Κριτήριο αξιολόγησης – Νεοελληνική Γλώσσα/Έκθεση Γ’ Λυκείου: Οικονομική κρίση και αξίες του Ελληνισμού
Κείμενο: Κρίση Οικονομική ή Κρίση Αξιών;
«Οι καλοί άνθρωποι δεν χρειάζονται τους νόμους, για να τους θυμίζουν ότι πρέπει να δρουν υπεύθυνα, ούτε και οι κακοί, επειδή βρίσκουν πάντα έναν τρόπο, για να τους παρακάμψουν». (Πλάτωνας)
Είναι άραγε η θεά Αθηνά ευχαριστημένη; Η πόλη της θεωρείται η πιο αρχαία πρωτεύουσα της Ευρώπης και κάποτε ήταν το κέντρο των τεχνών, της παιδείας και της φιλοσοφίας. Ένας τόπος με πρωτιές παιδείας, όπου ο Πλάτωνας ίδρυσε την περίφημη Ακαδημία του και ο Αριστοτέλης το Λύκειό του. Υπήρξε η γενέτειρα της δημοκρατίας. Η μυθολογία αναφέρει ότι ζητήθηκε από τους κατοίκους να διαλέξουν τον προστάτη της πόλης τους: εκείνη ή τον Ποσειδώνα. Ο Ποσειδώνας πονηρά τούς προσέφερε το άλογο, σύμβολο της δύναμης και της εξουσίας. Η Αθηνά τούς προσέφερε την ελιά, σύμβολο της ειρήνης και της ευημερίας. Απευθύνθηκε σε κάτι ανώτερο μέσα στην ελληνική ψυχή. Αφυπνίστηκε η ανώτερη συνειδητότητα και γεννήθηκε η δημοκρατία, οι θεοί επέτρεψαν στους κοινούς θνητούς να επιλέξουν, παρόλο που μια πλειοψηφία των ανθρώπων, οι γυναίκες, οι σκλάβοι και οι μη Αθηναίοι δεν είχαν αυτή τη δυνατότητα. Ήταν όμως μια αρχή. Η εξέλιξη της δημοκρατίας με έμφαση στην ισότητα, στα ανθρώπινα δικαιώματα, στην δικαιοσύνη, στην ελευθερία, και στην ακεραιότητα ήταν αξιοσημείωτη.
Ζούμε πλέον στην εποχή, όπου καθημερινά δεχόμαστε και κυρίως από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας, πολύ αρνητικά μηνύματα, όπως νέα βίας, εγκληματικότητας και επιθετικότητας. Ποια είναι τα μηνύματα που δεχόμαστε όλοι; Ότι παντού ο κόσμος αντιμετωπίζει κρίση, η οποία εκδηλώνεται με πολλές και διαφορετικές μορφές. Έτσι σχεδόν όλοι μας αντιμετωπίζουμε προσωπικές εσωτερικές κρίσεις, εξαιτίας των οποίων νοιώθουμε θυμό, κούραση, άγχος, σύγχυση και άλλα. Αισθανόμαστε ότι οι πολιτικοί μάς εκμεταλλεύτηκαν και με το πρόσχημα του σωτήρα μάς αφαίμαξαν. Οι λέξεις που περιγράφουν τη χώρα δεν είναι πλέον «τάξη, ομορφιά, αλήθεια, αρμονία, δημιουργικότητα» αλλά οι λέξεις «οικονομικό πρόβλημα, αδυναμία πληρωμών, ανεξέλεγκτη χρεοκοπία».
Το πρόβλημα τόσο στην Ελλάδα όσο και στις υπόλοιπες χώρες δεν είναι μόνο οικονομικό. Η έκρηξη της κρίσης χτύπησε τον πλανήτη επηρεάζοντας τους πάντες και τα πάντα με τον ένα ή άλλο τρόπο. Παγκόσμια, εθνικά και προσωπικά υπάρχει αδυναμία εφαρμογής των ανθρωπίνων αξιών στην πράξη. Υπάρχει μεγάλο χάσμα ανάμεσα στα πιστεύω και στην εφαρμογή τους, αυτά που λέμε και αυτά που κάνουμε δηλαδή συχνά βρίσκονται σε δύο αντίθετα άκρα· θα έπρεπε να συμβαδίζουν, αλλά συχνά αυτό δεν ισχύει, επειδή στις σχέσεις κυριαρχεί η ιδιοτέλεια.
