Της Χαράς Αναστασοπούλου
Λογοπαθολόγου-Λογοθεραπεύτριας
Το διαδίκτυο έγινε η κεντρική πλατεία για τα παιδιά μας σε ένα παγκόσμιο χωριό που φτιάξαμε εμείς.
Ένα μεγάλο ποσοστό άνω του 68% παιδιών ηλικίας κάτω των 3 ετών χρησιμοποιεί καθημερινά συσκευές όπως τηλεόραση, tablets, smartphones, βιντεοπαιχνίδια. Αυτό που ξέρουμε από τις έρευνες είναι ότι ο αυξημένος χρόνος έκθεσης των παιδιών στην οθόνη έχει αρνητικά αποτελέσματα για την υγεία τους, την συμπεριφορά τους και τις σχολικές του επιδόσεις.
Πως;
Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα που εκπέμπονται από όλες αυτές τις συσκευές επηρεάζουν την γνωστική λειτουργία των παιδιών – δηλαδή, τη μνήμη, την προσοχή τον συντονισμό κινήσεων τους. Οι ειδικοί συστήνουν ότι η έκθεση στην οθόνη θα πρέπει να είναι περιορισμένη, ειδικότερα για τα μικρά παιδιά εφαρμόζοντας τον κανόνα 3-6-9-12, γνωστός από το 2008 (Serge Tisseron).
Κανόνας 3-6-9-12;
Τι σημαίνει;
Καμία έκθεση σε οθόνες για παιδιά κάτω των 3 ετών
Κανένα βιντεοπαιχνίδι για παιδιά κάτω των 6 ετών
Καθόλου διαδίκτυο χωρίς επίβλεψη για παιδιά κάτω των 9 ετών
Κανένα κοινωνικό δίκτυο για παιδιά κάτω των 12 ετών.
Ξέρω θα σκεφτείτε: Μήπως υπερβάλλουμε λίγο;
Γνωρίζουμε ήδη ότι η παρακολούθηση συσκευών (τηλεόραση, tablet, smartphone, ηλεκτρονικός υπολογιστής κ.λπ.) ιδιαίτερα πριν από τον ύπνο, προκαλεί κόπωση, προβλήματα ύπνου, άγχος και ανησυχία. Λόγω της φωτεινής και ηχητικής διέγερσης που προκαλούν ο εγκέφαλος επικεντρώνεται στον εικονικό κόσμο που δημιουργούν. Αποτέλεσμα είναι να δυσκολεύεται ο εγκέφαλός να χαλαρώσει ακόμα και μετά την διακοπή της έκθεση του στις συσκευές αυτές, κάτι που είναι ιδιαίτερα προβληματικό όταν προσπαθεί κάποιος να κοιμηθεί ή να συγκεντρωθεί.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο συνιστάται να αποφεύγονται οθόνες εντελώς για παιδιά κάτω των 3 ετών.
“3 ετών”
Πολλοί γονείς επιτρέπουν στα παιδιά τους κάτω των 3 να παίζουν με τα κινητά τους τηλέφωνα για να τα απασχολήσουν ή να τα ηρεμήσουν και περίπου τα μισά παιδιά κάτω των 3 ετών περνούν πάνω από 30΄ λεπτά την εβδομάδα ( ή την ημέρα;) μπροστά σε μια οθόνη.
Μέχρι την ηλικία των 3 ετών, ένα παιδί θα αναπτύξει την αίσθηση του χώρου και του χρόνου μέσα από τις ιστορίες που τους λέμε και μέσω δημιουργικών και διαδραστικών παιχνιδιών. Ο χρόνος έκθεσης τους σε μια οθόνη τους εμποδίζει να αλληλεπιδρούν αυθόρμητα με το περιβάλλον τους, γεγονός που μπορεί να εμποδίσει την ανάπτυξή τους.
Εάν έχετε tablet , περιμένετε έως ότου το παιδί σας είναι τουλάχιστον 3 χρονών πριν να του επιτρέψετε την πρόσβαση σε αυτό. Περιορίσετε το χρόνο που αφιερώνουν σε αυτό και επιβλέπετε τι κάνουν. Έτσι θα διασφαλίσετε ότι χρησιμοποιείται σωστά και μόνο για να συμπληρώσει τα παραδοσιακά παιχνίδια, όχι να τα αντικαταστήσει.
“6 ετών”
Μεταξύ 3 και 6 ετών, το παιδί αναπτύσσει τη φαντασία του. Μαθαίνουν πώς να χρησιμοποιούν τα χέρια τους σχεδιάζοντας, χρησιμοποιώντας πηλό, τουβλάκια, ζωγραφική, παζλ κλπ. Η αναπαραγωγή βιντεοπαιχνιδιών εμποδίζει την ανάπτυξη των κινητικών δεξιοτήτων και της δημιουργικότητας του παιδιού σας, γιατί απλά δεν χρησιμοποιούν τα χέρια τους.
