητα η έγκαιρη πρόληψη.
Η πρωτογενής πρόληψη είναι το πρώτο βήμα που γίνεται για να βελτιωθούν οι συνθήκες ζωής φτωχών οικογενειών ώστε να μειωθούν οι κοινωνικές ανισότητες και να υπάρχουν ίσες ευκαιρίες για όλους.
Η δευτερογενής πρόληψη περιλαμβάνει εφαρμογή προγραμμάτων που στοχεύουν στον εντοπισμό οικογενειών και παιδιών που υπάρχουν υποψίες ότι κινδυνεύουν άμεσα.
Τέλος η τριτογενής πρόληψη περιλαμβάνει την παρακολούθηση των ήδη κακοποιημένων παιδιών που στόχος είναι να μην κακοποιηθούν ξανά ούτε αυτά ούτε τα αδέρφια τους που ίσως υπάρχουν μέσω κάποιων μέτρων όπως την απομάκρυνσής του από το σπίτι τουλάχιστον για την αρχή, τη θεραπεία και υποστήριξη των γονιών, την αφαίρεση επιμέλειας από τους γονείς ώστε να μπορέσουν έτσι τα παιδιά να επανενταχθούν στην παιδική τους ζωή απαλλαγμένα από φοβίες, θυμό και ενοχές.
Έτσι, υπό αυτές τις συνθήκες υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες αντιμετώπισης του προβλήματος έγκαιρα χωρίς όμως να ξεχνάμε ότι ο τραυματισμός ενός παιδιού ξεκινάει πρώτα από μία «ψυχολογικά άρρωστη οικογένεια» θέλοντας να τονίσουμε ότι είναι λάθος να βλέπουμε το πρόβλημα μόνο από ιατρικής απόψεως αλλά αντιθέτως πρέπει να εξεταστεί και από άλλες πλευρές.
«Καλός γονιός δεν γεννιέσαι γίνεσαι».
Βιβλιογραφία:
Αγάθωνος – Γεωργοπούλου, Ε. (1991), Κακοποίηση παραμέληση παιδιών, Αθήνα:Εκδόσεις Γρηγόρη
Παπαϊωάνου, Κ. (2000), Παιδιά – Γονείς Κοινωνικοί Λειτουργοί, Αθήνα: Εκδόσεις ΕΛΛΗΝ
Απόφοιτη Παιδαγωγικού Τμήματος Προσχολικής Εκπαίδευσης- Νηπιαγωγός
nakaragi[at]yahoo.com
