Νεοελληνική Γλώσσα/Έκφραση-Έκθεση Γ’ Λυκείου: Αρχαία µνηµεία – Μάρµαρα Παρθενώνα, Σχεδιάγραμμα

«Η χώρα στο εξωτερικό είναι κυρίως γνωστή για τα αρχαία μνημεία και τον αρχαιοελληνικό πολιτισμό της. Σε ένα άρθρο σας (500-600 λέξεων) που θα δημοσιευθεί σε τοπική εφημερίδα να προτείνετε τρόπους αξιοποίησης των αρχαίων μνημείων ώστε να συντελέσουν στην αύξηση του τουρισμού και στην παράλληλη φύλαξή τους».
ή
«Σε μία ειδική καμπάνια ενημέρωσης των αλλοδαπών επισκεπτών των ελληνικών αρχαιολογικών χώρων, έχετε αναλάβει να συντάξετε μία επιστολή (500-600 λέξεων) στην οποία θα εξηγείται την αναγκαιότητα επιστροφής των κλεμμένων αρχαίων αντικειμένων που προβάλλονται σε μουσεία του εξωτερικού στο μητρικό τους έδαφος. Υποθέστε ότι η επιστολή σας δεν εκφράζει μόνο την ελληνική κοινωνία, αλλά και εκείνες που αγωνίζονται για το ίδιο θέμα (Αίγυπτος, χώρες της Μέσης Ανατολής, της Αμερικής και της Ασίας κτλ)».

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Όλοι μας -στον ένα ή τον άλλο βαθμό- συνηθίζουμε να επαιρόμαστε για τον αρχαίο πολιτισμό και τα μνημεία του παρελθόντος που στολίζουν τα ελληνικά εδάφη. Ωστόσο, η συμπεριφορά που επιδεικνύουμε όταν επισκεπτόμαστε έναν αρχαιολογικό χώρο, δε φαίνεται να συνάδει με την αρχική έπαρση. Συχνά παρατηρούμε και τάχα ενοχλούμαστε από σκουπίδια δίπλα στις αρχαιότητες ή την αδιαφορία ορισμένων επισκεπτών και τις καταστροφές που διαπράττουν πολλοί συμπατριώτες μας.

ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ

προβλήματα που διαπιστώνονται – η εικόνα σήμερα

√ εγκαταλελειμμένοι χώροι μη φυλασσόμενοι επαρκώς

• συχνά πολλοί αρχαιολογικοί είναι προστατευμένοι μόνο μία υποτυπώδη περίφραξη και όχι με προσωπικό που να συντηρεί και να προστατεύει το χώρο
• ορισμένοι χώροι δεν αξιοποιούνται
• η διαμόρφωση ενός χώρου και η ανάδειξή του είναι εξαιρετικά δαπανηρή και χρονοβόρα
• είναι μια αλγεινή εικόνα ενός κράτους που έχει τόσα αρχαία μνημεία και αδυνατεί ή αδιαφορεί να τα αξιοποιήσει και να τα αναδείξει καταστροφή χώρων από την υπερβολική τουριστική αξιοποίηση
• με την κατασκευή σύγχρονων τουριστικών μονάδων μέσα ή πλησίον των χώρων
• με την ταυτόχρονη επίσκεψη χιλιάδων επισκεπτών
≈ πχ Δελφοί, Μυκήνες, Ολυμπία δέχονται καθημερινά δεκάδες λεωφορεία και εκεί παρατηρείται φθορά στα μνημεία (από την πεζοπορία, τα φλας των φωτογραφικών μηχανών κτλ)
• απορρίμματα και μόλυνση του περιβάλλοντος χώρου από τα οχήματα των επισκεπτών (το CO2 και το CO δημιουργούν φθορές στα μνημεία)

√ ακριβά εισιτήρια εισόδου και έλλειψη υποδομών
• αποτρέπουν πολλούς να τα επισκεφτούν
• δεν υπάρχουν δωρεάν μέρες επίσκεψης  χωρίς προσωπικό ξενάγησης

√ για λόγους οικονομικούς -παρά τα ακριβά εισιτήρια- η Πολιτεία δεν έχει μόνιμους ξεναγούς σε κάθε επισκέψιμο χώρο

√ έτσι, οι επισκέπτες υποχρεώνονται να συνεργαστούν με κάποιο ιδιώτη (οικονομική επιβάρυνση)

√ πολλοί που επισκέπτονται ατομικά αρχαιολογικούς χώρους, αδυνατούν να βρουν επισκέπτη (συνήθως για λόγους οικονομικούς) και δεν έχουν σωστή ενημέρωση
• συχνά ορισμένοι αρχαιολογικοί χώροι δεν έχουν τις απαραίτητες βοηθητικές υποδομές (αναψυκτήρια, χώρους ξεκούρασης κτλ) και όταν αυτοί υπάρχουν είναι εξαιρετικά ακριβοί

√ η ελληνική παιδεία δε φροντίζει για την ανάδειξη τέτοιων χώρων
• οι επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους γίνονται με τρόπο που δε συγκινεί μαθητές αφού οργανώνονται από εκπαιδευτικούς και μόνο
• το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημα ταυτίζει τον όρο αρχαιότητα με τα μνημεία της αρχαίας περιόδου αδιαφορώντας για τα νεότερα μνημεία (ρωμαϊκά, βυζαντινά, νεότερα κτλ) που θεωρούνται μικρότερης σημασίας

√ δεν κατανοούμε τη σημασία των χώρων τούτων για την προβολή της χώρας/του τόπου μας, την οικονομική ανάπτυξη και την εκπαιδευτική αξία τους.

√ αδυνατούν οι τοπικοί παράγοντες -λόγω έλλειψης παιδείας- να τα προστατεύσουν επαρκώς

√ τα ΜΜΕ
• δεν προβάλλουν επαρκώς στους Έλληνες πολίτες τα αρχαιολογικά μνημεία της χώρας (παρά μόνο τα ήδη προβεβλημένα) υπό τη μορφή ιστορικών οδοιπορικών
• δεν υπάρχουν ειδικές εκπομπές/αφιερώματα στην ιδιωτική τηλεόραση και στον τύπο για τα λιγότερα γνωστά μνημεία/τοποθεσίες

√ αρχαιοκαπηλία (κλοπές αρχαίων αντικειμένων)
• όλο και περισσότερο αυξάνονται τα κρούσματα αρχαιοκαπηλίας
• από αντικείμενα που ανακαλύφθηκαν σε ιδιωτικές εκτάσεις (πχ κατά την ανέγερση πολυκατοικιών κτλ)
• παρά τις νέες τεχνολογίες είναι δύσκολο να εντοπιστούν συχνά αρχαιότητες που καταλήγουν σε μεγάλους οίκους δημοπρασιών (εδώ είναι και οι ευθύνες ορισμένων χωρών που έχουν τέτοιους οίκους και ουσιαστικά υποθάλπουν τη λαθραία διακίνηση αρχαιοτήτων)

√ αρχαιότητες που αποτελούν αντικείμενο ιδιοκτησίας άλλων κρατών (πχ Αφροδίτη της Μήλου, μάρμαρα του Παρθενών κτλ). Πρόκειται για ένα θέμα που δεν περιορίζεται μόνο σε ελληνικά αντικείμενα, αλλά όλων των χωρών που ανέπτυξαν στο παρελθόν ισχυρό πολιτισμό (Μεσοποταμία, Αίγυπτος, προκολομβιανή Αμερική κτλ)
• πρόκειται για κλοπές του παρελθόντος που ουσιαστικά δεν αναγνωρίζουν οι κυβερνήσεις χωρών της Δυτικής Ευρώπης (Αγγλία, Γαλλία κτλ)

√ τα αντικείμενα εκτίθενται σε χώρους κλειστούς, μακριά από τη φυσική τους θέση
• χάνεται η ενότητα του αντικειμένου με τον περιβάλλοντα χώρο
• στο μουσείο υπάρχει η κυριαρχία του επισκέπτη (που τοποθετείται χωρικά στο κέντρο) κι όχι του αντικειμένου που τοποθετείται στους τοίχους
• το αντικείμενο χάνει το ιστορικό “δέσιμο” με το κτίριο/χώρο φύλαξής του.
• όλα τα αρχαία αντικείμενα είχαν ιδιαίτερη θέση μέσα σε κάποιο αρχιτεκτόνημα. Η μεταφορά τους από εκεί –και μάλιστα χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά- περιορίζει τη λειτουργική τους σημασία.