Ιστορικά ο κύκλος μίας χρηματοπιστωτικής κρίσης κάποια στιγμή κλείνει. Όλες οι οικονομικές θεωρίες συμφωνούν σε αυτό. Είτε μέσω της αυτοδιόρθωσης των αγορών είτε μέσω κρατικών δράσεων, σημασία έχει ότι ο κύκλος θα κλείσει. Τι θα αφήσει πίσω της αυτή η οικονομική κρίση δεν το ξέρει κανείς και όλους μας τρομάζει. Σίγουρα όμως το να γνωρίζεις εξαρχής ότι κάτι κακό έχει αρχή και τέλος, όσο σκληρό και να ακούγεται, σου αφυπνίζει ένστικτα επιβίωσης και σε γεμίζει ελπίδα. Κατά την άποψη πολλών η κρίση αξιών προηγείται της οικονομικής κρίσης. Στην περίπτωση της κρίσης αξιών όμως δυστυχώς τα πράγματα δεν δείχνουν να εξελίσσονται το ίδιο. Δεν μπορεί κανείς να ασπαστεί τη θεωρία του κύκλου, δεδομένου ότι δεν μπορείς να ορίσεις ξεκάθαρα την αρχή και δεν σου δίνεται η δυνατότητα να ορίσεις το τέλος.
Μπορούμε να βάλουμε πάλι τα πράγματα στη θέση τους. Όμως, η μακροπρόθεσμη επίλυση δεν επιτυγχάνεται μέσα από τη νομοθέτηση «γρήγορων λύσεων». Χρειάζεται βαθύτερη επίγνωση της πραγματικότητας, πέρα από το κυνήγι για θέση και εξουσία. Αυτό που χρειάζεται είναι η εφαρμογή αρχών, όπως ο σεβασμός, η ελευθερία, η ισότητα, η αυτοεκτίμηση, η ανιδιοτελής προσφορά, η ταπεινότητα και η αυτοπεποίθηση. Κρίση υπάρχει, γιατί πλέον οι αξίες απουσιάζουν και έτσι τα πράγματα δεν λειτουργούν.
Οι πραγματικές λύσεις βρίσκονται στον εσωτερικό μας κόσμο και στη στάση του νου μας. Χρειάζεται εσωτερική συνοχή και διαρκής αναζήτηση γνώσης. Ο διάλογος, η συζήτηση, η ενθάρρυνση νέων προοπτικών, ο στοχασμός και η σιωπή αποτελούν μεθόδους εκπαιδευτικής διαδικασίας για την καλλιέργεια της ανθρωπιάς στα ανθρώπινα όντα και την κοινωνία. Οι Αθηναίοι το έκαναν κάποτε αυτό· ίσως και να το κάνουμε πάλι ξανά. Σημάδι σοφίας είναι το να σκεφτεί κανείς πώς να φέρει γαλήνη και παρηγοριά στην κοινωνία. Καθώς οι απολιθωμένες καταστάσεις καταρρέουν απροειδοποίητα, βγαίνουν στο φως πολλές ευκαιρίες.
Η αλλαγή της στάσης των πολιτών απέναντι στην αδιαμφισβήτητα κακή άσκηση την πολιτικής εξουσίας, μπορεί να αλλάξει την μοίρα του τόπου αυτού. Η πρόταση για αλλαγή στάσης των πολιτών δεν εμπεριέχει φωνές, ύβρεις και συντεχνιακές επαναστάσεις. Επενδύει στην ωρίμανση της πολιτικής σκέψης του πολίτη και στην αναβάθμιση της πνευματικής του καλλιέργειας, η οποία θα αναγκάσει το πολιτικό προσωπικό να αλλάξει τόσο σε πρόσωπα όσο και σε φιλοσοφία. Η πνευματική μας καλλιέργεια προκρίνεται ως η μοναδική λύση στην κρίση αξιών. Πρέπει να κερδίσουμε την μάχη αυτή, υιοθετώντας την αντίληψη ότι ο μορφωμένος άνθρωπος επενδύει συστηματικά στην πνευματική, βουλητική και συναισθηματική του καλλιέργεια.
