Ειρήνη Παγώνη Λούτη: «Η Τέχνη δεν είναι ανεξάρτητη από το περιβάλλον στο οποίο ζει και αναπνέει»

Με ατομικές εκθέσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό, συμμετοχές σε πληθώρα ομαδικών εκθέσεων, διπλή βράβευση για video art της σε Αυστρία και Γερμανία, ενασχόλησή της και με άλλες δραστηριότητες όπως καλλιτεχνική διεύθυνση, Décor & costumes, για δραματοποιημένα ντοκιμαντέρ, η εικαστικός Ειρήνη Παγώνη Λούτη παρουσιάζει έως το Σάββατο 19 Μαΐου την ατομική της έκθεση στην Dépôt Αrt gallery με τίτλο «η τυχαιότητα, η σύμπτωση και τα σημεία». Τη συναντήσαμε και μιλήσαμε μαζί της, όχι μόνο για την έκθεση, αλλά και για πολλά ακόμη.

***

– Θυμάστε χρονικά τη στιγμή που πλέον έχετε κατασταλάξει ότι θα ασχοληθείτε με τα εικαστικά;

Αυτό που μπορώ να σας πω μετά βεβαιότητος, είναι ότι προτού πάω στο δημοτικό σχολείο, η μητέρα μου με μάθαινε γραφή, ανάγνωση και αριθμητική. Κάθε ημέρα έγραφα μία ολόκληρη σελίδα, είτε από γράμματα και φράσεις, είτε από αριθμούς και πράξεις. Στο τέλος της κάθε σελίδας, ζωγράφιζα και κάτι για να το δει ο πατέρας μου το απόγευμα που επέστρεφε στο σπίτι. Στο σχολείο είχα πάντα τις καλύτερες «ζωγραφιές», και κάποιες από αυτές, η δασκάλα μου η Ιφιγένεια Ρόζου, τις έβαζε σε κορνίζα και τις αναρτούσε στους τοίχους των αιθουσών. Τόσο στο Δημοτικό σχολείο της Αιγείρας, όσο και στο Γυμνάσιο-Λύκειο της Ακράτας που φοίτησα, ζωγράφιζα πάντα τα σκηνικά στα θεατρικά έργα που ανεβάζαμε ειδικά για την 25^η Μαρτίου. Δεν μπορώ να σας πω με σιγουριά ότι καταστάλαξα στην Εικαστική Τέχνη. Απλά άφησα να «οδηγηθώ» εκεί, μέσα από όλα αυτά που είχα αρνηθεί εντελώς υποσυνείδητα ότι δεν ήθελα να κάνω στην ζωή μου, πχ να γίνω υπάλληλος, να δουλέψω στην τράπεζα, στο δημόσιο, να γίνω δικηγόρος, γιατρός….., κλπ, κι ας ήμουν άριστη μαθήτρια, τόσο στα θετικά, όσο και στα φιλολογικά μαθήματα. Ήθελα πάντα κάτι άλλο.

– Γιατί η ζωγραφική σας βασίζεται σε διαφορετικά υλικά όπως μέταλλο και δέρμα;

Η πρώτη μου επαφή με τα μέταλλα, ήταν το 1995, επ΄ αφορμή της έκθεσής μου στην γκαλερί TITANIUM, με τίτλο ΘΕΟΓΟΝΙΑ. Τότε είχα κατασκευάσει ένα μεγάλο σκηνικό που ήταν ταυτόχρονα και μουσικό όργανο, στο εργοστάσιο της ΜΕΤΚΑ – ΜΕΚΑΣΟΛ, στην Πτολεμαΐδα. Η καθημερινή παρουσία μου στο εργοστάσιο για την κατασκευή από λαμαρίνες σιδήρου, τα στραγγαρίσματα, η μυρωδιά και οι λάμψεις της ηλεκτροκόλλησης, με γοήτευσαν. Αυτό ήταν η απαρχή της μυητικής μου διαδικασίας με τα μέταλλα. Στραγγαριστές λαμαρίνες για κορνίζες και αλουμίνια για τις κατασκευές μου. Το δέρμα ήρθε λίγο αργότερα, το 2007, όταν σκέφθηκα πως ήθελα μια πιο ανάλαφρη αίσθηση στο έργο μου, από ένα υλικό το οποίο είναι και αυτό φυσικό, και θα προσέδιδε μία θηλυκή χροιά στις βαριές μεταλλικές κατασκευές μου.

