Κριτήριο αξιολόγησης – Νεοελληνική Γλώσσα/Έκθεση Γ’ Λυκείου: Η Σχέση μας με την παράδοση
Έρη Ναθαναήλ
Φιλόλογος
ΚΕΙΜΕΝΟ: Παράδοση και αλλαγή
(Είναι νόμος της ζωής)
Η ανθρώπινη δραστηριότητα είναι πολυδιάστατη, πολυδύναμη, πολύμορφη-αρχίζει με τον αγώνα για επιβίωση, συνεχίζεται με την προσπάθεια για κοινωνική και πολιτική οργάνωση, ολοκληρώνεται με τη ζήτηση της αλήθειας, τη δημιουργία ή τη θέαση της ομορφιάς, με την αναζήτηση της ευδαιμονίας και τη βίωση της αρετής, με τη γοητεία της απεραντοσύνης και της αιωνιότητας.
Όλες αυτές οι κατευθύνσεις της ανθρώπινης προσπάθειας (οικονομική, κοινωνική, πολιτική, επιστημονική, ηθική, καλλιτεχνική, θρησκευτική) είναι νόμιμες, όλες μαζί συνεκφράζουν τη ζωή, όλες μαζί συνοικοδομούν τον πολιτισμό και τελικά αποκρυσταλλώνονται σε κάποιες συγκεκριμένες μορφές που εκφράζουν ορισμένο περιεχόμενο· κι όλες μαζί συναποτελούν την πολιτισμική παράδοση. Λόγου χάρη: το άροτρο, η κοινοτική οργάνωση και η αντίστοιχη φορολογική τεχνική, η νομοθεσία του Σόλωνα, το βήμα του ρήτορα πάνω στην Πνύκα, η γεωμετρία του Ευκλείδη, τα λατρευτικά σύμβολα της μινωικής Κρήτης, οι Καρυάτιδες στο Ερεχθείο ή το εργόχειρο μιας νησιωτοπούλας, όλα αυτά εκφράζουν ανθρώπινη προσπάθεια, υπηρέτησαν κάποτε ή υπηρετούν ακόμη τη ζωή μιας κοινωνίας, διατηρούνται αυτούσια ή μεταμορφώνονται και αναμορφώνονται μέσα σε νέες συνθήκες ή επιζούν μόνο ως σύμβολα στη μνήμη των λαών, ως έκφραση της δημιουργικότητας τους, ως πολιτισμική περιουσία και καύχημα τους.
Οι μορφές της πολιτισμικής δημιουργίας (ιδιαίτερα τα προϊόντα της συλλογικής ζωής και αποδοχής), ενώ έχουν κοινή αφετηρία για όλους τους λαούς (γιατί πηγάζουν από την ανθρώπινη φύση και υπηρετούν τις ανθρώπινες ανάγκες), ποικίλλουν ως προς τη μορφή, το περιεχόμενο και τη λειτουργία τους· έχουν την ιδιαιτερότητα που τους προσδίδει η ξεχωριστή φυσιογνωμία του λαού που τις δημιούργησε (π.χ. η νομοθεσία του Σόλωνα ή η Δωδεκάδελτος της Ρώμης έχουν την ιδιαιτερότητα της κοινωνίας, όπου γεννήθηκαν). Αυτή την ιδιαιτερότητα της πολιτισμικής δημιουργίας θεωρούν οι λαοί δική τους περιουσία, «παράδοση» τους.
Απέναντι στην παράδοση τους -που κάθε μέρα παλιώνει και κάθε μέρα ανανεώνεται- στέκουν οι λαοί με διάφορα αισθήματα, συναισθήματα και ενδιαφέροντα: Πρώτα έρχεται το αίσθημα της ομαδικής-συλλογικής περιουσίας (η νομοθεσία του Σόλωνα είναι κληρονομιά μας, τα έργα του Περικλή στην Ακρόπολη, του Ιουστινιανού στην Κων/λη είναι καύχημα μας).Έπειτα το συναίσθημα της ευλάβειας και η διάθεση της συντήρησης. Συχνά εκδηλώνεται (και υποσυνείδητα πάντα υπάρχει) η διάθεση να αντλήσουμε από την παράδοση πείρα, αυτογνωσία, έμπνευση και παράλληλα ωριμάζει η συνείδηση της αέναης αλλαγής που είναι η κύρια έκφραση της ζωής.
Τούτο το τελευταίο βίωμα, η συνείδηση της μόνιμης αλλαγής, βάζει εύλογα σε δοκιμασία τους ανθρώπους που από συνήθεια ή για άλλους λόγους (αδράνειας, ψυχικής αναπλήρωσης, συμφέροντος) νοσταλγούν το παρελθόν τους, την παράδοση τους. Έτσι γεννιέται για κάθε άτομο και για κάθε κοινωνία μία μόνιμη και -ελπίζω να φανεί- γόνιμη αντιδικία ανάμεσα στο δικό μας, το προγονικό, το παραδοσιακό, το δοκιμασμένο (από τη μια μεριά) και το αδοκίμαστο, το νέο, το αβέβαιο ίσως και δανεισμένο, αλλά γοητευτικό κι ελπιδοφόρο (από την άλλη).
