Αρχαία Ελληνικά Α’ Γυμνασίου – Ενότητα 4η: Ασκήσεις ετυμολογικού και γραμματικού περιεχομένου

Αρχαία Ελληνικά Α’ Γυμνασίου – Ενότητα 4η: Ασκήσεις ετυμολογικού και γραμματικού περιεχομένου

Επιμέλεια: Ιωαννίδου Δήμητρα*

Ετυμολογικά

1. Να κατατάξετε τα παρακάτω παράγωγα ουσιαστικά στην κατηγορία στην οποία ανήκουν (υποκοριστικά, περιεκτικά, τοπικά):

κυνηγέσιον, πευκών, σφηκιά, κηπάριον, χαλκεῖον, πυργίσκος, ξιφίδιον,ἀνθών, παρθενών, καπηλεῖον.

2. Να αντιστοιχίσετε τα παράγωγα ουσιαστικά της στήλης Α΄ με τα πρωτότυπα της στήλης Β΄:

Α Β

α. παιδάριον 1. πύλη

β. Πινακίδιον 2. διδάσκαλος

γ. Παρθενών 3. νεοσσός

δ. γραφεῖον 4. χοῖρος

ε. χοιρίδιον 5. παῖς

στ. πυλίς 6. πινακίς

ζ. Νεοσσιά 7. Παρθένος

η. διδασκαλεῖον 8. Γραφεύς

Γραμματική

1. Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο του ουσιαστικού της παρένθεσης:

α. Καθορῶμεν πολλοὺς ………………… (ἄνθρωπος).

β. Μακάριοι οἱ ………………. (πτωχός) τῷ πνεύματι.

γ. Ἡμεῖς φυλάττομεν τοὺς ……………..(ὄρκος) τῶν …………………(θεός).

δ. Ὁ Θεὸς αὐξάνει τοὺς ……………..(καρπός) τῶν …………..(δένδρον).

2. Να σημειώσετε δίπλα σε κάθε αριθμό της πρώτης στήλης το γράμμα που του αντιστοιχεί από τη δεύτερη στήλη:

Α΄ Β΄

τοὺς ἱπποκόμους α. αιτιατική ενικού
τῇ ψήφῳ β. γενική πληθυντικού
τῶν ὠρῶν γ. αιτιατική πληθυντικού
τοῖς ποτηρίοις δ. δοτική ενικού
τὸν οἶνον ε. δοτική πληθυντικού

3. Να συμπληρωθούν οι τύποι της προσωπικής αντωνυμίας που λείπουν στο κείμενο του παρακάτω μύθου:

Ἔλεγόν ποτε τὰ πρόβατα τῷ δεσπότῃ : «………, ὦ δέσποτα, γάλα παρέχομεν ……….(σύ, δοτ.), τυρὸν καὶ ἔρια……….(σύ, ον.) δὲ οὐδὲν παρέχεις………..(ἡμεῖς, δοτ.)· ὁ δὲ κύων, καίτοι οὐδὲν παρέχει………(σύ, δοτ.), ἐκ τοῦ σίτου καθ’ ἡμέραν λαμβάνει». Ὁ δὲ κύων εἶπεν· «Ὦ ἀνόητα πρόβατα, ἡ γλῶσσα……….(ὑμεῖς, γεν.) προτρέχει τῆς διανοίας· …………(ἐγώ, ον.) εἰμι χρησιμώτερος……… (ὑμεῖς, γεν.)· εἰ γὰρ………..μὴ ἐφύλαττον………(ὑμεῖς, αιτ.), ἐκινδυνεύετε ἄν πάσχειν κακὰ ὑπὸ τῶν ἐχθρῶν· ………(ἐγώ, δοτ.) δ’ἀνάγκη ἐστὶ φυλάττειν καὶ σῴζειν………( ὑμεῖς, αιτ.) ἐκ τῶν κινδύνων.