– Η δημιουργία των έργων σας βασίζεται στον αυθορμητισμό της στιγμής της έμπνευσης ή είναι πιο χρονοβόρα η διαδικασία στο να αποφασίσετε να προχωρήσετε στη δημιουργία τους;

Θα μου επιτρέψετε εδώ να χρησιμοποιήσω μία φράση του αγαπημένου Stephen Hawking, τον οποίον «γνώρισα» πρώτη φορά τον Μάιο του 1988, όταν διάβασα μετά φανατισμού το πρώτο του βιβλίο, “A brief history of Time”, Το χρονικό του Χρόνου, στην Ελληνική, εκδόσεις ΚΑΤΟΠΤΡΟ. «Ένας επιστήμονας θα πρέπει κατ΄ αρχήν να διατυπώσει μια κομψή Θεωρία. Μετά πρέπει να την κάνει εξίσωση». Αυτή η κομψή θεωρία, είναι η έμπνευση, η ιδέα. Νομίζετε ότι η κομψή θεωρία του big bang, του ήρθε έτσι χωρίς κόπο, χωρίς σκέψη, χωρίς απόλυτη αφοσίωση σε αυτό που βασανιστικά ερευνούσε? Η έμπνευση, η ιδέα, εμφανίζεται αυθόρμητα, στους «καλά προετοιμασμένους». Εγώ αυτό που κάνω πάντα, είναι να είμαι πολύ καλά προετοιμασμένη. Μετά προχωρώ στην δική μου εξίσωση.

– “Η τυχαιότητα, η σύμπτωση και τα σημεία” είναι ο τίτλος της ατομικής σας έκθεσης. Ένας τίτλος κι εντυπωσιακός αλλά και ιδιαίτερος ταυτόχρονα. Θα θέλαμε να μας εξηγήσετε πώς προέκυψε και πώς “ερμηνεύονται” τα έργα της έκθεσης μέσα από αυτόν;

Έχω δύο και μόνον δύο αγαπημένα βιβλία. Το ένα είναι η «Ποιητική» του Αριστοτέλη της Ακαδημίας Αθηνών, Μετάφρασις υπό ΣΙΜΟΥ ΜΕΝΑΝΔΡΟΥ, Εισαγωγή, κείμενον και ερμηνεία υπό Ι. ΣΥΚΟΥΤΡΗ, και το δεύτερο, «Το χρονικό του Χρόνου» του Hawking, πρώτη έκδοση στην Ελληνική, ΚΑΤΟΠΤΡΟ Απρίλιος 1988, μετάφραση και επιστημονική επιμέλεια Κωνσταντίνος Χάρακας, Εισαγωγή στην Ελληνική έκδοση, Βασίλης Κ. Ξανθόπουλος, Καθηγητής Φυσικής Πανεπιστημίου Κρήτης. Και τα δύο αυτά βιβλία χιλιοπογραμμισμένα, και χιλιοδιαβασμένα, για να μην διαλυθούν, τα έχω κολλήσει στη ράχη με λεπτή αυτοκόλλητη ταινία αλουμινίου. Το «χρονικό του Χρόνου» εικονογραφημένο πιά και με σκληρό εξώφυλλο, το αγόρασα τον Δεκέμβριο του 1996, στο βιβλιοπωλείο, «Νέα στοά Αρσακείου, εκδόσεις ΚΑΤΟΠΤΡΟ». Από το 1988 μέχρι και σήμερα, Μάιος 2018, νομίζω ήταν η φυσική μου διαδρομή στην ΤΥΧΑΙΟΤΗΤΑ, ΤΗΝ ΣΥΜΠΤΩΣΗ ΚΑΙ ΤΑ ΣΗΜΕΙΑ.

– Η γενικευμένη οικονομική κρίση σίγουρα δημιούργησε προβλήματα και στην αγορά Τέχνης. Θεωρείτε ότι μπορούν να δοθούν λύσεις, ώστε να εξομαλυνθεί η κατάσταση και ποιες μπορεί να είναι αυτές.

Η Τέχνη δεν είναι ανεξάρτητη από το περιβάλλον στο οποίο ζει και αναπνέει. Η αγορά της Τέχνης για να ανθίζει θέλει ανοιξιάτικους καιρούς, όπως είχα ξαναπεί σε μία άλλη μου συνέντευξη επ΄ ευκαιρία της προηγούμενης έκθεσής μου με τίτλο «42 μίλια δρόμος» στο ΣΥΝ. Ζούμε σε σκοτεινό χειμώνα, σε χώρα που είναι «βιλαέτι της Γερμανίας», και το ξέρουμε όλοι αυτό. Δεν πιστεύω να έχει κάποιος ψευδαισθήσεις μετά από 10 ολόκληρα χρόνια. Το κράτος, η πολιτεία, οι φορείς, δεν είναι απλά απόντες, ήσαν και είναι απόλυτα εχθρικοί απέναντι σε οποιαδήποτε αυθεντική, καινούργια εικαστική ιδέα. Ευθύνονται πολλοί για αυτό. Μεταξύ των οποίων και οι περισσότεροι ιστορικοί Τέχνης οι οποίοι ενδιαφέρονται μόνον για να πληρωθούν έναν σκασμό λεφτά, για 300 λέξεις που θα γράψουν στον κατάλογό σου, και από εκεί και μετά, «δώθε πάνε οι άλλοι». Δυστυχώς, πολλοί από αυτούς, έχουν θεσάρες – κλειδιά στην εκάστοτε πολιτική ή άλλη εξουσία. Το γνωρίζω αυτό ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ, με ονόματα και διευθύνσεις. Σκότος ζοφερό. Είμαι μάλλον απαισιόδοξη, διότι είμαι καλά πληροφορημένη.

– Έχετε ήδη βραβευθεί στο εξωτερικό και θα θέλαμε να μας πείτε λίγα λόγια για τις βραβεύσεις σας.

Το 1996, όταν πραγματοποίησα την έκθεσή μου στην TITANIUM, με τίτλο «ΘΕΟΓΟΝΙΑ, ένα πολύτεχνο έργο», βασισμένο στις αρχαίες Θεογονίες του Ησίοδου, του Ορφέα, αλλά και στις σύγχρονες του Hawking και του Feynman, όπως έχω προλογίσει στον κατάλογό μου, είχα δημιουργήσει και ένα video, 3d animation, όπου το σενάριο βασιζόταν στα ζωγραφικά μου έργα της συγκεκριμένης έκθεσης, σε σκηνοθεσία-χορογραφία Σοφίας Παγώνη, μουσική σύνθεση Κώστα Μόσχου Ι.Ε.Μ.Α, και computer artist Αντώνης Ντούσιας. Αυτό το video, το έστειλα σε δύο φεστιβάλ ηλεκτρονικής Τέχνης, πρώτα στην Ars Electronica, στο Λιντς της Αυστρίας όπου υπάρχει Μουσείο Ηλεκτρονικής Τέχνης, και στην συνέχεια, στην Art Digitalis στο Βερολίνο.

– Ελλάδα ή εξωτερικό όσον αφορά την έκθεση των έργων σας και γιατί;

Χιλιάδες φορές έχω μετανιώσει που γύρισα στην Ελλάδα από τις ΗΠΑ. Το νόστος βλέπετε! Ο μπαμπάς μου και η μικρή μου αδελφή Σοφία. Είχα ήδη χάσει την μητέρα μου. Εκείνα τα χρόνια, δεν είχαμε internet, skype, viber, chat… τίποτα. Και τα ταξίδια ήταν πανάκριβα. Γύρισα στην πατρίδα. Έχω κάνει σημαντικό έργο, λίγους σημαντικούς φίλους, γνώρισα αξιοσημείωτους ανθρώπους, αποχαιρέτησα τον πατέρα μου, κάνω την καλύτερη παρέα με την Σοφία, γνώρισα και ζώ με τον ιδανικό μου σύντροφο τον Νίκο. Όλα καλά λοιπόν.

– Θα θέλαμε να μοιραστείτε μαζί μας ένα περιστατικό από κάποια έκθεσή σας που σας έχει μείνει για κάποιο λόγο ανεξίτηλο στη μνήμη σας.

Αυτό που έχει μείνει ανεξάντλητο στην μνήμη μου, είναι ένα άθλιο και βρώμικο περιστατικό τον Ιανουάριο του 1996, από τους γκαλερίστες της TITANIUM που δεν θα ήθελα να το περιγράψω, δύο μήνες ακριβώς πριν τα εγκαίνια της έκθεσής μου ΘΕΟΓΟΝΙΑ. Με την ερώτησή σας αυτή, μου δίνετε την ευκαιρία, να ευχαριστήσω δημόσια για τη βοήθειά τους να πραγματοποιήσω το project μου στον συγκεκριμένο χώρο όπως είχε συμφωνηθεί, για το οποίο εργαζόμουν 2 χρόνια και ήταν ήδη έτοιμο, τον κ. Κυριάκο Κουτσομάλη του Μουσείου Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, και τον δικηγόρο Αθηνών κ. Αλέξανδρο Λυκουρέζο, ο οποίος δεν μου πήρε ούτε μία δραχμή. Τους ευχαριστώ.

– Υπάρχει κάποιο μότο που ακολουθείτε πιστά στη ζωή σας και σας κάνει να νιώθετε δυνατή είτε ασχολούμενη με τα εικαστικά είτε στη ζωή σας γενικότερα;

Ναι, υπάρχει. «Ήθος ανθρώπω δαίμων». Πολυαγαπημένος Ηράκλειτος.

*Αποκλειστική Συνέντευξη της Ειρήνης Παγώνη Λούτη στο schooltime.gr