Επιθυμώ να επισημάνω τα χαρακτηριστικά της δημιουργικής αυτής αντιδικίας, γιατί κάτω από αυτή υποβόσκει το ενιαίο ρεύμα της ζωής, όπου συμπλέουν το παλιό και το νέο. Ποια είναι αυτά τα χαρακτηριστικά; α. Η αντιδικία (ανάμεσα στο παλιό και το νέο) είναι υγιής έκφραση της ζωής. β. Συνήθως η ώριμη γενιά κρατεί τις παραδόσεις (Βιολογικός συντηρητισμός), η νέα γενιά υψώνει τη σημαία της αλλαγής, γ. Από την αντιδικία προβάλλει το πόσο είναι χρήσιμη, βιώσιμη η παράδοση και αναδύεται ωριμότερη και γυμνασμένη η αλλαγή. δ. Η παράδοση δε χάνεται εύκολα· συχνά μεταμορφώνεται, τροποποιείται, αλλά επιζεί, άλλοτε ως μορφή (κυρίως στην τέχνη) και συνηθέστερα ως ιδέα, γόνιμη και δημιουργική. […]
Φ.Κ. Βώρος
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις.
Μονάδες 25
Β1. «Συχνά εκδηλώνεται η διάθεση να αντλήσουμε από την παράδοση πείρα, αυτογνωσία, έμπνευση και παράλληλα ωριμάζει η συνείδηση της αέναης αλλαγής που είναι η κύρια έκφραση της ζωής.»: Να αναπτύξετε το νόημα της παραπάνω φράσης σε μια παράγραφο 70-90 λέξεων.
Μονάδες 10
Β2. Να αναφέρετε δύο τρόπους με τους οποίους αναπτύσσεται η δεύτερη παράγραφος του κειμένου: «Όλες αυτές οι κατευθύνσεις…ως πολιτισμική περιουσία και καύχημα τους». Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με στοιχεία του κειμένου.
Μονάδες 5
Β3. Να αιτιολογήσετε τη χρήση των σημείων στίξης στα παρακάτω αποσπάσματα:
(οικονομική, κοινωνική, πολιτική, επιστημονική, ηθική, καλλιτεχνική, θρησκευτική) [ Παρένθεση ]
-που κάθε μέρα παλιώνει και κάθε μέρα ανανεώνεται- [ Διπλή παύλα ]
«παράδοση» [εισαγωγικά]
Μονάδες 3
Β4. Με ποιους τρόπους επιτυγχάνεται η συνοχή μεταξύ της πρώτης και της δεύτερης παραγράφου του κειμένου; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με στοιχεία του κειμένου.
Μονάδες 5
β) Με ποια συλλογιστική πορεία αναπτύσσεται το κείμενο; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας
Μονάδες 2
Β5.α) Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: πολυδιάστατη, ολοκληρώνεται, ευδαιμονίας, αποκρυσταλλώνονται, υποβόσκει
Μονάδες 5
β) Να μετατρέψετε τη σύνταξη του παρακάτω αποσπάσματος στην αντίθετή της, όπου είναι εφικτό:
«Συχνά εκδηλώνεται η διάθεση να αντλήσουμε από την παράδοση πείρα, αυτογνωσία, έμπνευση και παράλληλα ωριμάζει η συνείδηση της αέναης αλλαγής που είναι η κύρια έκφραση της ζωής».
Μονάδες 5
Γ. Σε ένα κείμενο που θα δημοσιευτεί στη σχολική σας εφημερίδα να αναφερθείτε στην αξία της Παράδοσης για τους λαούς και στους παράγοντες που απομακρύνουν τον σύγχρονο άνθρωπο από την παράδοση του τόπου του. [500-600λ]
Μονάδες 40
Έρη Ναθαναήλ*
Φιλόλογος
Πλήρες εκπαιδευτικό υλικό για την Έκφραση – Έκθεση του Λυκείου
1. Έκφραση-Έκθεση Α’ Λυκείου, 2. Έκφραση-Έκθεση Β’ Λυκείου, 3. Έκφραση-Έκθεση Γ’ Λυκείου, 4. Υποστηρικτικό υλικό, 5. Σχεδιαγράμματα, 6. Γραμματική-Συντακτικό
♦ Αν θέλετε να ενημερώνεστε μέσω facebook για όλες τις νέες δημοσιεύσεις, ακολουθήστε τη σελίδα μας επιλέγοντας τον σύνδεσμο: schooltime