Η μάχη αυτή δεν κερδίζεται εύκολα. Χαράσσει, όμως, έναν δρόμο που θα οδηγήσει σε μία καλύτερη κοινωνία.
Κείμενο διασκευασμένο, από συνένωση τμημάτων δύο άρθρων, της Ειρήνης Σακελλαράκη, Αthenspress, 23/3/2012 και του Κωνσταντίνου Χαλιορή, Ελεύθερος Τύπος, 25/07/17
Ερωτήσεις
Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 100 – 120 λέξεις.
Μονάδες 25
Β1. «Η πνευματική μας καλλιέργεια προκρίνεται ως η μοναδική λύση στην κρίση αξιών». Να αναπτύξετε το νόημα της παραπάνω φράσης σε μια παράγραφο 90 – 100 λέξεων.
Μονάδες 10
Β2. Ποιοι είναι οι τρόποι και τα μέσα πειθούς που αξιοποιούνται στη δεύτερη παράγραφο του κειμένου (“Είναι άραγε…ήταν αξιοσημείωτη”);
Μονάδες 8
Β3. Να εντοπίσετε έναν τρόπο, με τον οποίο αναπτύσσεται η 5η παράγραφος του κειμένου. («Ιστορικά ο κύκλος μίας χρηματοπιστωτικής κρίσης…να ορίσεις το τέλος»).
Μονάδες 7
Β4. Να εντοπίσετε στο κείμενο και να γράψετε πέντε [5] διαρθρωτικές λέξεις, (διαφορετικής κατηγορίας) αναφέροντας παράλληλα το είδος της συνοχής που επιτυγχάνεται.
Μονάδες 5
Β5. Να γράψετε από ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: παρακάμψουν, πλειοψηφία, εκδηλώνεται, πρόσχημα, συμβαδίζουν, ιδιοτέλεια, ασπαστεί, μακροπρόθεσμη, απολιθωμένες, προκρίνεται.
Μονάδες 5
Γ. Με δεδομένη την οικονομική, κοινωνική αλλά και ηθική κρίση που ταλανίζει τον τόπο μας, συμμετέχοντας ως εκπρόσωπος των μαθητικών κοινοτήτων της περιοχής σας σε σχετική Ημερίδα, να εκθέσετε τις απόψεις σας για τα αίτια του φαινομένου αυτού και να αναφέρετε τις αξίες του Ελληνισμού, που κατά τη γνώμη σας θα αποτελέσουν εχέγγυο για την αντιμετώπιση της κρίσης αυτής. [500-600λ]
Μονάδες 40
Έρη Ναθαναήλ*
Φιλόλογος
Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για την Έκφραση – Έκθεση Λυκείου
Ο Πρόλογος, το Κύριο Θέμα και ο Επίλογος στην Έκθεση: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε
- Έκφραση – Έκθεση: Η Αξιολόγηση της Έκθεσης (από το ΚΕΕ)
- 50 σημεία θεωρίας για μία ολοκληρωμένη επανάληψη στη Νεοελληνική Γλώσσα – Έκφραση / Έκθεση
- 80+ επιλεγμένα κριτήρια αξιολόγησης για τη Νεοελληνική Γλώσσα Γ’ Λυκείου
- Χρήσιμο εκπαιδευτικό υλικό για την περίληψη γραπτού λόγου
- Το επικοινωνιακό πλαίσιο στη Νεοελληνική Γλώσσα: Δοκίμιο, άρθρο, ομιλία
- 250 Σχεδιαγράμματα Εκθέσεων για την Α’ τη Β’ και τη Γ’ Λυκείου
- Κατεβάστε δωρεάν 200+ σχολικά βοηθήματα από το schooltime.gr
1. Έκφραση-Έκθεση Α’ Λυκείου, 2. Έκφραση-Έκθεση Β’ Λυκείου, 3. Έκφραση-Έκθεση Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Σχεδιαγράμματα, 6. Γραμματική-Συντακτικό
