Οι ομαδοκεντρικές μέθοδοι διδασκαλίας λογίζονται ως θετικές συνισταμένες τόσο για την για την σχολική μάθηση όσο και για την κοινωνική και γνωστική ανάπτυξη των μαθητών. Γενικά οι συγκεκριμένες μέθοδοι παρατηρείται πως συμβαδίζουν απόλυτα με τις νέες αρχές της Παιδαγωγικής επιστήμης, όπως είναι αυτές της αυτενέργειας, της συνεργασίας, της κριτικής σκέψης, της επίλυσης πραγματικών προβλημάτων κ.τ.λ. Μια από τις πιο χαρακτηριστικές και πιο διαδεδομένες, ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες στην χώρα μας, θεωρείται η μέθοδος Project.
Η μέθοδος Project προκρίνεται σαν μια σύγχρονη διαθεματική προσέγγιση έρευνας και σαν ένα σχέδιο εργασίας. Με άλλα λόγια, αποτελεί μια ανοικτή και βιωματική γνωστική διαδικασία, χωρίς αυστηρά προκαθορισμένα όρια αλλά με εποπτεία του εκπαιδευτικού, η οποία στηρίζεται στην ενεργό συμμετοχή, τη συνεργασία των μελών μεταξύ τους καθώς και στη διαμόρφωση ενός κατάλληλου μαθησιακού και χωρικού περιβάλλοντος που δύναται να υποστηρίξει την οικεία διαδικασία. Όλοι οι μαθητές συμμετέχουν ανεξαιρέτως και αξιοποιούνται τα μοναδικά χαρακτηριστικά, ενδιαφέροντα, δεξιότητες και ανάγκες τους.
Ωστόσο, για την αποδοτική εφαρμογή της μεθόδου χρειάζεται να πληρούνται μια σειρά από προϋποθέσεις. Αρχικά, πρέπει να υπάρχει η απαιτούμενη για κάθε Project υλικοτεχνική υποδομή στην τάξη ή στον ευρύτερο χώρο της μονάδας. Ακόμη, ο εκπαιδευτικός κρίνεται σκόπιμο να έχει αναπτύξει εξειδικευμένες γνώσεις για το μελετώμενο θέμα, τις οποίες θα εμφυσήσει και στους μαθητές του, ώστε να είναι ως ένα επίπεδο προετοιμασμένοι. Βασικό είναι το επιλεγόμενο θέμα να ανταποκρίνεται, στον μέγιστο δυνατό βαθμό, στο γνωστικό υπόβαθρο και τα ενδιαφέροντα των μαθητών, ενώ ευνοϊκός παράγοντας είναι και ένας ευέλικτος αριθμός μαθητών στην τάξη (ούτε λίγοι, ούτε υπεράριθμοι). Τέλος, θεμέλιοι άξονες αποτελούν αφενός ο διαθέσιμος διδακτικός χρόνος που θα εξασφαλιστεί για την υλοποίηση του Project και αφετέρου οι κοινές αξίες και αναπτυγμένη συλλογική σκέψη που θα ενέχουν εκπαιδευτικός-μαθητές.
Όσον αφορά τη δομή ενός Project και τις κατευθυντήριες γραμμές του θα λέγαμε πως συνοψίζονται σε τρία στοιχεία: στην επιλογή του θέματος, στην κατάρτιση ενός πλάνου δράσης και τρίτον, στην εκπόνηση του. Αναλυτικότερα, αυτά τα τρία στοιχεία μπορούν να χωριστούν σε εννέα στάδια που θα οδηγήσουν στην επιτυχή ολοκλήρωση ενός Project. Σύμφωνα με την Ταρατόρη-Τσαλκατίδου (2003) αυτά είναι: η επιλογή του θέματος, η επιλογή του μαθητή-συντονιστή με ψηφοφορία ή κλήρωση, η σαφής διατύπωση του στόχου του Project, η κατανομή των μαθητών σε ισοδύναμες ομάδες εργασίας, η διαμόρφωση ενός πλαισίου και σχεδίου δράσης των ομάδων, έπειτα ένα διάλειμμα με σκοπό την ενημέρωση των πεπραγμένων κάθε ομάδας αλλά και για ανατροφοδότηση- αλληλεπίδραση μεταξύ των μελών, η συγκέντρωση-ταξινόμηση του υλικού κάθε ομάδας, η παρουσίαση των γνώσεων που σχηματίστηκαν και τέλος η αποτίμηση και αξιολόγηση του όλου εγχειρήματος.
Εν κατακλείδι, η εφαρμογή της μεθόδου Project σήμερα επιφέρει ποικίλες και πολυεπίπεδες θετικές συνέπειες για τους συμμετέχοντες. Χαρακτηριστικά συμβάλλει στην διαμόρφωση ενός φιλικού κλίματος εντός της τάξης αλλά και στην καλλιέργεια υγιών διαπροσωπικών σχέσεων μεταξύ των μαθητών. Έτσι, ενδυναμώνονται οι δημοκρατικές διαδικασίες, τα συνεργατικά σχήματα αναμορφώνεται η κουλτούρα της τάξης και του σχολείου γενικότερα. Επιπρόσθετα, οι μαθητές αποκτούν κοινωνικές αρετές, όπως η ακρόαση και αποδοχή της διαφορετικής γνώμης, η επικοινωνία και συνεργασία με άλλους μαθητές και η αναγνώριση της αξίας ενός άλλου ατόμου. Θεμιτό είναι το γεγονός πως οι μαθητές αποκτούν και μεταγνωστικές δεξιότητες, όπως η αντίληψη των σχέσεων μεταξύ των εννοιών και η αυτοπειθαρχία. Επιπλέον, η μέθοδος αυτή καλλιεργεί την πρωτοβουλία, την περιέργεια και τη δημιουργικότητα του κάθε μαθητή, ενισχύοντας την κριτική σκέψη του και συνδέει την σχολική γνώση με την καθημερινή ζωή και την επίλυση αληθινών προβλημάτων. Ακόμη, διακρίνεται το μοναδικό «μαθησιακό προφίλ» του κάθε μαθητή, όπου αξιοποιείται ανάλογα, εξοικειώνει τον μαθητή με την κριτική και απομακρύνει την ατομικότητα και την αυθεντία από τις μαθησιακές διαδικασίες, αντικαθιστώντας τες με την συλλογικότητα, την διερεύνηση και την αυτενέργεια. Τέλος, συμβάλλει και στην διευκόλυνση της ενεργής εμπλοκής των γονέων καθώς και στην επαγγελματική ενδυνάμωση και εξέλιξη του ίδιου του εκπαιδευτικού.
Βιβλιογραφία
Ματσαγγούρας, Η. (2008). Η Σχολική Τάξη: Χώρος-Ομάδα-Πειθαρχία-Μέθοδος. Εκδόσεις Γρηγόρη: Αθήνα.
Ταρατόρη-Τσαλκατίδου, Ε. (2003). Η Μέθοδος Project στη Θεωρία και στην Πράξη (2η έκδοση). Εκδόσεις Κυριακίδη: Θεσσαλονίκη.
Χατζηδήμου, Δ. (2015). Εισαγωγή στη Θεματική της Διδακτικής: Συμβολή στη Θεωρία και στην πράξη της διδασκαλίας (Τρίτη έκδοση). Εκδόσεις Κυριακίδη: Θεσσαλονίκη.
Παναγιώτου Νίκος*
Απόφοιτος Παιδαγωγικού
Μεταπτυχιακός φοιτητής στο τμήμα της Ειδικής Αγωγής
