Νεοελληνική γλώσσα/Έκθεση Γ’ Λυκείου: «Πολιτισμική κρίση», Κριτήριο Αξιολόγησης
Κείμενο: Υπάρχει κρίση πολιτισµού σήµερα;
Από τα πρώτα στάδια της παρουσίας του στη γη ο άνθρωπος προσπάθησε να δημιουργήσει πολιτισμό. Αυτό που ορίζεται ως το σύνολο των ανθρώπινων επιτευγμάτων στον πνευματικό, ηθικό και υλικό τομέα και που προήλθε έπειτα από αγώνα για καλυτέρευση των συνθηκών ζωής και ολοκλήρωση του ψυχοπνευματικού κόσμου. Κατά την προσπάθεια αυτή ο πολιτισμός αντιμετώπισε κρίσεις. Σήμερα γίνεται λόγος για εκτεταμένη πολιτισμική κρίση. Άλλοι πάλι διαφωνούν, προβάλλοντας την επιστημονική πρόοδο. Ποια άποψη ευσταθεί; Αυτό μπορούμε να το δούμε ζυγίζοντας τα υπέρ και τα κατά του σύγχρονου πολιτισμού μας. Αν η κρίση πράγματι υπάρχει, μπορεί να κατασταλεί και με ποιο τρόπο;
Καταρχήν δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει τα θετικά αποτελέσματα που έφερε η ανάπτυξη του τεχνικού πολιτισμού που χαρακτηρίζει την εποχή μας. Η επιστήμη προχωρεί με καλπάζοντα ρυθμό προς την άνοδο και την πρόοδο. Καθημερινά έρχονται στο φως νέες ανακαλύψεις, μέσα που ευκολύνουν τη ζωή των ανθρώπων, με την έννοια ότι την κάνουν πιο άνετη. Η χρησιμοποίηση της μηχανής για την παραγωγή υλικών αγαθών έχει περιορίσει και εξαλείψει τις αθλιότατες συνθήκες εργασίας και διαβίωσης που είχαν οι πρώτοι εργάτες. Έχουν εκμηδενιστεί σχεδόν οι αποστάσεις. Ο άνθρωπος σε ελάχιστο χρονικό διάστημα μπορεί να βρεθεί σε άλλους τόπους, να ταξιδέψει σε όλη τη γη. Μπορεί σε ελάχιστα δευτερόλεπτα, μέσω του τύπου, της τηλεόρασης και των ηλεκτρονικών υπολογιστών, να επικοινωνήσει με ανθρώπους που βρίσκονται μίλια μακριά και να ενημερωθεί για το τι γίνεται σε κάθε γωνιά της γης.
Σ’ αυτά τα πλαίσια θα μπορούσαμε να ξεχωρίσουμε την πρόοδο της ιατρικής επιστήμης. Ασθένειες που μέχρι πριν από κάποια χρόνια φαίνονταν ακατανίκητες, τώρα μπορούν να ξεπεραστούν με τη χορήγηση ενός φαρμάκου, με εμβολιασμό, με εφαρμογή κάποιας θεραπείας ή με χειρουργική επέμβαση, ακόμα και με ακτίνες λέιζερ. Η αρρώστια παύει πλέον να είναι τόσο δύσκολη στην αντιμετώπιση της, όταν στις πλείστες περιπτώσεις ήταν θανατηφόρα.
Παράλληλα, σ’ αυτή την εποχή, ο άνθρωπος έχει πατήσει στο φεγγάρι, έχει σε μεγάλο βαθμό εξοικειωθεί με το διάστημα, αλλά και συγχρόνως έχει φτάσει στον άβατο και απρόσιτο θαλάσσιο βυθό. Με τα διαστημόπλοια και τα υποβρύχια που εφεύρε, κάνει δυνατή τη γνωριμία με τα εξωγήινα και τα θαλάσσια περιβάλλοντα. Έχει φτάσει σχεδόν στην ολοκλήρωση της κυριαρχίας του στον πλανήτη γη. Ο σύγχρονος πολιτισμός όμως έχει να παρουσιάσει και πολλά αρνητικά στοιχεία, που προέρχονται από την αλόγιστη χρήση των πλεονεκτημάτων που παρέχονται από τον πολιτισμό μας.