ειδικά για τα Μάρμαρα του Παρθενώνα

≈ έχει πια αποκαλυφθεί ότι τούτα κατά τις προσπάθειες συντήρησης και καθαρισμού τους δέχτηκαν ανεπανόρθωτες φθορές (με την επικάλυψη και απομάκρυνση σιλικόνης, κατά τη βίαιη απόσπασή τους από τον Παρθενώνα κτλ).

προτάσεις αξιοποίησης

√ ανάδειξη όλων των μνημείων. Ας θυμόμαστε ότι μνημεία δεν είναι μόνο τα αρχαία, αλλά και μία μεσαιωνική εκκλησία, μία οθωμανική κρήνη, μία νεότερη έπαυλη, το σπίτι τοπικών πολιούχων, ο τόπος που γεννήθηκε ή απεβίωσε ένας άνθρωπος των γραμμάτων κτλ)
• με συμβατές προς το χώρο χρήσεις (πχ το σπίτι ενός αθλητή μπορεί να γίνει η έδρα ενός αθλητικού οργανισμού του οικείου δήμου, συχνά τα κάστρα μετατρέπονται σε χώρους συναυλιών, κτιριακά συγκροτήματα γίνονται χώροι πολιτισμού με ήπιες παρεμβάσεις, αρχαίοι τοίχοι και αρχαία τείχη να γίνουν μέρος ενός ολοκληρωμένου χώρου επίσκεψης με ειδικές διαδρομές σύνδεσης των αποσπασμένων τμημάτων τους κτλ) – όχι όμως καφετέριες και εμπορικά καταστήματα
• με ήπιες παρεμβάσεις που δεν αλλοιώνουν το χαρακτήρα και τη μορφή του μνημείου
• αποδοχή των προτάσεων της τοπικής κοινωνίας -που συνήθως διεκδικεί τέτοιους χώρους- να αναδειχθούν και να αξιοποιηθούν

√ εκπαιδευτική αξιοποίηση των χώρων
• ολόκληρα σχολεία ή τάξεις να αναλάβουν την “υιοθεσία” και φροντίδα αρχαιολογικών χώρων
• να μάθουν οι νέοι βιωματικά να φροντίζουν τέτοιους χώρους ανυπολόγιστης αξίας με δράσεις καθαρισμού
• να τους προστατεύουν
• διοργάνωση μαθητικών επισκέψεων σε ιστορικά μνημεία
• επισκέψεις που θα οργανώνουν οι ίδιοι οι μαθητές σε χώρους όπου την ξενάγηση θα αναλαμβάνουν πάλι μαθητές και άλλες ομάδες θα έχουν την ευθύνη της έκθεσης αξιολόγησης κι εντυπώσεων
• οργάνωση υπαίθριου μαθήματος μέσα ή δίπλα σε ανάλογους χώρους μνήμης (τόποι εκτελέσεων, αρχαία μνημεία, οικίες λογοτεχνών κτλ)
• μαθητικές ομαδικές εργασίες για τα μνημεία της περιοχής τους
• διαθεματικές εργασίες με τη χρήση των νέων τεχνολογιών
• πολιτιστικές δράσεις με θέμα τα μνημεία (εκθέσεις φωτογραφίας, φεστιβαλικές εκδηλώσεις, συναυλίες στο σχολείο ή το μνημείο κτλ)
• αρθρογραφία στη σχολική εφημερίδα ή τον τοπικό τύπο

√ προβολή των τοπικών μνημείων στο διαδίκτυο
• η Τοπική Αυτοδιοίκηση όχι μόνο να διεκδικεί την ανάδειξη μνημείων
• αλλά να προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει την τοπική κοινωνία για τη φροντίδα του χώρου μέσα από ημερίδες, σεμινάρια, Σχολές Γονέων κτλ
• να “υιοθετήσει” ο οικείος δήμος το χώρο
• να τα προβάλλει στον κυβερνοχώρο (τα φυλλάδια και είναι οικονομικά ασύμφορα και τελικά δεν καλύπτουν ανάγκες ευρύτερης ενημέρωσης)

