Έκφραση-Έκθεση Β’ Λυκείου: Κριτήριο αξιολόγησης – Ψηφιακός εθισμός και νέοι
ΚΕΙΜΕΝΟ
Εθισμός στις ψηφιακές τεχνολογίες
Αντιμέτωποι με μια όλο και μεγαλύτερη γκάμα συσκευών, προϊόντων, υπηρεσιών και χαρακτηριστικών, οι νέοι χρησιμοποιούν γενικά την τεχνολογία με τρόπο θετικό και ισορροπημένο. Οι άνθρωποι θεωρούν τα smartphones και τα λάπτοπ ως δείγματα προόδου και έχουν δίκιο ως έναν βαθμό. Ωστόσο, οι τεχνολογικές εξελίξεις μπορούν να έχουν ανυπολόγιστες αρνητικές συνέπειες για τον άνθρωπο.
Η ψηφιακή μεταμόρφωση της νέας γενιάς έχει δύο πλευρές. Από τη μία, τα κινητά τηλέφωνα, οι ψηφιακές συσκευές και το Δίκτυο είναι χρήσιμα. Μάλιστα στην πραγματικότητα αποδεικνύονται πολύτιμα σε επείγουσες καταστάσεις. Η περιστασιακή χρήση των κινητών τηλεφώνων δεν είναι κατ’ ανάγκην κακή, αρκεί να γίνεται με ισορροπημένο τρόπο. Αξίζει να αναφερθεί ότι έρευνες έχουν αναδείξει αφενός το ‘Ιντερνετ ως μια σημαντική και ευχάριστη κοινωνική εμπειρία χρήσιμη στον εργασιακό χώρο και αφετέρου την παιδαγωγική χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας ως ικανή να εμπνεύσει νέους ανθρώπους να αποκτήσουν ενδιαφέρον στις επιστήμες και την τεχνολογία. Για παράδειγμα, μια μετριοπαθής χρήση του Google, θα μπορούσε να είναι ευεργετική για τον εγκέφαλο, ενώ υπάρχουν και εφαρμογές που ενισχύουν την εγκεφαλική λειτουργία. Για τους εφήβους ιδιαίτερα, το να περιηγούνται στο διαδίκτυο έχει γίνει ζωτικής σημασίας κοινωνική δραστηριότητα. Το να συνδέονται στο Facebook ή σε έναν άλλον ιστότοπο κοινωνικής δικτύωσης, όταν γυρνούν από το σχολείο, είναι όπως όταν οι παλαιότεροι έφηβοι έσπευδαν στο σπίτι από το σχολείο, για να τηλεφωνήσουν σε φίλους τους. Στον αντίποδα, η εξάρτηση από τα κινητά τηλέφωνα και τις ψηφιακές τεχνολογίες, όταν φτάνει σε σημείο εθισμού, εγκυμονεί πολλούς κινδύνους.
Διακρίνονται δύο τύποι ψηφιακού εθισμού και παθολογικής χρήσης του διαδικτύου: η «συγκεκριμένη παθολογική χρήση», που αφορά εκείνους που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για συγκεκριμένη λειτουργία του, και η «διευρυμένη παθολογική χρήση» που δεν έχει προκαθορισμένο στόχο. Ο ψηφιακός εθισμός κάθε μορφής μπορεί να προκαλέσει εξουθένωση στους εφήβους και να οδηγήσει σε κατάθλιψη. Οι εθισμένοι στην τεχνολογία ζουν σε μια εικονική πραγματικότητα, χάνοντας την επαφή με την «εξωψηφιακή» ζωή και ο εγκέφαλός τους συνηθισμένος στη συνεχή διέγερση από ηλεκτρονικές εργασίες αδυνατεί να προσαρμοστεί στους πιο χαμηλούς ρυθμούς της ζωής εκτός διαδικτύου.
Η παραπάνω συμπεριφορά δεν είναι μόνο συνδεδεμένη με τις πράξεις τους αλλά και με τις σκέψεις τους. Οι νεαροί χρήστες φαίνεται πως θεωρούν τα κινητά τους τηλέφωνα μέρη του σώματός τους και ίσως μάλιστα αρχίζουν να πανικοβάλλονται, αν τα αποχωριστούν. Με τον φόβο ότι θα χάσουν την επικοινωνία με άλλα άτομα, πολλοί τα κρατούν ανοιχτά όλες τις ώρες, παντού. Αν δεν λάβουν κάποιο μήνυμα στα κινητά τους τηλέφωνα, ανησυχούν και είναι ευερέθιστοι, και επίσης αρχίζουν να νιώθουν ότι δεν είναι επιθυμητοί σε κανέναν. Αυτή η ανησυχία τούς ωθεί να απαντούν αμέσως σε όλα τα γραπτά μηνύματα που λαβαίνουν, πράγμα το οποίο συνήθως δεν είναι απαραίτητο.