Για αυτό ο χρόνος μπροστά σε οποιοδήποτε τύπο οθόνης για ένα παιδί σε αυτήν την ηλικία θα πρέπει να είναι πολύ περιορισμένος, προκειμένου να αποφευχθεί ο εθισμός.
Οι υπολογιστές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για οικογενειακά παιχνίδια ή εκπαιδευτικά, αλλά πάντοτε με εποπτεία.
Από την άλλη πλευρά, αποφύγετε την ύπαρξη μιας τηλεόρασης ή ενός υπολογιστή στο δωμάτιο του παιδιού και καθορίστε σαφείς κανόνες σχετικά με το χρόνο της οθόνης. Με αυτό τον τρόπο θα αποφύγετε τις εντάσεις πριν τον ύπνο.
Η πλειοψηφία των διαθέσιμων εφαρμογών για παιδιά σε tablets είναι ατομικά παιχνίδια. Αυτή είναι όμως η περίοδος που το παιδί προσπαθεί να κάνει φίλους και αυτή η ενασχόληση του μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στη συμπεριφορά του στο σχολείο και στο κοινωνικό του περιβάλλον.
“9 ετών”
Την πρώτη φορά που θα επιτρέψετε στα παιδιά να συνδεθούν στο διαδίκτυο, είναι καλύτερο να είστε εκεί αν μιλάμε για ηλικίες 9-12 ετών, προκειμένου να επιβάλλετε τους κανόνες ΣΑΣ, όπως:
- δεν μιλάμε σε ενήλικες που δεν ξέρουμε στα κοινωνικά δίκτυα ή στις ομάδες συζήτησης, ακριβώς όπως ΔΕΝ μιλάμε σε ξένους στο δρόμο.
- να είστε προσεκτικοί σε αυτό που δημοσιεύετε στο διαδίκτυο. Ενημερώστε τα ότι μόλις τα πράγματα είναι online, διαρκούν για πάντα, ακόμα και αν διαγράψετε το λογαριασμό σας (για παράδειγμα, στο Facebook).
- μην πιστεύετε όλα όσα διαβάζετε online. Δείξτε παραδείγματα.
- μην πηγαίνετε σε ιστότοπους που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν προβλήματα (πορνογραφικές τοποθεσίες, τρομοκρατίας κλπ.).
Εσείς είστε αυτοί που θα αποφασίσετε αν θα μιλήσετε στα παιδιά σας σχετικά με τέτοιες τοποθεσίες πριν τα ανακαλύψουν μόνοι τους ή όταν βρίσκονται στο σπίτι ενός φίλου, όπου οι κανόνες είναι χαλαροί.
Μεταξύ 9 και 12 ετών, το παιδί βρίσκεται ήδη στην εφηβεία και πηγαίνοντας προς το γυμνάσιο η πίεση από τους συμμαθητές γίνεται ισχυρότερη για να έχουν το δικό τους κινητό τηλέφωνο. Ωστόσο, εναπόκειται σε εσάς να αποφασίσετε την ηλικία που θα του πάρετε το δικό του τηλέφωνο.
“12 ετών”
Για παιδιά κάτω των 12 ετών, ακόμα και αν είναι πολύ άνετα με τη χρήση του υπολογιστή και του διαδικτύου, περιγράψτε με σαφήνεια τους κανόνες που ισχύουν.
Για παράδειγμα, θα μπορούσατε να συμφωνήσετε για ορισμένη ώρα που θα χρησιμοποιούν το διαδίκτυο, έχοντας βεβαιωθεί ότι υπάρχουν οι απαραίτητοι γονικοί έλεγχοι στον υπολογιστή σας. Επίσης δεν επιτρέπεται να έχουν υπολογιστή, ή φορητό υπολογιστή ή tablet στο υπνοδωμάτιο τους τη νύχτα, ειδικά με ελεύθερη πρόσβαση στο διαδίκτυο.
Ιδιαίτερα όταν το παιδί σας ξεκινά τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, συνιστάται να συζητάτε μαζί του για το κατέβασμα παιχνιδιών-εφαρμογών, την πειρατεία, την πορνογραφία ,την παρενόχληση και εκφοβισμό στον κυβερνοχώρο. Προετοιμάστε το παιδί για όλα αυτά που “τυχαία” θα ανακαλύψει.
Να θυμάστε πάντα:
Το κάθε παιδί έχει διαφορετικό ρυθμό εξέλιξης. Αυτό που προέχει όμως πάντα είναι η επικοινωνία με το παιδί με τον τρόπο που μπορεί αυτό, η σωματική δραστηριότητα και ο αθλητισμός για να μάθουν πώς να διασκεδάζουν σε φυσικό περιβάλλον, σε πραγματικές πλατείες.
Χαρά Αναστασοπούλου*
Λογοπαθολόγος-Λογοθεραπεύτρια