4. Να βρείτε όλα τα ουσιαστικά β’ κλίσεως του παρακάτω αποσπάσματος και να τα μεταφέρετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού και να τα κλίνεται στις πλάγιες πτώσεις του αριθμού στον οποίο βρίσκονται στο αρχικό κείμενο.

Ἐπεὶ δὲ ταῦτα οὕτως ἔχει, τοῖς μὲν πολεμίοις ἐναντίοι εἰσὶν οἱ θεοί, ἡμῖν δὲ σύμμαχοι, οἵπερ ἱκανοί εἰσι καὶ τοὺς μεγάλους ταχὺ μικροὺς ποιεῖν καὶ τοὺς μικρούς, κἂν ἐν δεινοῖς ὦσι, σῴζειν, ὅταν βούλωνται.

5.Να τοποθετήσετε στην κατάλληλη πτώση τις λέξεις που βρίσκονται στις παρενθέσεις με τη σειρά που δίνονται:

α. Τὸ ἐν Ὀλυμπίᾳ ἄγαλμα τοῦ Διὸς………..πεποιημένον ἐστὶ καὶ ἐλέφαντος (= από ελεφαντόδοντο) (χρυσός, γεν. εν.).

β. Τῇ δὲ ἀριστερᾷ χειρὶ τοῦ……….ἔνεστι (= υπάρχει) σκῆπτρον διηνθισμένον (θεός).

γ. Ὁ ὄρνις (=πουλί) ὁ ἐπὶ τῷ ………… καθήμενός ἐστιν ὁ ἀετὸς (σκῆπτρον).

δ. Τῷ χρυσῷ……………τοῦ θεοῦ ζῴδιά τε (= και μικρές εικόνες ζώων) καὶ τῶν ἀνθῶν τὰ …………..εἰσίν ἐμπεποιημένα (=σκαλισμένα) (ἱμάτιον, κρίνον).

ε. Ὁ θρόνος ποικίλος (=διακοσμημένος) μὲν …………καὶ ………….ποικίλος δὲ καὶ…………..ἐλέφαντί ἐστι (χρυσός, δοτ. / λίθος, δοτ. πληθ. / ἔβενος, δοτ.εν.).

6. Να βάλετε τα ουσιαστικά στις κατάλληλες πτώσεις:

τῷ __________ (ὁ υἱός) αἱ __________ (ἡ ψῆφος)

τοῖς __________ (ὁ στρατηγός) τὸν __________ (ὁ καρπός)

τῶν __________ (ὁ ἵππος) τὴν __________ (ἡ κάμηλος)

τοὺς __________ (ὁ ἱατρός) τὰς __________ (ἡ ὁδός)

τοῦ __________ (ὁ ἥλιος) (ὦ) __________ (ὁ δοῦλος)

τῇ __________ (ἡ ὁδός) τῆς __________ (ἡ ἔλαφος)

τὰ __________ (τὸ δῶρον) τοῖς __________ (τὸ μῆλον)

7. Να γράψετε στην κατάλληλη πτώση τις λέξεις της παρένθεσης:

Τὸν πιστὸν …………………. (ὁ φίλος) ἐν τοῖς …………………. (ὁ κίνδυνος) γιγνώσκεις. Τοῖς ………………….(ὁ λόγος) τῶν φίλων ἀεὶ πιστεύομεν. Οἱ ἄπιστοι …………………. (ὁ φίλος) οὐ μετέχουσι τοῦ …………………. (ὁ κίνδυνος). Τῷ …………………. (ὁ θεός) πιστεύουσιν. Ὦ…………………. (ὁ φίλος), ὁ θεὸς τοὺς ἀγαθοὺς …………………. (ὁἄνθρωπος) οὐ λείπει. Πολλοὶ ἄνθρωποι τῷ …………………. (ὁ πλοῦτος)μᾶλλον ἤ τῷ …………………. (ὁ θεός) πιστεύουσιν.

8. Να κλίνετε στις πλάγιες πτώσεις ενικού και πληθυντικού τα ουσιαστικά: