Νεοελληνική γλώσσα Α’ Γυμνασίου: Χρόνος και ποιόν ενέργειας του ρήματος
- Το πότε γίνεται η κάθε πράξη που εκφράζει το ρήμα, δηλαδή ο χρόνος του ρήματος, διακρίνεται σε τρεις βαθμίδες: παρελθόν-παρόν-μέλλον.
- Κάθε χρονική βαθμίδα περιλαμβάνει χρόνους οι οποίοι αποτυπώνονται στους τύπους των ρημάτων. Έτσι έχουμε :
ΠΑΡΟΝ: Τώρα γράφω ένα γράμμα.
ΠΑΡΕΛΘΟΝ: Χθες έγραψα ένα γράμμα.
ΜΕΛΛΟΝ: Αύριο θα γράψω ένα γράμμα.
ΠΑΡΕΛΘΟΝ: Παρατατικός- Αόριστος- Υπερσυντέλικος
ΠΑΡΟΝ: Ενεστώτας- Παρακείμενος
ΜΕΛΛΟΝ: Εξακολουθητικός Μέλλοντας- Συνοπτικός/Στιγμιαίος Μέλλοντας- Συντελεσμένος Μέλλοντας
- Το πώς γίνεται η κάθε πράξη που εκφράζει το ρήμα, δηλαδή το ποιόν ενέργειας, μπορεί να ενταχθεί σε μία από τις ακόλουθες περιπτώσεις:
α. Γίνεται με διάρκεια, δηλαδή επαναλαμβάνεται à μη συνοπτικό ( ή εξακολουθητικό) ποιόν ενέργειας πχ. έσκαβε όλη μέρα τον κήπο.
β .Γίνεται σύντομα, δηλαδή συνοπτικά à συνοπτικό/στιγμιαίο ποιόν ενέργειας πχ έσκαψε τον κήπο.
γ. Έχει ήδη γίνει à συντελεσμένο ποιόν ενέργειας πχ έχει σκάψει τον κήπο.
| χρόνος | χρονική βαθμίδα | ποιόν ενέργειας | παράδειγμα |
| ενεστώτας | παρόν | Μη συνοπτικό | σκάβω |
| παρατατικός | παρελθόν | Μη συνοπτικό | έσκαβα |
| εξακολουθητικός μέλλοντας | μέλλον | Μη συνοπτικό | θα σκάβω |
| αόριστος | παρελθόν | συνοπτικό/στιγμιαίο | έσκαψα |
| συνοπτικός μέλλοντας | μέλλον | συνοπτικό/στιγμιαίο | θα σκάψω |
| παρακείμενος | παρόν | συντελεσμένο | έχω σκάψει |
| υπερσυντέλικος | παρελθόν | συντελεσμένο | είχα σκάψει |
| συντελεσμένος μέλλοντας | μέλλον | συντελεσμένο | θα έχω σκάψει |
- Η σημασία των χρόνων:
Παροντικοί χρόνοι:
Ενεστώτας α. Φανερώνει κάτι που γίνεται τώρα με διάρκεια :
πχ. Διαβάζω ιστορία.
β. Φανερώνει κάτι που επαναλαμβάνεται :
πχ. Κάθε βράδυ βουρτσίζω τα δόντια μου.
Παρακείμενος Φανερώνει πώς η ενέργεια του ρήματος έγινε στο παρελθόν αλλά το αποτέλεσμα της πράξης είναι ορατό στο παρόν:
πχ. Έχω στρώσει το τραπέζι (=το έστρωσα πριν και τώρα μπροστά μας είναι στρωμένο, έτοιμο δηλαδή)
Παρελθοντικοί χρόνοι:
Παρατατικόςà Φανερώνει κάτι που γινόταν στο παρελθόν με διάρκεια ή με επανάληψη :
πχ. Το καλοκαίρι δούλευα στα χωράφια.
Αόριστος Φανερώνει κάτι που έγινε στο παρελθόν:
πχ. Περάσαμε ωραία στην Καρδίτσα.
Υπερσυντέλικος à Φανερώνει κάτι που ολοκληρώθηκε στο παρελθόν πριν γίνει κάτι άλλο:
πχ. Είχα ήδη φύγει, όταν με πήρες τηλέφωνο.
Μελλοντικοί χρόνοι:
Εξακολ.Μέλλονταςà Φανερώνει κάτι που θα γίνει στο μέλλον με διάρκεια ή με επανάληψη:
πχ. Όλο το απόγευμα θα βάφω το σπίτι.
Στιγμ./Συνοπτ.Μέλλοντας Φανερώνει κάτι που θα γίνει στο μέλλον συνοπτικά:
πχ. Θα σας απαντήσω αύριο.
Συντελ. Μέλλοντας Φανερώνει κάτι που θα ολοκληρωθεί στο μέλλον, αφού πρώτα γίνει κάτι άλλο:
πχ. Θα έχω τελειώσει την παρουσίαση, όταν βραδιάσει.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΜΠΕΔΩΣΗΣ:
1. Στα παρακάτω ρήματα να αναγνωρίσεις τον χρόνο και το ποιόν ενέργειας:
Θα έχω γράψει:
Έχω έρθει:
Αναφέρομαι:
Στεναχωριόταν:
Θα ποτίζει:
Θα συγγράψει:
Είχε τραγουδήσει:
Κοιμήθηκε:
Θα ολοκληρωθεί:
Θα ολοκληρώνεται:
2. Να γίνει η χρονική αντικατάσταση των ακόλουθων ρημάτων: δακρύζαμε, αποκρίνεται, έχει πετάξει.
Παναγιώτα Κόττα*
Φιλόλογος
♦ Αν θέλετε να ενημερώνεστε για όλες τις νέες δημοσιεύσεις, ακολουθήστε τη σελίδα μας στο facebook επιλέγοντας τον σύνδεσμο: schooltime
Δείτε επίσης