√ να δημιουργήσει υποδομές για την επισκεψιμότητα του χώρου
• να συνδέσει τα μνημεία με έργα υποδομής στον περιβάλλοντα χώρο (αμφιθέατρα για συναυλίες, πολιτιστικά κέντρα κτλ, αναλόγως το μνημείο)
• η Πολιτεία να αυξήσει τα κονδύλια για τη φροντίδα των μνημείων του παρελθόντος. Ο πολιτισμός και η μνήμη του παρελθόντος δεν αποτιμώνται με σύγχρονες οικονομικές αξίες, καθώς τα μνημεία είναι ανυπολόγιστης αξίας
• να κάνει προσιτά σε όλους τους πολίτες τα μνημεία
• να προβάλλει όλα τα μνημεία (ακόμα και τα “ήσσονος” σημασίας τοπικά)
• να δημιουργήσει εικονικές περιηγήσεις στον κυβερνοχώρο σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία
• αυτές οι εικονικές περιηγήσεις από μόνες τους αποτελούν διαφήμιση για τον τόπο

≈ αναδεικνύονται χώροι που δεν είναι δυνατόν να επισκεφθεί κάποιος (λόγω καταστροφής τους κτλ)

≈ δίνουν την ευκαιρία να ασχοληθεί ένας μεγάλος αριθμός επιστημόνων για την ανάδειξη των χώρων
≈ δίνεται έτοιμο υλικό στα ΜΜΕ για την προβολή των αρχαιολογικών τοποθεσιών,
≈ είναι “ζωντανοί” περίπατοι, ειδικά για τη νέα γενιά

√ τα ΜΜΕ
• να αφιερώσουν τον πρέποντα τηλεοπτικό χρόνο κι έντυπο χώρο για την ανάδειξη άγνωστων στο ευρύ κοινό μνημείων
• με ειδικές εκπομπές, δημοσιογραφικά αφιερώματα, οδοιπορικά σε πόλεις κτλ
• ταινίες τεκμηρίωσης και μυθοπλασίας (προσφέροντας την ευκαιρία σε καλλιτέχνες, γραφίστες κι επιστήμονες να αναδειχθούν μέσα από τα ντοκιμαντέρ και να βρουν εργασία)
• με ειδικά αφιερώματα στον τύπο, οδοιπορικά σε πόλεις κτλ
• με την ανάδειξη των προβλημάτων που μαστίζουν τον πολιτισμό με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού και την άσκηση πίεσης προς τις αρμόδιες αρχές.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Επιλογικά, τα μνημεία του παρελθόντος, είτε είναι αρχαία είτε μεσαιωνικά και νεότερα δεν μπορούν να αποτιμηθούν με σύγχρονους οικονομικούς όρους. Η αξία τους είναι ανυπολόγιστη, ειδικά για τις τοπικές κοινωνίες. Και ας μην ξεχνάμε ότι η έννοια της αξιοποίησης δεν περικλείεται μόνο στη διαμόρφωση χώρων επίσκεψης τουριστών. Αξιοποίηση ενός τοπικού μνημείου είναι και η μετατροπή του σε χώρο άλλων χρήσεων. Βέβαια, κάθε αξιοποίηση οφείλει να λαμβάνει υπόψη την ταυτότητα και την εικόνα του μνημείου ώστε αυτό να προστατεύεται και να μην αλλοιώνεται.

Από το βιβλίο του Δήμου Χλωπτσιούδη: «Έκφραση-Έκθεση Γ’ Λυκείου: Σχεδιαγράμματα Εκθέσεων», Εκδόσεις schooltime.gr

Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για την Έκφραση – Έκθεση Λυκείου

1. Έκφραση-Έκθεση Α’ Λυκείου, 2. Έκφραση-Έκθεση Β’ Λυκείου, 3. Έκφραση-Έκθεση Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Σχεδιαγράμματα, 6. Γραμματική-Συντακτικό

Ακολουθήστε την επίσημη σελίδα μας στο facebook schooltime για να βλέπετε τις σημαντικότερες ειδήσεις στη ροή του schooltime.gr

Ακολουθήστε μας στο facebook