Γιώτα Ιωακειμίδου

Της Γιώτας Ιωακειμίδου

Η Ελένη, η τελευταία αυτοκράτειρα της Τραπεζούντας, ήταν δισέγγονη του αυτοκράτορα του Βυζαντίου Ιωάννη ΣΤ΄ Καντακουζηνού, σύζυγος του τελευταίου αυτοκράτορα Δαβίδ.

Λίγα χρόνια μετά την πτώση της βασιλεύουσας το μέλλον είναι πια ζοφερό για την αυτοκρατορία των Μεγαλοκομνηνών. Ο Δαβίβ αρνήθηκε να πληρώσει φόρο υποτελείας στον σουλτάνο και έτσι προκάλεσε την οργή του.

Η Τραπεζούντα πολιορκείται από στεριά και θάλασσα. Ο Δαβίδ στέλνει την Ελένη σε ασφαλές μέρος στον φίλο και συγγενή του Guria στη Γεωργία. Η Ελένη ήταν η δεύτερη σύζυγός του. Απέπεμψε την πρώτη σύζυγο για να παντρευτεί μια Καντακουζηνού και να ανέλθει στην ιεραρχία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η ακριβής ημερομηνία του γάμου δεν αναφέρεται πουθενά στις πηγές που έχουμε στη διάθεσή μας. Τα γεγονότα της σύντομης σταδιοδρομίας της Ελένης ως Αυγούστας μας τα παραδίδουν οι χρονικογράφοι που έζησαν πολύ αργότερα από τον θάνατό της και υπερηφανεύονται για την συγγενική σχέση μαζί της. Γεγονός πάντως είναι ότι η αυτοκράτειρα απέκτησε πολύ μεγαλύτερη φήμη μετά από τον θάνατό της.

Τον Αύγουστο του 1461 ο Δαβίδ παραδίδει τα κλειδιά της Τραπεζούντας και αποπλέει μαζί με τα παιδιά του στην Κωνσταντινούπολη αγνοώντας την τύχη του, η οποία πια βρισκόταν στα χέρια του Σουλτάνου.

Όσον αφορά για τα παιδιά της Ελένης με τον Δαβίδ οι πηγές είναι συγκεχυμένες. Άλλες πηγές κάνουν λόγο για οκτώ γιους και μια κόρη, άλλες πιο αξιόπιστες για τρεις γιους και μια κόρη αναφέροντας και τα ονόματά τους: Βασίλειος, Μανουήλ, Γεώργιος και Άννα.

Ο Σουλτάνος τους στέλνει όλους στην Αδριανούπολη και τους εγκαθιστά εκεί. Τους παραχωρεί κτήματα στην κοιλάδα του Στρυμόνα, πιστεύοντας ότι θα ενδιαφερθεί για αυτούς η συγγένισσά τους Μάρα Βράγκοβιτς, γυναίκα του Δεσπότη της Σερβίας και αδελφή του Ιωάννη Δ΄ της Τραπεζούντας.

Δυο χρόνια μετά κατηγορήθηκε ο Δαβίδ για συνομωσία κατά του Σουλτάνου και αποφάσισε ο Σουλτάνος να δολοφονήσει όλα τα αρσενικά μέλη της Αυτοκρατορικής αυλής των Μεγαλοκομνηνών.

Αφού αποφασίστηκε η τύχη τους μεταφέρονται στις φυλακές του Επταπυργίου της Κωνσταντινούπολης ο Δαβίδ, οι τρεις γιοι του, ο γυναικάδελφός του Αλέξανδρος και ο ανεψιός του Αλέξιος. Εκτελούνται 1η Νοεμβρίου του 1463. Η μόνη επιζήσασα είναι η Ελένη. Τα γεγονότα μάς τα αφηγείται 70 χρόνια μετά ο Σπανδούνης, συγγενής της Ελένης από τον οίκο των Κατακουζηνών, ο οποίος λέει πως ήταν αδελφή της γιαγιάς του.

Μετά την εκτέλεση ο Σουλτάνος διατάσσει να ριχτούν τα πτώματα του Δαβίδ και των παιδιών του έξω από τα τείχη της Πόλης και να παραμείνουν άταφα, βορά των σκυλιών και των ορνέων. Δήμευσε όλη την περιουσία του Δαβίδ και υποχρέωσε την Ελένη να καταβάλλει 15 χιλιάδες δουκάτα εντός τριών, ημερών, διαφορετικά θα την εκτελούσε και αυτήν. Οι φίλοι της βρήκαν τα χρήματα μέσα σε 24 ώρες.

Η Ελένη σαν άλλη Αντιγόνη αποφάσισε να εκτελέσει το καθήκον της, δηλαδή να θάψει τους νεκρούς της, περιφρονώντας τη διαταγή του Σουλτάνου.

Φόρεσε ένα ράσο από τριχιές, πέταξε τα βασιλικά στολίδια αρνήθηκε να φάει. Κατασκεύασε μια καλύβα από άχυρα δίπλα στα νεκρά σώματα και κοιμόταν εκεί δίπλα στους αγαπημένους νεκρούς της. Έξω από τα τείχη της πόλης, μακριά από κάθε ανθρώπινο βλέμμα. Τις νύχτες έσκαβε μ΄ ένα μικρό φτυάρι και με τα άμαθα σε τέτοιες δουλειές χέρια της. Έσκαψε ένα όρυγμα, αρκετά βαθύ, μέσα στην καλύβα της. Την ημέρα φύλαγε τα νεκρά σώματα από τα αρπακτικά και τα σκυλιά και την νύχτα έσκαβε. Τους έθαψε έναν έναν με απίστευτη ψυχραιμία.

Λίγες μέρες αργότερα η Αντιγόνη των Ποντίων ξεψύχησε δίπλα στους θαμμένους νεκρούς της. Αρνήθηκε να συνεχίσει να ζει, πέθανε από θλίψη και ασιτία.

Έτσι έσβησε ο οίκος των Μεγαλοκομνηνών, ο οποίος βασίλευσε στην Τραπεζούντα για περισσότερο από 250 χρόνια.

Η μόνη επιζώσα απόγονος των Κομνηνών, η Άννα, έγινε σύζυγος του Ζαγανού πασά, ο οποίος ήταν βεζίρης του σουλτάνου. Αρνήθηκε όμως να αλλαξοπιστήσει και έτσι ο βεζίρης την έδιωξε. Η γενιά των Μεγαλοκομνηνών συνεχίστηκε δια μέσου της Θεοδώρας, κόρης του Δαβίδ από τον πρώτο του γάμο με την κόρη του πρίγκιπα της Γοτθίας στην Κριμαία. Η Θεοδώρα παντρεύτηκε τον Ουζούν Χασάν. Ο γιος της Ισμαήλ ήταν ο πρώτος από τους Σαφαβίδες Σάχηδες της Περσίας, οι οποίοι κυβέρνησαν μέχρι το 1736.

Γιώτα Ιωακειμίδου*
Φιλόλογος

Ακολουθήστε την επίσημη σελίδα μας στο facebook schooltime για να βλέπετε τις σημαντικότερες ειδήσεις στη ροή του schooltime.gr

Ακολουθήστε μας στο facebook