Ακόμη τίθεται το θέμα της εξάρτησης του ανθρώπου από την τεχνική σε υπερβολικό βαθμό. Με όλες τις ανέσεις που μας περιτριγυρίζουν τείνουμε να έχουμε αδιανόητες ίσαμε χτες ανάγκες. Το κέρδος, τα υλικά αγαθά, η πολυτέλεια, οι απολαύσεις παίρνουν το προβάδισμα και οδηγούν στην υπερκατανάλωση. Ο γρήγορος ρυθμός ζωής και η αλόγιστη χρήση των τεχνικών μέσων επικοινωνίας μας έχουν αποξενώσει, έχουν τυποποιήσει τις σχέσεις μας και έχουν μεταβάλει τις συναναστροφές μας σε εντολές που δίνουμε σε ένα υπολογιστή, για να ενεργήσει ανάλογα. Τον αγώνα για πνευματική πρόοδο έχει αντικαταστήσει ο αγώνας να προλάβουμε το χρόνο που μας φορτώνει με ένταση, αγωνία, άγχος και αναστάτωση. Παράλληλα οι ηθικές αξίες αμφισβητούνται και μας καταντούν εσωτερικά αδειανούς, σκληρούς και ιδιοτελείς.
Ο οικονομικά ισχυρότερος είναι ο επικρατέστερος και μπορεί να εκμεταλλεύεται τους πιο αδύνατους από αυτόν. Αυτός μπορεί να έχει το καθετί και με το παραπάνω, ενώ λίγο πιο κάτω ένα παιδί πεθαίνει από την πείνα. Αυτό ισχύει σε ατομικό αλλά και σε κρατικό επίπεδο, όπου οι οικονομικά ισχυρές χώρες μπορούν να προσδιορίζουν την τύχη των μη ισχυρών και να πλουτίζουν. Για παράδειγμα, ενώ στην Ευρώπη και την Αμερική υπάρχει πλεόνασμα υλικών και πνευματικών αγαθών, στις τριτοκοσμικές χώρες οι άνθρωποι λιμοκτονούν και το μορφωτικό τους επίπεδο είναι πολύ χαμηλό.
Τέλος η επικράτηση της μηχανής έχει πάρει επικίνδυνες διαστάσεις μια και απειλεί την ίδια την πηγή της, τη φύση. Η ατμόσφαιρα πάσχει, το περιβάλλον καταστρέφεται από τη μόλυνση. Η θαλάσσια και η γήινη ρύπανση απειλεί την υγεία κάθε ανθρώπινου οργανισμού. Δάση θυσιάστηκαν για το κτίσιμο εμπορικών κέντρων, στερώντας τη ζωή από σπάνια είδη ζώων και πουλιών! Τα αποθέματα πυρηνικών βομβών μπορούν να καταστρέψουν τη γη σε λίγα λεπτά. Αλλά και η ηχορύπανση, που πολλοί από άγνοια παραβλέπουν, είναι πολύ σοβαρή ρύπανση, γιατί έχει άμεσο αντίχτυπο στο νευρικό σύστημα του κυρίαρχου της φύσης, του ίδιου του ανθρώπου και κάθε ζημιά που προκαλεί είναι ανεπανόρθωτη, αφού τα νευρικά κύτταρα δεν ανανεώνονται.
Σε όλα αυτά είναι που στηρίζεται η άποψη για κρίση του πολιτισμού. Γιατί πώς μπορεί να μην υπάρχει κρίση, όταν ο άνθρωπος αποξενώθηκε από τη φύση; Όταν αμφισβήτησε προαιώνιες ηθικές αξίες και ιδανικά, έγινε εκμεταλλευτής, προσκολλήθηκε στο να θησαυρίζει επί της γης και έγινε βίαιος απέναντι στη φύση και τον ίδιο του τον εαυτό;
Μαρίας Χατζηευθυμίου
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Αφού διαβάστε το κείμενο, να απαντήσετε στις παρακάτω παρατηρήσεις:
Α. Να γράψετε μια περίληψη του κειμένου που μελετήσατε (80-100 λέξεων).
