Συντακτικά φαινόμενα στα λατινικά: Αυτοπάθεια και Αλληλοπάθεια

Συντακτικά φαινόμενα στα λατινικά: Αυτοπάθεια και Αλληλοπάθεια

Η ΑΥΤΟΠΑΘΕΙΑ

Στα λατινικά δεν υπάρχει αυτοπαθής αντωνυμία, όπως έχουμε έχουμε στα αρχαία. Η προσωπική αντωνυμία του γ΄ προσώπου ( – , sui, sibi, se, – , a se), καθώς και η κτητική του γ΄ προσώπου (suus – a – um) χρησιμοποιούνται μόνο για να δηλώσουν α υ τ ο π ά θ ε ι α*. Η κτητική αντωνυμία γ΄ προσώπου γενικά παραλείπεται, όταν η συγγενική σχέση είναι εμφανής. Επίσης οι προσωπικές και κτητικές αντωνυμίες του α΄ και β΄ προσώπου χρησιμοποιούνται και για να δηλωθεί αυτοπάθεια (οι κτητικές αντωνυμίες συνήθως παραλείπονται, επειδή εννοούνται εύκολα, τίθενται όμως όταν υπάρχει κίνδυνος ασάφειας ή έμφαση ή αντιδιαστολή).

1. Άμεση (Ευθεία) Αυτοπάθεια ή Αντανάκλαση: όταν η αντωνυμία αναφέρεται στο υποκείμενο της πρότασης στην οποία βρίσκεται.

Σημείωση: ορισμένες φορές μπορεί να αναφέρεται στο αντικείμενο ή σε κάποιον άλλο προσδιορισμό της πρότασης (βλέπε παράδειγμα 3).

Παραδείγματα:

Cassiope, superba forma sua, cum Nymphis se comparat (κείμενο 3). Το se σε θέση αντικειμένου του ρήματος comparat και δηλώνει άμεση ή ευθεία αυτοπάθεια ή αντανάκλαση.
Respondit ille se esse Orcum (κείμενο 14). Το se σε θέση υποκειμένου του απαρεμφάτου esse (σε αιτιατική – περίπτωση ταυτοπροσωπίας) και δηλώνει άμεση ή ευθεία αυτοπάθεια ή αντανάκλαση.
Tum venit corvo in mentem verborum domini sui (κείμενο 29).

2. Έμμεση (Πλάγια) Αυτοπάθεια ή Αντανάκλαση: έμμεση αυτοπάθεια έχουμε όταν η αντωνυμία βρίσκεται: α) σε δευτερεύουσα πρόταση και δεν αναφέρεται στο υποκείμενο της δευτερεύουσας πρότασης, αλλά στο υποκείμενο του ρήματος εξάρτησης της δευτερεύουσας πρότασης, β) σε φράση που έχει απαρέμφατο και δεν αναφέρεται στο υποκείμενο του απαρεμφάτου, αλλά στο υποκείμενο του ρήματος εξάρτησης του απαρεμφάτου και γ) σε φράση που έχει μετοχή και δεν αναφέρεται στο υποκείμενο της μετοχής, αλλά στο υποκείμενο του ρήματος εξάρτησης της μετοχής.

Παραδείγματα:

(Cassius) Existimavit ad se venire hominem ingentis magnitudinis et facie squalida similem effigiei mortui (κείμενο 14). Το se βρίσκεται σε φράση που έχει απαρέμφατο, αλλά αναφέρεται στο υποκείμενο του ρήματος existimavit (Cassius), που είναι και το ρήμα εξάρτησης του απαρεμφάτου. Άρα το se δηλώνει έμμεση ή πλάγια αυτοπάθεια ή αντανάκλαση.
(Germani) Vinum a mercatoribus ad se importari non sinunt, quod ea re, ut arbitrantur, remollescunt homines atque effeminantur (κείμενο 15). Το se βρίσκεται σε φράση που έχει απαρέμφατο, αλλά αναφέρεται στο υποκείμενο του ρήματος non sinunt (Germani), που είναι και το ρήμα εξάρτησης του απαρεμφάτου. Άρα το se δηλώνει έμμεση ή πλάγια αυτοπάθεια ή αντανάκλαση.

* Το συντακτικό φαινόμενο της αυτοπάθειας στα λατινικά σημαίνει ότι το υποκείμενο ή γενικά ο όρος της πρότασης στον οποίο αναφέρεται η αυτοπάθεια ενεργεί και παθαίνει ταυτόχρονα.

Η ΑΛΛΗΛΟΠΑΘΕΙΑ:

Η αλληλοπάθεια στα λατινικά δηλώνεται με τρεις τρόπους: