Παράθεμα – Πηγή Ιστορίας Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών Γ’ Λυκείου «Η διαμόρφωση και λειτουργία των πολιτικών κομμάτων στην Ελλάδα»
Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας – Ομάδα Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών Γ’ Λυκείου
«Η διαμόρφωση και λειτουργία των πολιτικών κομμάτων στην Ελλάδα»
Η παρακμή των «ξενικών» κομμάτων κατά την περίοδο της συνταγματικής μοναρχίας
Ομάδα Β
Πηγές:
Αντλώντας στοιχεία από τα κείμενα που σάς δίνονται και αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις, να παρουσιάσετε τις δυσκολίες που αντιμετώπισε ο Κωλέττης στο έργο της διακυβέρνησης της χώρας και τις τακτικές που ακολούθησε προκειμένου να εδραιώσει την εξουσία του.
ΚΕΙΜΕΝΟ Α
Η πρωθυπουργία του Κωλέττη σημαδεύτηκε από ένα αδυσώπητο πόλεμο των πολιτικών δυνάμεων και συνεχείς παρεμβάσεις προς όφελος της χώρας, που αντιπροσώπευε το κάθε κόμμα. Ο Ανδρέας Μεταξάς αποχώρησε σύντομα από το συνασπισμό, λόγω της διαχείρισης του εκκλησιαστικού ζητήματος, αφήνοντας στον Κωλέττη την απόλυτη ευθύνη της διακυβέρνησης και στρέφοντας το φιλικό του τύπο εναντίον του. Οι οικογενειακές φατρίες επικρατούσαν ακόμα δυσχεραίνοντας το έργο της κυβέρνησης. Επιπλέον, ο βασιλιάς παρά τον περιορισμό του από το Σύνταγμα συνέχισε να παρεμβαίνει ανοικτά στην κρατική πολιτική.
Μέσα σε αυτή την κατάσταση ο Πρωθυπουργός προσπάθησε την οικονομική ανάκαμψη της χώρας, ασκώντας διπλωματία προς τις Μεγάλες Δυνάμεις, ενώ παράλληλα έθετε το στόχο της διεύρυνσης της προς τα παλαιά σύνορα της Αυτοκρατορίας. Ο Κωλέττης κατηγορήθηκε για συγκεντρωτισμό και περιφρόνηση του κοινοβουλευτισμού, χαρακτηριστικά οι αντιπολιτευόμενες εφημερίδες μιλούσαν για δικτατορία. Η πολιτική ένταση, όμως, την περίοδο εκείνη ήταν τόσο οξεία ώστε οι χαρακτηρισμοί ενείχαν στοιχεία υπερβολής και οι όποιες εξουσιαστικές πρακτικές είχαν άλλα μέτρα σύγκρισης από τα σύγχρονα και εξυπηρετούσαν άλλες ανάγκες.
Πηγή: wikipedia
ΚΕΙΜΕΝΟ Β
Προέκειτο να κυρωθώσι φιλικαί εκλογαί; Ευθύς και αι δεινότατοι παραβιάσεις παρεσιωπώντο ή εχαρακτηρίζοντο επουσιώδεις παρατυπίαι: και η μεν βία, η στάσις αυτή, απεκαλούντο δικαία άμυνα, η δε αδικία, ακολασία, το ψεύδος, δικαιοσύνη, μετριότης, αλήθεια. Και αυταί αι λέξεις ήλλαξαν σημασίαν: η μεν παραβίασις των καλπών ωνομάσθη συστολή των σανίδων, αι δε σαπουνοκασέλαι και τα σακκούλια κάλπαι, η λύμανσις των σφραγίδων τυχαία σύντριψις, οι συμβολαιογράφοι επί της ψηφοφορίας επιτροπαί και οι απόβλητοι του λαού εκλεκτοί αυτού… Ο νόμος νυν μεν έπρεπε να κοιμάται, νυν δε ν’ αγρυπνεί, ποτέ μεν να ερμηνεύεται κατά γράμμα, ποτέ δε κατ’ έννοιαν και άλλοτε να διαστρέφονται και αι σαφέσταται, αι καθαρότατοι, αι ρητόταται διατάξεις. Οποία πολιτική και ηθική ασέλγεια!
Νικόλαος Δραγούμης: Ιστορικοί Αναμνήσεις, Αθήνα 1973, τ. 2, σ. 93.
