Θανάσης Πάνου

Του Θανάση Πάνου*

Για τις κοινωνικές επιστήμες υπάρχουν ιδεολογικά συστήματα αλλά είναι διαφορετικό σε επίπεδο ανάλυσης, οι οπαδοί τους. Δηλαδή, δεν μιλάμε με ένα στερεότυπο για τους κομμουνιστές, καπιταλιστές, φασίστες κλπ. Αν θέλουμε να βγάλουμε ηθικά ή πολιτικά συμπεράσματα πρέπει να εξετάσουμε στην κάθε ομάδα ιδεολογίας τις «φυλές» που την απαρτίζουν. Πχ όταν μιλάμε για Φασισμό γνωρίζουμε την ιδεολογική του βάση αλλά όταν θέλουμε να ερμηνεύσουμε φασιστικές συμπεριφορές πρέπει να ερευνήσουμε τα ιδιαίτερα αίτια, της κάθε υποομάδας μέσα του.

Η Ποικιλία των κινήτρων προβάλλει το φάσμα των ορμών που κινούν την ανθρώπινη συμπεριφορά, τα αισθήματα και τις σκέψεις που σχηματίζουν ιδέες. Για να ερμηνευτούν για παράδειγμα και κείμενα στην λογοτεχνία με επιχειρήματα που μερικοί τα χρησιμοποιούν ως νεοφασιστικής αντίληψης, πρέπει να εξετάσουμε τις ιδιαίτερες συνθήκες που γράφτηκαν. Έτσι διαβάζουμε Έζρα Πάουντ με φασιστικούς λόγους στη Ρώμη, το μαθητή του Τζον Κάσπερ να είναι επικεφαλής ρατσιστικών όχλων στις Νότιες Πολιτείες, τον Σελίν από τη μεριά του αντισημιτισμού και των Ναζί, τον Χάμσον να καλωσορίζει τα χιτλερικά στρατεύματα, τα πρώτα βιβλία του Χέρμαν Χέσε, Ντέμιαν και Ο λύκος της Στέπας, να λατρεύονται από τους τους νεαρούς αξιωματικούς των Ες Ες.

Μην ξεχνάμε τις διαφορετικές ερμηνείες ακόμη και στην ξεκάθαρη, επί του Όρους Ομιλία, στους «μακαρισμούς» (beatitudes). Ενώ ο Θεός όχι μόνο δεν αρνείται, αλλά προτείνει τις προϋποθέσεις για μια Αναγέννηση, ο άνθρωπος προσπαθεί να την «ενδύσει» με κάποιο ιδεολογικό σχήμα, όπως «πρωτόγονος κομμουνισμός» ή «φιλοσοφικός αναρχισμός».

Η μορφή που λαμβάνει η πολιτική πρακτική διαφέρει και στις «φυλές» που είναι κάτω από το ίδιο ιδεολογικό μανδύα και εξαρτάται από την έμφαση που δίνει ο καθένας στο ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει.

Η πραγμάτωση, η παρουσία και η δράση διαφοροποιείται ανάλογα τις ιδιαίτερες συνθήκες και την ένταση που βιώνεται ο ρόλος. Ο Σαρτρ και ο Καμί στη Γαλλική αντίσταση, ο ένθερμος ειρηνισμός του Κένεθ Πάτσεν, το «Για ποιόν χτυπά η καμπάνα» του Χέμινγουεϊ, ο Γκαρθία Λόρκα δολοφονημένος στην Ισπανία, ο Όντεν και ο Σπένσερ να εκφράζονται για το ανθρωπιστικό, δημοκρατικό πνεύμα. Αν θέλουμε να εξάγουμε ηθικά, πολιτικά η και αισθητικά συμπεράσματα πρέπει πίσω από το μανδύα μιας ιδεολογίας να εξετάζουμε κάθε άτομο χωριστά και αμερόληπτα.

Η βαθιά καχυποψία και δυσπιστία για την ιδεολογική σημαία που φέρει κάποιος ενθαρρύνει τον εγωισμό της άλλης πλευράς με αποτέλεσμα το συλλογικό Εμείς να γίνεται πιο φτωχό, ιδιαίτερα στα γράμματα και γενικά στον Πολιτισμό. Μην ξεχνάμε τις διαφορετικές ερμηνείες ακόμη και στην ξεκάθαρη, επί του Όρους Ομιλία, στους «μακαρισμούς» (beatitudes). Ενώ ο Θεός όχι μόνο δεν αρνείται, αλλά προτείνει τις προϋποθέσεις για μια Αναγέννηση, ο άνθρωπος προσπαθεί να την «ενδύσει» με κάποιο ιδεολογικό σχήμα, όπως «πρωτόγονος κομμουνισμός» ή «φιλοσοφικός αναρχισμός».

Θανάσης Πάνου*

♦ Αν θέλετε να ενημερώνεστε για όλες τις νέες δημοσιεύσεις, ακολουθήστε τη σελίδα μας στο facebook επιλέγοντας τον σύνδεσμο: schooltime

Ακολουθήστε μας στο facebook