Ειδικοί και ερευνητές υποστηρίζουν ότι η συνεχής χρήση κινητών τηλεφώνων και «έξυπνων συσκευών», όπως smartphone, tablet, ηλεκτρονικού υπολογιστή, laptop κλπ έχει αρνητικές επιπτώσεις στη συμπεριφορά και την κοινωνικοποίηση, καθώς συνδέεται με την κατάθλιψη και το άγχος. Η συρρίκνωση της προσοχής και άλλες ψυχικές διαταραχές (“ιντερνετισμός” και “Nomophobia” = No mobile phone phobia) σχετίζονται με τον εθισμό στη χρήση διαδικτύου / Wi-Fi, κινητού τηλεφώνου, smartphone, tablet, ηλεκτρονικού υπολογιστή κ.α. Ορισμένοι ειδικοί αναφέρουν ότι ο «εθισμός» στο κινητό τηλέφωνο θα μπορούσε να βλάψει τις φυσιολογικές ικανότητες επικοινωνίας. Υπάρχει ανησυχία μήπως εξαιτίας των κινητών τηλεφώνων τα παιδιά χάσουν την ικανότητα που έχουν να ερμηνεύουν τις εκφράσεις του προσώπου, τη συμπεριφορά και τον τόνο της φωνής των άλλων. Συνέπεια αυτής της κατάστασης θα είναι η αυξημένη επιθετικότητα των παιδιών, μαζί με την αδιαφορία για τα αισθήματα των άλλων. Επιπλέον, η συχνή έκθεση στα ψηφιακά μέσα καθώς και η ανεξέλεγκτη πρόσβαση στο διαδίκτυο, έχουν αντίκτυπο στον τρόπο με τον οποίο οι νέοι αντιλαμβάνονται τις συμπεριφορές υψηλού κινδύνου, που υπονομεύουν την ικανότητά τους να αναπτύξουν μία υγιή εικόνα του εαυτού τους. Οι κίνδυνοι, τέλος, οι οποίοι ελλοχεύουν στις συμπεριφορές αλόγιστης χρήσης του διαδικτύου, αυξάνουν την πιθανότητα για την έκφραση επιθετικών συμπεριφορών μέσα από το διαδίκτυο (διαδικτυακός εκφοβισμός-cyber bullying), την πιθανότητα οι έφηβοι να πέσουν θύματα πορνογραφίας (pornography), καθώς και διαδικτυακής αποπλάνησης (grooming) όπως και αυξημένο κίνδυνο για διαδικτυακό τζόγο (gambling) και εθιστικές συμπεριφορές σε online παιχνίδια (gaming).
Ο μόνος τρόπος, για να ελαχιστοποιήσουμε τα αρνητικά αποτελέσματα αυτής της εθιστικής τάσης είναι να διασφαλίσουμε ότι οι ενήλικοι θέτουν καλό παράδειγμα στα παιδιά όσον αφορά τη χρήση των κινητών τηλεφώνων και ψηφιακών συσκευών. Ο Κωνσταντίνος Σιώμος MD, MSc, PhD, Ψυχίατρος παιδιών και εφήβων, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο, αναφέρει: «Η διατήρηση ενός καλού επιπέδου επικοινωνίας στην οικογένεια είναι θεμελιώδους σημασίας για την πρόληψη του εθισμού στο διαδίκτυο. Αυτό επιτυγχάνεται με τον καθορισμό κανόνων χρήσης από την πλευρά των γονέων, την επιλογή της κατάλληλης στιγμής για συζήτηση, η οποία πρέπει να είναι πριν από την πλοήγηση στο διαδίκτυο και όχι κατά τη διάρκεια ή στο τέλος. Οι γονείς οφείλουν να χρησιμοποιούν επιχειρήματα, να είναι προετοιμασμένοι για την αρνητική στάση του παιδιού και εάν αποτύχουν να σκεφτούν νέους τρόπους επικοινωνίας με τα παιδιά τους. Αν γίνουν αυτά τα βήματα, δεν διαταράσσεται η επικοινωνία στην οικογένεια. Επίσης, είναι σημαντικό οι γονείς να έχουν κοινή στάση στην αντιμετώπιση του προβλήματος, να δείχνουν στο παιδί τους πόσο νοιάζονται και να βάζουν λογικούς κανόνες στη χρήση του διαδικτύου. Η τοποθέτηση του υπολογιστή θα πρέπει να είναι σε κοινό χώρο στο σπίτι, για να ελέγχεται το είδος της χρήσης και τέλος πρέπει να ενθαρρύνουν το παιδί να βρει εναλλακτικές ψυχαγωγικές δραστηριότητες πέρα από τη διαδικτυακή ψυχαγωγία.» Η καλλιέργεια προτιμήσεων, χόμπι και ενδιαφερόντων, όπως ένα συγκεκριμένο άθλημα, παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη δεξιοτήτων κοινωνικοποίησης και συμβάλλουν στην ολόπλευρη ανάπτυξη του νέου.
Για τις νέες τεχνολογίες εκδηλώνονται τάσεις θεοποίησης αλλά και δαιμονοποίησης. Καθώς ως κοινωνία βιώνουμε δραστικές αλλαγές στο πώς οι νέες τεχνολογίες μπορούν να επηρεάσουν τη ζωή μας, είναι καλό να τηρήσουμε την αρχή του μέτρου, ώστε να προσαρμοζόμαστε στη νέα πραγματικότητα, χωρίς να αλλοιώνεται η ποιότητά της και χωρίς να αλλοτριώνεται η ύπαρξή μας.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις.
Μονάδες 20
Β1. «Οι εθισμένοι στην τεχνολογία ζουν σε μια εικονική πραγματικότητα, χάνοντας την επαφή με την «εξωψηφιακή» ζωή»: Χρησιμοποιώντας την παραπάνω φράση ως θεματική περίοδο, να αναπτύξετε το νόημά της σε μια παράγραφο 70-80 λέξεων, αναπτυγμένη με τη μέθοδο της αιτιολόγησης και των παραδειγμάτων.
Μονάδες 10
Β2. Να αναφέρετε τα δομικά μέρη και δύο τρόπους με τους οποίους αναπτύσσεται η δεύτερη παράγραφος του κειμένου: «Η ψηφιακή μεταμόρφωση…πολλούς κινδύνους». Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με στοιχεία του κειμένου.
Μονάδες 7
Β3. Να αιτιολογήσετε τη χρήση των εισαγωγικών και της παρένθεσης σε καθεμιά από τις παρακάτω φράσεις:
«συγκεκριμένη παθολογική χρήση», «εξωψηφιακή», «έξυπνων συσκευών», (“ιντερνετισμός”, “Nomophobia” = No mobile phone phobia), (διαδικτυακός εκφοβισμός-cyber bullying)
Μονάδες 5
Β4. α)Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: γκάμα, ισορροπημένο, εθισμού, εγκυμονεί, ευερέθιστοι, συνεχής, επιπτώσεις, ικανότητες, υπονομεύουν, ελλοχεύουν, αλόγιστης, θεμελιώδους.
Μονάδες 6
β) Να αναφέρετε τη νοηματική σχέση, με την οποία συνδέουν οι παρακάτω διαρθρωτικές λέξεις τα νοήματα: Ωστόσο, μάλιστα, αφενός…αφετέρου, ώστε.
Μονάδες 2
Γ. Ως εκπρόσωπος του Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου της περιοχής σας, σε σχετική Ημερίδα να εκφωνήσετε μια ομιλία που δεν θα ξεπερνάει τα δέκα λεπτά (10΄), στην οποία να εκθέσετε τις συνέπειες της εισόδου των ψηφιακών μέσων και των νέων τεχνολογιών στη ζωή των εφήβων, προτείνοντας παράλληλα τρόπους για την έλλογη χρήση των μέσων αυτών. [500λ]
Μονάδες 50
Έρη Ναθαναήλ*
Φιλόλογος
Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για την Έκφραση – Έκθεση του Λυκείου
1. Έκφραση-Έκθεση Α’ Λυκείου, 2. Έκφραση-Έκθεση Β’ Λυκείου, 3. Έκφραση-Έκθεση Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Σχεδιαγράμματα, 6. Γραμματική-Συντακτικό
♦ Αν θέλετε να ενημερώνεστε για όλες τις νέες δημοσιεύσεις, ακολουθήστε τη σελίδα μας στο facebook επιλέγοντας τον σύνδεσμο: schooltime
80+ επιλεγμένα κριτήρια αξιολόγησης για τη Νεοελληνική Γλώσσα Γ’ Λυκείου
