Άρης Ιωαννίδης

Του Άρη Ιωαννίδη

Η απάντηση είναι απλή. Και τα δύο είναι σωστά. Κι αυτή ακριβώς είναι η μαγεία της ελληνικής γλώσσας. Ακούγοντάς τα, μόνο από τα συμφραζόμενα μπορούμε να καταλάβουμε ποιο από τα δύο κάθε φορά εννοούμε, καθώς πρόκειται για ομόηχες λέξεις. Γράφοντάς τα όμως πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί και στην ορθογραφία τους. Για να δούμε.

Πρόκειται, λοιπόν, για ομόηχες λέξεις με εντελώς διαφορετική ετυμολογία και σημασία. Ο τύπος «γλείφω» προκύπτει από το αρχαίο ρήμα «ἐκλείχω» (< αρχαία ελληνική ἐκ- + λείχω, απ’ όπου και οι λέξεις λειχούδης, λειχουδιά) και σημαίνει σύρω τη γλώσσα μου πάνω σε κάτι, απομακρύνω κάτι με τη γλώσσα ή και το χρησιμοποιούμε μεταφορικά όταν πρόκειται για κύματα, για φλόγες (π.χ. οι γλώσσες έγλειψαν τα πρώτα σπίτια του χωριού) ή και για όποιον συμπεριφέρεται με υπερβολική δουλοπρέπεια, προκειμένου να κερδίσει την εύνοια κάποιου άλλου προσώπου, κυρίως κάποιου υψηλά ισταμένου (π.χ. γλείφει τον διευθυντή του, μήπως και πάρει καμιά προαγωγή). Από το συγκεκριμένο ρήμα προκύπτουν λέξεις, όπως γλειφιτζούρι, γλείψιμο, γλείφτης.

Από την άλλη, ο τύπος «γλύφω» ουδεμία σχέση φέρει (ούτε σημασιολογική ούτε ετυμολογική) με τον τύπο «γλείφω», καθώς σημαίνει λαξεύω σε σκληρή ύλη και θα λέγαμε ότι πρόκειται για συνώνυμο του ρήματος «σμιλεύω». Από τον εν λόγω τύπο προκύπτουν λέξεις, όπως γλύπτης, γλυφίδα, οδοντογλυφίδα. Η πραγματικότητα είναι ότι ο τύπος «γλύφω» είναι ανύπαρκτος στη Νέα Ελληνική με την ιδιαίτερη σημασία που έχει. Και αυτό γιατί σπανίως χρησιμοποιείται με τη σημασία του λαξεύω, σμιλεύω. Μπορεί να χρησιμοποιούμε συχνά τις λέξεις γλυπτό, τοκογλύφος, γλύπτης, αλλά αποφεύγουμε να χρησιμοποιήσουμε το ρήμα «γλύφω». Ο γλύπτης μάλλον θα δηλώσει περιφραστικά τη δραστηριότητά του, λέγοντας «είμαι γλύπτης» ή και «μου αρέσει να φτιάχνω γλυπτά» και όχι «μου αρέσει να γλύφω», γιατί ίσως και να παρερμηνευτεί αυτό, δημιουργώντας ποικίλες παρεξηγήσεις. Από την άλλη, όταν θέλουμε να δηλώσουμε τις λειτουργίες της γλώσσας, μας χρησιμοποιούμε λανθασμένα τον πολύπαθο τύπο «γλύφω», αγνοώντας και την ίδια την ύπαρξη του σωστού τύπου «γλείφω».

Καιρός πιστεύω είναι να αρχίσουμε να τα χρησιμοποιούμε σωστά, προς αποφυγήν παρεξηγήσεων…

Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος

Ακολουθήστε την επίσημη σελίδα μας στο facebook schooltime για να βλέπετε τις σημαντικότερες ειδήσεις στη ροή του schooltime.gr

Ακολουθήστε μας στο facebook