20 μονάδες
Β1. Ποια είναι τα θετικά και ποια τα αρνητικά που καταγράφει για τον εικοστό αιώνα η συγγραφέας;
10 μονάδες
Β2. Να σχολιάσετε σε μία παράγραφο (80-100 λέξεις) τη φράση της συγγραφέως «η χρησιμοποίηση της μηχανής για την παραγωγή υλικών αγαθών έχει περιορίσει και εξαλείψειτις αθλιότατες συνθήκες εργασίας και διαβίωσης που είχαν οι πρώτοι εργάτες».
10 μονάδες
Γ1. Να γράψετε ένα συνώνυμο για τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: χορήγηση, πρόοδο, τριτοκοσμικές, αποξενώθηκε, επιτευγμάτων
5 μονάδες
Γ2. Να γράψετε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων του κειμένου: καλπάζοντα, εκμηδενιστεί, εξάρτησης, εκτεταμένη, ανεπανόρθωτη
5 μονάδες
Γ3. Γιατί η χρησιμοποιεί ερωτήσεις στο τέλος του κειμένου η συγγραφέας; Τι σκοπ έχει η χρήση τους αυτή;
5 μονάδες
Γ4. Γράψτε από ένα παράγωγο των παρακάτω λέξεων του κειμένου: πολιτισμού, μηχανής, εξοικειωθεί, εξάρτησης, αντικαταστήσει
5 μονάδες
Δ. Έχετε κληθεί να συμμετάσχετε σε μία εκδήλωση που γίνεται από μη κερδοσκοπικές οργανώσεις για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στην υφήλιο. Ετοιμάστε μία τοποθέτηση-εισήγηση (500-600 λέξεων) για τη φτώχεια που απαντάται στον κόσμο και το ίδιο το φυσικό περιβάλλον.
40 μονάδες
Από το βιβλίο του Δήμου Χλωπτσιούδη: «Έκφραση-Έκθεση Γ’ Λυκείου: Κριτήρια αξιολόγησης», Εκδόσεις schooltime.gr
Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για την Έκφραση – Έκθεση Λυκείου
- Έκφραση – Έκθεση: Η Αξιολόγηση της Έκθεσης (από το ΚΕΕ)
- 50 σημεία θεωρίας για μία ολοκληρωμένη επανάληψη στη Νεοελληνική Γλώσσα – Έκφραση / Έκθεση
- 80+ επιλεγμένα κριτήρια αξιολόγησης για τη Νεοελληνική Γλώσσα Γ’ Λυκείου
- 60+ επιλεγμένα κριτήρια αξιολόγησης για την Έκφραση – Έκθεση Β’ Λυκείου
- 50+ επιλεγμένα κριτήρια αξιολόγησης για την Έκφραση – Έκθεση A’ Λυκείου
- Χρήσιμο εκπαιδευτικό υλικό για την περίληψη γραπτού λόγου
- Το επικοινωνιακό πλαίσιο στη Νεοελληνική Γλώσσα: Δοκίμιο, άρθρο, ομιλία
- 250 Σχεδιαγράμματα Εκθέσεων για την Α’ τη Β’ και τη Γ’ Λυκείου
- Δωρεάν βιβλιοτετράδια για την περίληψη, την παράγραφο και την έκθεση Λυκείου
- Κατεβάστε δωρεάν 200+ σχολικά βοηθήματα από το schooltime.gr
1. Έκφραση-Έκθεση Α’ Λυκείου, 2. Έκφραση-Έκθεση Β’ Λυκείου, 3. Έκφραση-Έκθεση Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Σχεδιαγράμματα, 6. Γραμματική-Συντακτικό