Απάντηση:
Ο Ιωάννης Κωλέττης ως αρχηγός και ηγετική φυσιογνωμία του γαλλικού κόμματος υπήρξε σημαντικός παράγοντας της πολιτικής ζωής της Ελλάδος, από την εποχή της Επανάστασης έως τον θάνατό του, το 1847. Υπήρξε δε, ο πρώτος εκλεγμένος πρωθυπουργός της Ελλάδος, αξίωμα όμως που απέκτησε κάτω από αντίξοες συνθήκες, καθώς όπως μάς πληροφορεί το κείμενο Α, το έργο της πρωθυπουργίας του συνάντησε ανυπέρβλητες δυσκολίες, τόσο από την πλευρά των υπόλοιπων πολιτικών δυνάμεων (αγγλικό και ρωσικό κόμμα), όσο και από τις οικογενειακές φατρίες, αλλά και τον ίδιο τον βασιλιά. Συγκεκριμένα, το αγγλικό και το ρωσικό κόμμα λειτουργούσαν αυστηρά με γνώμονα το δικό τους συμφέρον κι ενώ αρχικά ο Κωλέττης είχε τη στήριξη του Α. Μεταξά, στη συνέχεια λόγω του εκκλησιαστικού ζητήματος, ο τελευταίος αποχώρησε από το συνασπισμό, αφήνοντας τον πρώτο εκτεθειμένο, στρέφοντας μάλιστα και τον φιλικά προσκείμενο προς τον ίδιο τύπο εναντίον του. Κατηγορούσαν, λοιπόν, ευθέως τον Κωλέττη για συγκεντρωτισμό ακόμη και για περιφρόνηση του κοινοβουλευτισμού, και μιλούσαν πλέον για μία μορφή δικτατορίας που προσπάθησε να επιβάλει ο ίδιος, κάτι που ίσως αγγίζει και τα όρια της υπερβολής, σύμφωνα με τον συντάκτη του κειμένου Α.
Ενώ ο Κωλέττης επεδίωκε μια κυβερνητική πολιτική που θα ενίσχυε ουσιαστικά το ρόλο του βασιλιά, ο τελευταίος, όπως συμπληρώνει το κείμενο Α, μολονότι περιορίστηκε αρκετά ο ρόλος του στην πολιτική ζωή του τόπου, συνέχισε απροκάλυπτα να παρεμβαίνει στην κρατική πολιτική, επηρεάζοντας τις πολιτικές εξελίξεις. Αν και ο Κωλέττης επεδίωξε την οικονομική ανάκαμψη της χώρας, προσεγγίζοντας διπλωματικά τις Μεγάλες Δυνάμεις, θέτοντας παράλληλα ως στόχο του τη διεύρυνση των παλαιών συνόρων της Αυτοκρατορίας, υλοποιώντας έτσι το όραμα της Μεγάλης Ιδέας, πρόθεση του εξαρχής υπήρξε η υπονόμευση του κοινοβουλευτισμού. Δεν δίσταζε μάλιστα να χρησιμοποιεί βία και νοθεία για να τρομοκρατεί τους εκλογείς, ώστε να ψηφίζουν υπέρ του κόμματός του. Όπως επισημαίνεται στο κείμενο Β του Νικόλαου Δραγούμη, στις εκλογές είχε εφαρμοστεί κάθε πιθανή μέθοδος νοθείας, προκειμένου το αποτέλεσμά τους να είναι αυτό που θα ανεδείκνυε την παράταξη του Κωλέττη ως την πλέον ισχυρή. Συγκεκριμένα, πολλές έννοιες είχαν παραποιηθεί, όπως η βία που ασκούταν στους εκλογείς και χαρακτηριζόταν ως μια μορφή «δικαίας άμυνας», ενώ η «αδικία, η ακολασία και το ψεύδος» αποκαλούνταν «δικαιοσύνη, μετριότης, αλήθεια». Μάλιστα, κάθε παραβίαση των νόμιμων και δημοκρατικών διαδικασιών δικαιολογήθηκε με τέτοιο τρόπο που πολλές φορές προκαλούσε τη θυμηδία. Η παραβίαση των καλπών δικαιολογήθηκε ως μία απλή συστολή των σανίδων, η λύμανση των σφραγίδων τυχαία σύντριψη και καταστροφή τους, ως κάλπες ετέθησαν σαπουνοκασέλες και σακκούλια, ενώ οι συμβολαιογράφοι μετονομάστηκαν σε επιτροπές και οι πάσης φύσεως απόβλητοι του λαού έλαβαν το χρίσμα των εκλεκτών αυτού. Με λίγα λόγια, το πνεύμα του νόμου είχε καταστρατηγηθεί εντελώς και τον ερμήνευαν όπως τους συνέφερε κάθε φορά, παραβιάζοντας τον όποτε το έκριναν απαραίτητο.
Το 1846/1847 ο Κωλέττης κατείχε πέντε από τα επτά υπουργεία της κυβέρνησής του, δεν παρουσιαζόταν όμως σχεδόν καθόλου στο Κοινοβούλιο και καθιστούσε αδύνατο τον έλεγχο της εκτελεστικής εξουσίας. Επέβαλε έτσι ένα είδος κοινοβουλευτικής δικτατορίας. Μετά το θάνατό του, το 1847, το γαλλικό κόμμα πέρασε σε φάση παρακμής, καθώς επικράτησε διαμάχη για τη διαδοχή.
Άρης Ιωαννίδης*
Φιλόλογος
Διαβάστε ακόμα:
Ιστορία Προσανατολισμού Γ΄ Λυκείου: Μεθοδολογία ανάλυσης πηγών – παραθεμάτων
Ιστορία Προσανατολισμού Γ΄ Λυκείου – Οι ορισμοί στις Πανελλαδικές εξετάσεις 2000-2018
Δείτε τις τελευταίες ειδήσεις στο Newsroom schooltime.gr – Βρείτε μας στο Google News
